การพัฒนาและยกระดับชุดข้อมูลทุนทางวัฒนธรรมในรูปดิจิทัลและแพลตฟอร์มเสมือนจริง ของชุมชนสามบาง“บางเสาธง บางปลา บางโฉลง” จังหวัดสมุทรปราการ
DOI:
https://doi.org/10.14456/arjla.2025.2คำสำคัญ:
ชุดข้อมูลทุนทางวัฒนธรรม, แพลตฟอร์มเสมือนจริง, บางเสาธง, บางโฉลง, บางปลาบทคัดย่อ
การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) เพื่อสำรวจข้อมูลทุนทางวัฒนธรรมของพื้นที่สามบาง (อำเภอบางเสาธง ตำบลบางปลาและตำบลบางโฉลง อำเภอบางพลี ) จังหวัดสมุทรปราการ 2) เพื่อศึกษารากเหง้าทางประวัติศาสตร์ของพื้นที่สามบาง สองฝั่งคลอง สมุทรปราการ 3) เพื่อพัฒนาชุดข้อมูลทุนทางวัฒนธรรมในรูปแบบดิจิทัลและแพลตฟอร์มเสมือนจริง โดยใช้กระบวนการวิจัยเชิงปฏิบัติการอย่างมีส่วนร่วม กลุ่มเป้าหมายจำนวนรวม 186 คน ประกอบด้วยปราชญ์ชาวบ้าน ผู้ประกอบการทุนทางวัฒนธรรม ผู้สืบทอดภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม ผู้แทนจากองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ผู้นำทางศาสนาและจิตวิญญาณ ผู้นำชุมชน ครูและบุคลากรทางการศึกษา โดยใช้วิธีการสุ่มแบบเจาะจง วีธีดำเนินการเก็บรวบรวมข้อมูลใช้การประชุมประชาคม การสำรวจ การสัมภาษณ์เชิงลึก การสังเกตการณ์อย่างมีส่วนร่วม การสนทนากลุ่ม การสร้างและพัฒนาแพลตฟอร์ตเสมือนจริง ผลการวิจัยพบว่า 1) ข้อมูลทุนทางวัฒนธรรมอำเภอบางเสาธง ตำบลบางปลาและตำบลบางโฉลง อำเภอบางพลี จังหวัดสมุทรปราการ รวบรวมได้จำนวน 153 รายการ ประกอบด้วย มรดกทางวัฒนธรรมอำเภอบางเสาธง 76 รายการ เป็นมรดกทางวัฒนธรรมที่จับต้องได้ 26 รายการ มรดกทางวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ 50 รายการ มรดกทางวัฒนธรรมตำบลบางโฉลง 34 รายการ เป็นมรดกทางวัฒนธรรมที่จับต้องได้ 7 รายการ มรดกทางวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ 27 รายการ มรดกทางวัฒนธรรมตำบลบางปลา 43 รายการ เป็นมรดกทางวัฒนธรรมที่จับต้องได้ 8 รายการ มรดกทางวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ 35 รายการ 2) การศึกษาเชิงลึกทางประวัติศาสตร์ชุมชน พื้นที่สามบางสองฝั่งคลอง สมุทรปราการ ได้ข้อมูลประวัติศาสตร์ 2 ชุมชนใหญ่ คือ ชุมชนมุสลิมมัสยิดดารุ้ลอามีน ริมคลองสำโรงและชุมชนย่านตลาดเก่าริมคลองสำโรง ศาลเจ้าปึงเถ่ากงและศาลเจ้าแม่ทับทิม นำเสนอข้อมูลเผยแพร่สาธารณะในรูปแบบโมชั่นกราฟิกชุด “พัฒนาการชุมชนพื้นที่สามบาง สองฝั่งคลอง สมุทรปราการ” 3) การจัดทำแผนที่วัฒนธรรม พื้นที่อำเภอบางเสาธง พื้นที่ตำบลบางโฉลง และตำบลบางปลา อำเภอบางพลี จังหวัดสมุทรปราการ ข้อมูลมรดกทางวัฒนธรรมจับต้องได้และจับต้องไม่ได้ บันทึกภาพนิ่ง-วีดิทัศน์ พิกัดทางภูมิศาสตร์และบันทึกในเว็บไซต์ https://dp.culturalmapthailand.info/GL รวมทั้งเผยแพร่ทางเฟซบุ๊กแฟนเพจ สุขไม่จางที่บางเสาธง สมุทรปราการ ซึ่งมีผู้ติดตาม 6,842 คน (ข้อมูลวันที่ 18 เมษายน 2568) และช่อง YouTube “ที่นี่สามบางสองฝั่งคลอง สมุทรปราการ” ด้านการพัฒนาชุดข้อมูลทุนทางวัฒนธรรมโดยเฉพาะด้านประเพณีสำคัญของชุมชน ศิลปะการแสดง นำเสนอในรูปแบบนิทรรศการออนไลน์ Virtual Exhibition Platform ผ่านจักรวาลนฤมิต Spatial Metaverse : Happiness3bangs-Samut-Prakan ใช้ภาพนิ่ง วีดิทัศน์ โมชั่นกราฟิก ประกอบในนิทรรศการ
เอกสารอ้างอิง
กองทุนส่งเสริมวิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (ววน.) และหน่วยบริหารและจัดการทุนด้านการพัฒนาระดับพื้นที่
(บพท.). กระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม. (2568). โครงการวิจัยเพื่อพัฒนา
แพลทฟอร์มดิจิทัลทางวัฒนธรรม. ค้นคืนจาก https://culturalmapthailand.info/.
