การลดความผิดทางอาญาของยาเสพติด และการลดอันตรายจากการเสพยาเสพติด

บทคัดย่อ

สารเสพติด ถูกใช้ในวงการแพทย์เพื่อการรักษามาอย่างยาวนาน ในขณะเดียวกันก็ถูกใช้ในการแสวงประโยชน์ทางการเงินจากผู้เสพติดด้วย อันนำมาซึ่งอาชญากรรมที่เกี่ยวเนื่องกับทรัพย์ จนท้ายที่สุด องค์การสหประชาชาติได้มีมติที่จะต้องกำจัดยาเสพติดให้สิ้นไปจากมวลมนุษยชาติ หรือ the zero-tolerance approach โดยกำหนดเป็นอนุสัญญาระหว่างประเทศ เช่น Single Convention on Narcotic Drugs of 1961, Amended in 1972[1] (ซึ่งจะเรียกว่า อนุสัญญา 1961), The Convention on Psychotropic Substances, 1971 (ซึ่งจะเรียกว่า อนุสัญญา 1971)1[2] และ United Nations Convention Against Illicit Traffic in Narcotic Drugs and Psychotropic Substances of 1988 (ซึ่งจะเรียกว่า อนุสัญญา 1988)[3] ให้ประเทศภาคีสมาชิกร่วมกันดำเนินการกำจัดยาเสพติดและขจัดความทุกข์ทรมานของผู้ติดยาเสพติดให้สิ้นไป   

          อนุสัญญาดังกล่าวได้กำหนดให้ประเทศสมาชิกจะต้องออกกฎหมายกำหนดฐานความผิดและโทษอาญารุนแรงที่เกี่ยวข้องกับสารเสพติดมาเป็นเวลายาวนาน แต่การบังคับใช้กฎหมายกลับไม่ได้ผลตามเป้าหมาย zero-tolerance approach แต่ประการใด ในทางตรงกันข้ามกลุ่มประเทศยุโรปโดยเฉพาะโปรตุเกสได้ใช้นโยบายลดความผิดทางอาญาของยาเสพติดลง (Decriminalization) ควบคู่กับนโยบายรักษาผู้ติดยา       ภาคสมัครใจและเป็นความลับ (Harm reduction process) โดยไม่มีกระบวนการทางคดีอาญาด้วยแต่ประการใด แต่ทำให้จำนวนผู้ติดยาเสพติดและผู้ติดเชื้อ HIV ลดลงด้วย แต่ในประเทศที่ประกาศสงครามกับ  ยาเสพติดอย่างรุนแรงจะมีแต่การเสียงบประมาณพร้อมกับชีวิตประชาชนจำนวนมาก ดังที่เกิดในประเทศ Mexico ในช่วงปี ค.ศ. 2006 - 2010 ที่มีผู้เสียชีวิตกว่า 30,000 ราย สำหรับประเทศไทย ได้ยึดถือทั้งสองแนวทาง ตั้งแต่การเพิ่มโทษเกี่ยวกับยาเสพติดให้รุนแรงยิ่งขึ้น และบังคับให้ผู้เสพและผู้จำหน่ายรายย่อยเข้ารับการบำบัด[4] แต่ดูเหมือนไม่มีสัญญาณบ่งชี้ถึงความสำเร็จแต่ประการใด ผู้เขียนเห็นว่า การรักษาภาคสมัครใจโดยไม่มีกระบวนการทางอาญาเข้าไปเกี่ยวข้องจะลดปัญหายาเสพติดในสังคมไทยได้ การนำแนวคิดว่าด้วย Decriminalization and harm reduction มาใช้ในสังคมไทย จึงจำเป็นสำหรับสังคมไทย บทความนี้ ได้นำแนวคิดในการลดการเป็นความผิดมากล่าวไว้พอสังเขป ซึ่งสามารถศึกษารายละเอียดได้ในรายงานวิจัยที่เสนอต่อสำนักงาน ป.ป.ส. ต่อไป