พระราชพิธีสิบสองเดือน : อรรถาธิบายแห่งความศิวิไลซ์ และการจัดระเบียบจักรวาลวิทยาแบบสมัยใหม่ ในพระราชพิธีของสยาม

บทคัดย่อ

บทความชิ้นนี้เป็นการศึกษาวรรณกรรมเรื่องพระราชพิธี 12 เดือน ในฐานะที่เป็นวรรณกรรมที่แสดงให้เห็นถึงความเปลี่ยนแปลงทางประวัติศาสตร์จาก “สยามเก่า” สู่ “สยามใหม่” ในสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว วรรณกรรมเรื่องพระราชพิธี 12 เดือน แสดงให้เห็นความเปลี่ยนแปลงดังกล่าวด้วยการให้คำอธิบายแก่พระราชพิธีต่างๆ ด้วยวิธีการแบบใหม่ โดยเน้นความเป็นเหตุเป็นผลซึ่งเป็นลักษณะที่สำคัญของสังคมสมัยใหม่ได้อย่างชัดเจน การอธิบายพระพิธีดังที่ปรากฎในพระราชพิธี 12 เดือนมีความแตกต่างไปจากการอธิบายพระราชพิธีในยุคจารีตที่ปรากฎในตำตาพระราชพิธีต่างๆ ซึ่งเน้นการอธิบายด้วยตำนานหรือความศักดิ์สิทธิ์ในรูปแบบต่างๆ อีกทั้งยังแสดงให้เห็นถึงระเบียบจักรวาลวิทยาที่เปลี่ยนไปจากเดิมซึ่งอธิบายด้วยหลักการของไตรภูมิ กล่าวคือ เป็นจักรวาลวิทยาที่เต็มไปด้วยเหตุและผล ทั้งหมดนั้นเกิดขึ้นมาจากวิธีคิดของชนชั้นนำที่เปลี่ยนแปลงไปจากเดิมอย่างสิ้นเชิง