กองทุนส่งเสริมวิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (ววน.) และหน่วยบริหารและจัดการทุนด้านการพัฒนาระดับพื้นที่
(บพท.) กระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม. (2568). การสืบค้นในระบบแผนที่ทาง
วัฒนธรรมระดับประเทศ [ภาพประกอบ]. ค้นคืนจาก https://culturalmapthailand.info/map.
กองทุนส่งเสริมวิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (ววน.) และหน่วยบริหารและจัดการทุนด้านการพัฒนาระดับพื้นที่ (บพท.) กระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม. (2568). ข้อมูลที่ได้จากการกำหนดคำ.
สืบค้น “ปลาร้าบางฝาด” [ภาพประกอบ]. ค้นคืนจาก https://culturalmapthailand.info/CD-5377.
กองทุนส่งเสริมวิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (ววน.) และหน่วยบริหารและจัดการทุนด้านการพัฒนาระดับพื้นที่ (บพท.) กระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม. (2568). ภาพปลาร้าบางฝาดในเว็บไซต์ [ภาพประกอบ]. ค้นคืนจาก https://culturalmapthailand.info/CD-5377.
กองทุนส่งเสริมวิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (ววน.) และหน่วยบริหารและจัดการทุนด้านการพัฒนาระดับพื้นที่ (บพท.) กระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม. (2568). ระบบให้รายละเอียดของข้อมูลวัฒนธรรม “ปลาร้าบางฝาด ” [ภาพหน้าจอ]. ค้นคืนจาก https://culturalmapthailand.info/CD-5377.
จารุวรรณ โปษยานนท์. (2564). มหาวิทยาลัยพะเยาขับเคลื่อนทุนทางวัฒนธรรมเพื่อการพัฒนาเชิงพื้นที่และยกระดับเศรษฐกิจฐานวัฒนธรรมของชุมชนระเบียงกว๊านพะเยา. รายงานการวิจัย, มหาวิทยาลัยพะเยา. ค้นคืนจาก https://pmua.or.th/research/a13f640092/#.
ธนากร ตาระกา. (2550). แนวทางการออกแบบศูนย์การเรียนรู้ประวัติศาสตร์ บนพื้นที่มรดกทางวัฒนธรรมลพบุรี. กรุงเทพมหานคร: มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์. ค้นคืนจากhttps://digital.library.tu.ac.th/tu_dc/frontend/Info/item/dc:111613.
นิก สุนทรธัย และคณะ. (2565). การขับเคลื่อนทุนทางวัฒนธรรมสองฝั่งคลองแบบมีส่วนร่วม สู่การพัฒนาผู้ประกอบการทางวัฒนธรรม ด้วยแนวคิดเศรษฐกิจสร้างสรรค์ อำเภอบางเสาธง จังหวัดสมุทรปราการ. (รายงานการวิจัย). สมุทรปราการ: มหาวิทยาลัยหัวเฉียวเฉลิมพระเกียรติ.
นิก สุนทรธัย และคณะ. (2567). นวัตศรัทธาศิลป์ หนุนเศรษฐกิจและรักษ์ถิ่นของชุมชนพื้นที่สามบาง สองฝั่งคลอง จังหวัดสมุทรปราการ. (รายงานการวิจัย). สมุทรปราการ: มหาวิทยาลัยหัวเฉียวเฉลิมพระเกียรติ.
