การวิเคราะห์ลักษณะข่าวปลอมที่พบจากหน่วยงานตรวจสอบข้อเท็จจริง เพื่อสะท้อนภาพนิเวศข่าวปลอมของไทย

บทคัดย่อ

การศึกษาครั้งนี้เป็นการวิเคราะห์ข่าว/ ข้อมูลจากหน่วยงานตรวจสอบข้อเท็จจริง 3 แห่ง ได้แก่ ศูนย์ชัวร์ก่อนแชร์ ศูนย์ต่อต้านข่าวปลอม ประเทศไทย และโครงการโคแฟคประเทศไทย ในช่วงเวลาเดือนมกราคม-มิถุนายน พ.ศ. 2564 โดยพบว่า มีข่าว/ ข้อมูลที่ทั้ง 3 แห่ง ตรวจสอบแล้วว่าเป็นข่าวปลอม จำนวน 908 ชิ้น เมื่อใช้แนวคิดของ Wardle and Derakhshan (2017) มาเป็นกรอบในการวิเคราะห์เนื้อหา (Content Analysis) ผลการศึกษา พบว่า ในจำนวนข่าวปลอมทั้ง 908 ชิ้น สามารถแบ่งเป็นข้อมูลบิดเบือน (Disinformation) จำนวน 502 ชิ้น ข้อมูลผิดพลาด (Misinformation) จำนวน 406 ชิ้น และ
ไม่ปรากฏข่าว/ ข้อมูลที่มีลักษณะเป็นข้อมูลมุ่งร้าย (Malinformation) โดยในภาพรวม พบว่า มีข่าวปลอมที่เกี่ยวกับโควิด-19 มากที่สุด ซึ่งสอดคล้องกับสถานการณ์ของไทยในขณะนั้น รองลงมาเป็นข่าวปลอมที่เกี่ยวกับสุขภาพ
ซึ่งส่วนใหญ่มีเนื้อหาเกี่ยวกับยาสมุนไพรและการรักษาโรค หรือข่าวผลิตภัณฑ์อาหารเสริมที่มีการโฆษณาสรรพคุณเกินจริง ที่ถูกสร้าง/ ส่งต่อ ทั้งด้วยการแสวง

กำไรและความหวังดี การศึกษาครั้งนี้ จึงเป็นการมุ่งฉายภาพนิเวศข่าวปลอมที่เกิดขึ้นในประเทศไทย ผ่านการทำงานของหน่วยงานตรวจสอบข้อเท็จจริงทั้ง 3 แห่ง ในช่วงที่เลือกศึกษาเพื่อการพัฒนากรอบการวิเคราะห์แนวทาง
ในการศึกษา ตรวจสอบ เฝ้าระวัง และรณรงค์ปัญหาเกี่ยวกับข่าวปลอมในแง่มุมต่าง ๆ ต่อไปในอนาคต