การสืบทอดมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมดนตรีพิณเปี๊ยะในดินแดนล้านนา

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษามรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม คุณค่า การดำรงอยู่และการสืบทอดของพิณเปี๊ยะในดินแดนล้านนา โดยเป็นการศึกษาองค์ความรู้และการสืบทอดพิณเปี๊ยะจากศิลปินผู้เชี่ยวชาญพิณเปี๊ยะในดินแดนล้านนาจำนวน 9 คน ผลการศึกษาพบว่า

พิณเปี๊ยะ 1-5 สาย เสียงโอเวอร์โทนของสายป๊อกแบ่งออกเป็น 3 ตำแหน่งหลัก คือ โน้ต ซ ร ซ (G D G) หรือ ล ม ล (A E A) โดยเป็นเสียงคู่ 5 และคู่ 4 ตามลำดับ เปี๊ยะ 2-5 สาย กลุ่มแนวทำนองมีการตั้งสายป๊อกและสายจกในรูปแบบเสียงคู่ 2 คู่ 3 คู่ 4 และคู่ 5 คุณค่าของพิณเปี๊ยะในล้านนามีความเกี่ยวพันถึงความเชื่อทางศาสนาพุทธพราหมณ์ ความงดงามทางศิลปะลวดลาย และเสียงอันศักดิ์สิทธิ์ของพิณเปี๊ยะ

จากการศึกษาการสืบทอดพิณเปี๊ยะในปัจจุบัน พบว่า การสืบทอดพิณเปี๊ยะมีการกระจายตัวในดินแดนล้านนา ซึ่งแบ่งออกตามพื้นที่ได้ทั้งหมด 4 กลุ่ม ประกอบด้วย กลุ่มเชียงใหม่และลำพูน กลุ่มลำปาง กลุ่มเชียงราย และกลุ่มแพร่และน่าน จากการศึกษารูปแบบการสืบทอดพิณเปี๊ยะในดินแดนล้านนา พบว่า การสืบทอดพิณเปี๊ยะมีรูปแบบที่หลากหลาย ประกอบด้วย การสืบทอดสายตรง การสืบทอดสายข้างเคียงและสายประยุกต์ การสืบทอดสายนักวิชาการและนักวิจัย การสืบทอดจากเทคโนโลยีและสื่อการสอน และการสืบทอดจากการสร้างบทบาทและหน้าที่ของพิณเปี๊ยะในสังคมดนตรีล้านนาสมัยใหม่ การสืบทอดพิณเปี๊ยะในปัจจุบันมีการเปลี่ยนแปลงตามสังคมโลกาภิวัฒน์โดยมีการสร้างอัตลักษณ์พิณเปี๊ยะที่หลากหลายเพื่อให้เสียงของพิณเปี๊ยะดำรงอยู่ในสังคมและวัฒนธรรมดนตรีล้านนาต่อไปในอนาคต