พรรณศิริ แจ่มอรุณ และคณะ. (2554). การศึกษาเชิงคติชนวิทยา: การตั้งชื่อคลองและชื่อบ้านในอำเภอบางพลี จังหวัดสมุทรปราการ. (รายงานการวิจัย). สมุทรปราการ: มหาวิทยาลัยหัวเฉียวเฉลิมพระเกียรติ.
พรรณศิริ แจ่มอรุณ และคณะ. (2557). การศึกษาเชิงคติชนวิทยา: การตั้งชื่อคลองและชื่อบ้านในอำเภอบางเสาธง จังหวัดสมุทรปราการ. (รายงานการวิจัย). สมุทรปราการ: มหาวิทยาลัยหัวเฉียวเฉลิมพระเกียรติ.
สุขไม่จางที่บางเสาธง สมุทรปราการ. (18 เมษายน 2568) เฟซบุ๊กแฟนเพจ. ค้นคืนจาก https://www.facebook.com/profile.php?id=100081487007806.
อรุณีวรรณ บัวเนี่ยว. (2564). การจัดการพื้นที่และทุนทางวัฒนธรรมเพื่อสร้างเสริมศักยภาพผู้ประกอบการและวิสาหกิจวัฒนธรรม: การขยายพื้นที่และต่อยอดการพัฒนาเศรษฐกิจฐานวัฒนธรรมจังหวัดปัตตานี. ค้นคืนจาก https://pmua.or.th/research/a13f640090/.
อิสยา จันทร์วิทยานุชิต และคณะ. (2564). โครงการวิจัยและพัฒนาทุนทางวัฒนธรรมสองฝั่งคลอง พื้นที่อำเภอบางเสาธง จังหวัดสมุทรปราการ. (รายงานการวิจัย). สมุทรปราการ: มหาวิทยาลัยหัวเฉียวเฉลิมพระเกียรติ.
Lowenthal, D. (1985). The past is a foreign country. Cambridge University Press.
Putnam, R. D. (2000). Bowling alone: The collapse and revival of American community. Simon & Schuster.
Richards, G. (2007). Cultural tourism: Global and local perspectives. Journal of Hospitality and Tourism Management, 14(1), 1–12. https://doi.org/10.1375/jhtm.14.1.1
Smith, L. (2006). Uses of heritage. Routledge.
Spatial. (ม.ป.ป.). ห้องนิทรรศการออนไลน์ตำบลบางโฉลง [ภาพหน้าจอ]. ค้นคืนจาก
Spatial. (ม.ป.ป.). ห้องนิทรรศการออนไลน์ตำบลบางปลา [ภาพหน้าจอ]. ค้นคืนจาก
Spatial. (ม.ป.ป.). ห้องนิทรรศการออนไลน์อำเภอบางเสาธง [ภาพหน้าจอ]. ค้นคืนจาก
Spatial. (ม.ป.ป.). หน้าเว็บไซต์ www.spatial.io [ภาพหน้าจอ]. ค้นคืนจาก https://www.spatial.io/.
Spatial. (ม.ป.ป.). หน้าเว็บไซต์แสดงการล็อกอิน [ภาพหน้าจอ]. ค้นคืนจาก https://www.spatial.io/.
Spatial. (ม.ป.ป.). Happiness3bangs-Samut-Prakan [ภาพหน้าจอ]. ค้นคืนจาก
https://www.spatial.io/s/happiness3bangs-Samut-Prakan-66d7c31ab1762b95c7909a0b.
UNESCO. (ม.ป.ป.). เกณฑ์การคัดเลือก. ค้นคืนจาก https://whc.unesco.org/en/criteria/.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 วารสารศิลปศาสตร์วิชาการและวิจัย (ออนไลน์)
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
บทความที่ได้รับการตีพิมพ์เป็นลิขสิทธิ์ของวารสารศิลปศาสตร์ปริทัศน์
ข้อความที่ปรากฏในบทความแต่ละเรื่องในวารสารวิชาการเล่มนี้เป็นความคิดเห็นส่วนตัวของผู้เขียนแต่ละท่านไม่เกี่ยวข้องกับมหาวิทยาลัยหัวเฉียวเฉลิมพระเกียรติ และคณาจารย์ท่านอื่นๆในมหาวิทยาลัยฯ แต่อย่างใด ความรับผิดชอบองค์ประกอบทั้งหมดของบทความแต่ละเรื่องเป็นของผู้เขียนแต่ละท่าน หากมีความผิดพลาดใดๆ ผู้เขียนแต่ละท่านจะรับผิดชอบบทความของตนเองแต่ผู้เดียว
