ระบบกฎหมายพิเศษว่าด้วยสถานการณ์ฉุกเฉินสาธารณะในประเทศไทยกับหลักความเป็นนิติรัฐ

บทคัดย่อ

โดยหลักการของประเทศเสรีประชาธิปไตยที่ยึดถือหลักความเป็นนิติรัฐ การประกาศสถานการณ์ฉุกเฉินและการใช้อำนาจในสถานการณ์ฉุกเฉินนั้น เป็นสิ่งที่ยอมรับให้สามารถกระทำได้ต่อเมื่อรัฐมีความจำเป็นต้องแก้ไขปัญหาวิกฤติเพื่อการดำรงอยู่ของรัฐ แต่ต้องกระทำบนพื้นฐานของคุณค่าแห่งประชาธิปไตยและหลักความเป็นนิติรัฐ นั่นคือ ต้องมีหลักประกันในสิทธิและเสรีภาพขั้นพื้นฐานให้แก่ราษฎร เนื่องจากการประกาศสถานการณ์ฉุกเฉินและการใช้อำนาจในสถานการณ์ฉุกเฉินดังกล่าว มีผลกระทบต่อสิทธิและเสรีภาพขั้นพื้นฐานของประชาชนดังนั้น ในตราสารระหว่างประเทศ ไม่ว่ากติการะหว่างประเทศว่าด้วยสิทธิพลเมืองและสิทธิทางการเมือง ค.ศ.1966 อนุสัญญายุโรปว่าด้วยสิทธิและเสรีภาพขั้นพื้นฐาน ค.ศ.1950 อนุสัญญาอเมริกาว่าด้วยสิทธิมนุษยชน ค.ศ.1969 รวมทั้งเกณฑ์มาตรฐานขั้นต่ำและหลักการที่นำเสนอโดยองค์กรที่เกี่ยวข้องกับอนุสัญญาดังกล่าวข้างต้น อาทิ เกณฑ์มาตรฐานขั้นต่ำปารีสของการคุ้มครองสิทธิมนุษยชนในสถานการณ์ฉุกเฉิน หลักการสิราคูซ่าว่าด้วยบทบัญญัติของข้อจำกัด และการเลี่ยงหรือระงับการปฏิบัติตามพันธกรณีในกติการะหว่างประเทศว่าด้วยสิทธิพลเมือง และสิทธิทางการเมือง ค.ศ. 1984 จึงได้กำหนดหลักเกณฑ์ต่างๆ เพื่อที่รัฐภาคี รวมทั้ง ประเทศไทยด้วยซึ่งได้เข้าเป็นภาคีของกติการะหว่างประเทศดังกล่าว จะได้นำไปปฏิบัติให้ถูกต้องในระหว่างการประกาศสถานการณ์ฉุกเฉินสาธารณะ ในงานวิจัยนี้ ได้ชี้ให้เห็นถึงแนวทางการออกกฎหมายพิเศษว่าด้วยสถานการณ์ฉุกเฉินสาธารณะในประเทศสหราชอาณาจักร สหรัฐอเมริกา สาธารณรัฐฝรั่งเศส สหพันธ์สาธารณรัฐ เยอรมนี สาธารณรัฐแอฟริกาใต้ และประเทศไทย พบว่าระบบกฎหมายของไทยยังไม่สอดคล้องกับเกณฑ์มาตรฐานขั้นต่ำของสนธิสัญญาระหว่างประเทศ โดยเฉพาะการควบคุมการประกาศสถานการณ์ฉุกเฉิน และการกำหนดระยะเวลาการสิ้นสุด ดังนั้น จึงเสนอให้มีการแก้ไขเพื่อให้สอดคล้องกับเกณฑ์มาตรฐานขั้นต่ำของสนธิสัญญาระหว่างประเทศ