บทบาทของหมอธรรมในฐานะอัตลักษณ์ของชุมชนบ้านดงแดง ตำบลดงแดง อำเภอจตุรพักตรพิมาน จังหวัดร้อยเอ็ด
คำสำคัญ:
หมอธรรม, อัตลักษณ์หมอธรรม, วัฒนธรรมหมอธรรมอีสานบทคัดย่อ
บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาบทบาทของหมอธรรมในฐานะอัตลักษณ์ของชุมชนภาคอีสาน โดยใช้วิธีการวิจัยแบบเชิงคุณภาพ กลุ่มตัวอย่างผู้ให้ข้อมูลจำนวน 25 คน พื้นที่การศึกษาบ้านดงแดง ตำบลดงแดง อำเภอจตุรพักตรพิมาน จังหวัดร้อยเอ็ด เลือกผู้ให้ข้อมูลแบบเจาะจงและแบบบอลล์หิมะ ใช้วิธีการสัมภาษณ์แบบเชิงลึกด้วยแบบสอบถามแบบมีโครงสร้าง ทำการวิเคราะห์ข้อมูลด้วยวิธีวิเคราะห์เนื้อหา และตรวจสอบข้อมูลทีได้ผ่านการตรวจสอบข้อมูลแบบสามเส้า
ผลการวิจัยพบว่า อัตลักษณ์ทางวัฒนธรรมของชุมชน บ้านดงแดง ตำบลดงแดง อำเภอจตุรพักตรพิมาน จังหวัดร้อยเอ็ด การเกิดวัฒนธรรมของชุมชนได้รับอิทธิพลจากวัฒนธรรมหมอธรรม ด้วยการดำเนินวิถีชีวิตชุมชนที่ตั้งแต่อดีตจนปัจจุบันวัฒนธรรมหมอธรรมเป็นตัวกลางในการธำรงอยู่และสืบทอดวัฒนธรรมและภูมิปัญญาของชุมชน วัฒนธรรมหมอธรรมผสมผสานร่วมกันกับพระพุทธศาสนา ก่อเกิดความเชื่อ และความศรัทธาของคนในชุมชน ผ่านผู้ประกอบพิธีกรรมอย่างหมอธรรม วัฒนธรรมหมอธรรมเป็นศูนย์กลางทางด้านจิตใจ เป็นที่ยึดเหนี่ยวของผู้มีความทุกข์ทางกายและทางใจ เป็นวัฒนธรรมของการประกอบพิธีกรรม จากการศึกษาอัตลักษณ์ทั้งทางด้านวิถีชีวิตและภูมิปัญญาของวัฒนธรรมหมอธรรม ทำให้สามารถวิเคราะห์ บทบาทของวัฒนธรรมหมอธรรมในปัจจุบันได้ทั้งหมด 10 บทบาท ได้แก่ 1. บทบาทในการเป็นผู้นำในการประพฤติและปฏิบัติตัว 2. บทบาทในการความสามัคคี 3. บทบาทในการสร้างและยกระดับวัฒนธรรมของชุมชน 4. บทบาทในการให้ความรู้ภูมิปัญญา ข้อมูลข่าวสาร 5.บทบาทในฐานะศูนย์การเรียนรู้ภูมิปัญญาแหล่งเรียนรู้ทางวัฒนธรรม 6. บทบาทในการอบรมสั่งสอน 7. บทบาทในการเป็นที่พึ่งทางจิตใจ 8.บทบาทในการอนุรักษ์และสะท้อนอัตลักษณ์ท้องถิ่น 9.บทบาทในสืบทอดประเพณีชุมชน และ 10. บทบาทในการเชื่อมโยงศาสตร์ความเชื่อการรักษาแบบสมุนไพรและการรักษาพยาบาลแบบยาแผนปัจจุบัน
References
จิรายุ ทรัพย์สิน, วันชัย สุขตาม, อธิมาตร เพิ่มพูน และ พิศาล พระงาม. (2561). หมอธรรม : การผสมกลมกลืนทางวัฒนธรรม บนพื้นฐานความเชื่อ ประเพณี วัฒนธรรม.(รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์., มหาวิทยาลัยราชภัฏสุรินทร์)
ไทยบีพีเอส. (2566). มูเตลู ธุรกิจดาวเด่น รายได้รวมปี 64 เพิ่มขึ้นกว่า 113%. สืบค้นจาก https://www.thaipbs.or.th/news/content/325080.
บูรณ์เชน สุดคุ้ม. (2564). ประวัติศาสตร์เรื่องเล่า ตำนาน คุณค่า บทบาทหน้าที่และอัตลักษณ์ของกลุ่มชาติพันธุ์บ้านกู่ ตำบลกู่ อำเภอปรางกู่ จังหวักศรีสะเกษ . วารสารสหวิทยาการมนุษยศาสตร์และสังคมสงเคราะห์, 4(3), 1067-1080. สืบค้นจาก https://so04.tcithaijo.org/index.php/jmhs1_s/article/download/253630/172802/924031.
บุญศรี เลิศวิริยจิตต์. (2554). คลังภูมิปัญญาหมอพื้นบ้านกับสมุนไพรชุมชนภาคอีสาน. (รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์, มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสุุนันทา)
ปฐมพงศ์ ลิ้มเจริญ. (2558). หมอธรรม: ประวัติศาสตร์ความเชื่อและเครือข่ายทางสังคมในภาคอีสาน. วารสารช่อพะยอม, มหาวิทยาลัยราชภัฎมหาสารคาม, 27(1), 25-34.
ปิยนุช ยอมสมสวย และ สุพิมพ์ วงษ์ทองแท้ (2552), การศึกษาภูมิปัญญาหมอพื้นบ้านในอำเภอองครักษ์ จังหวัดนครนายก. (โครงการวิจัย, คณะสหเวชศาสตร์, มหาวิทยาลัยศรีนครินวิโรฒ)
พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน. (2555). ระบบค้นหาทั่วไป, ออนไลน์. สืบค้นจาก. https://dictionary.orst.go.th.
พรรณิดา ขันธพัทธ์ และ นันท์ชญา มหาขันธ์. (2558). การปรับเปลี่ยนวิถีทางประเพณีพิธีกรรมความเชื่อและอัตลักษณ์ของชาวไทใหญ่ในจังหวัดเชียงใหม่. วารสารวิชาการมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยบูรพา, 23(41), 179-199.
พระมหาปรีชา เขมนนโท, อนุวัติ กระสังข์. (2560). ย้อนรอยความเชื่อ: พิธีล้างหน้าพระพักตร์พระพุทธรูปสู่ความยั่งยืนพุทธศาสนา. วารสาร มจร มนุษยศาสตร์ปริทรรศน์, 8(1), 101-110.
พุทธินันทน์ บุญเรือง .(2560). การเปลี่ยนแปลงทางสังคม วัฒนธรรม เศรษฐกิจของชุมชนชายแดนต่อการเข้าสู่ประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน (AEC): การเกิดขึ้นของจุดผ่านแดนถาวรช่องภูดู่และการตอบสนองของคนท้องถิ่นในอำเภอบ้านโคก จังหวัดอุตรดิตถ์. วารสารวิชาการแพรวากาฬสินธุ์ มหาวิทยาลัยกาฬสินธุ์, 4(1), 1-21.
ศิริวรรณ สิทธิกา. (2566). จักรวาลสายมู การตลาดที่ขับเคลื่อนด้วยความเชื่อ กับวัตถุที่ถูกทำให้ศักดิ์สิทธิ์. สืบค้นจาก. https://plus.thairath.co.th/topic/spark/103603.
ศิราพร ณ ถลาง. (2563). ทฤษฏีคติชนวิทยา วิธีวิทยาในการวิเคราะห์ตำนาน-นิทานพื้นบ้าน. (พิมพ์ครั้งที่ 4) กรุงเทพฯ: จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
สุเมษย์ หนกหลัง. (2558). กิจกรรมเสมือนชุมชนเพื่อการเรียนรู้บทบาทหน้าที่ในชุมชน: การบูรณาการแนวคิด สู่การปฏิบัติ. Journal of Research and Curriculum Development, 5(2), 1-13. สืบค้นจาก.https://so03.tci-thaijo.org/index.php/jrcd/article/view/93182
สารานุกรมวัฒนธรรมไทยภาคอีสาน. (2542). พญาคันคาก – ไพหญ้า: เล่ม 9. กรุงเทพฯ: มูลนิธิสารานุกรมวัฒนธรรมไทย ธนาคารไทยพาณิชย์.
สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ. (2566). แพทย์พื้นบ้านสร้างสุขชุมชน. สืบค้นจาก https://www.thaihealth.or.th/แพทย์พื้นบ้านสร้างสุขช/.
อภิญญา เฟื่องฟูสกุล. (2546). อัตลักษณ์ Identity การทบทวนทฤษฎีและกรอบแนวคิด. กรุงเทพฯ: คณะกรรมการสภาวิจัยแห่งชาติ สาขาสังคมวิทยา สำนักงานคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติ.
อินทิรา พงษ์นาค. (2558). อัตลักษณ์ชุมชนเมืองโบราณอู่ทองจังหวัดสุพรรณบุรี. Veridian E-Journal Slipakorn University, 8(3),513.
เอกวิทย์ ณ ถลาง และคณะ. (2540). ภูมิปัญญาชาวบ้านกับการพัฒนาชุมชน : วิถีกระบวนการการเรียนรู้ชาวบ้านไทย. นนทบุรี โรงพิมพ์มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช.
Allport, G. W. (1961). Pattern and growth in personality. Holt, Reinhart & Winston.
Miles, M. B. & Huberman. (1994). Qualitative Data Analysis. (2nd ed). Thousand Oaks: SAGE. London.
Piyaluk Potiwan. (2020). Social Space Construction of Sprit’s Isan. Journal of Cultural Approach. Siam University, 17(32) 100-110.
Downloads
เผยแพร่แล้ว
ฉบับ
บท
License
Copyright (c) 2024 สถาบันเทคโนโลยีแห่งสุวรรณภูมิ
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
บทความที่ได้รับการตีพิมพ์เป็นลิขสิทธิ์ของวารสารวิชาการ สถาบันเทคโนโลยีแห่งสุวรรณภูมิ
ข้อความที่ปรากฏในบทความแต่ละเรื่องในวารสารวิชาการเล่มนี้เป็นความคิดเห็นส่วนตัวของผู้เขียนแต่ละท่านไม่เกี่ยวข้องกับสถาบันเทคโนโลยีแห่งสุวรรณภูมิ และคณาจารย์ท่านอื่นๆในสถาบันฯ แต่อย่างใด ความรับผิดชอบองค์ประกอบทั้งหมดของบทความแต่ละเรื่องเป็นของผู้เขียนแต่ละท่าน หากมีความผิดพลาดใดๆ ผู้เขียนแต่ละท่านจะรับผิดชอบบทความของตนเองแต่ผู้เดียว
