การศึกษาประวัติศาสตร์ วัฒนธรรมและภูมิปัญญาท้องถิ่นในเขตเทศบาลเมืองเมืองแกนพัฒนา อำเภอแม่แตง จังหวัดเชียงใหม่

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ คือ  1) เพื่อศึกษาเก็บรวบรวมข้อมูลประวัติความเป็นมาของเมืองแกน  เทศบาลเมืองเมืองแกนพัฒนา  2) เพื่อศึกษารวบรวมข้อมูลวัฒนธรรม และภูมิปัญญาท้องถิ่นในพื้นที่เทศบาลเมืองเมืองแกนพัฒนา  3) เพื่อศึกษาสภาพปัญหา  อุปสรรค  และแนวทางการพัฒนาภูมิปัญญาท้องถิ่นในพื้นที่เทศบาลเมืองเมืองแกนพัฒนา  การศึกษาวิจัยครั้งนี้  ดำเนินการตามระเบียบวิจัยเชิงคุณภาพ (Qualitative Research)  โดยกลุ่มตัวอย่างที่ใช้ในการวิจัย  ได้แก่ ปราชญ์ชุมชน จำนวน 22 ท่าน  เป็นการสัมภาษณ์เชิงลึก (In-depth Interview) และใช้เทคนิคการวิเคราะห์เนื้อหาประกอบบริบท

             ผลการศึกษาวิจัยพบว่า

             1.เพื่อศึกษาเก็บรวบรวมข้อมูลประวัติความเป็นมาของเมืองแกน  เทศบาลเมือง         เมืองแกนพัฒนา  พบว่า  คุณค่าของประวัติศาสตร์ช่วยสอนให้มนุษย์รู้จักตนเอง  รู้จักและเข้าใจสิ่งแวดล้อมทางสังคมได้อย่างมีประสิทธิภาพ รู้จักอดีต ของมนุษย์ และมีวิธีการในการแก้ไขปัญหาได้อย่างชาญฉลาด  และประวัติศาสตร์ท้องถิ่นเป็นการศึกษาที่เน้นหลักฐานทางประวัติศาสตร์           ในการศึกษาหาความเป็นมาในอดีตของชุมชนองค์ประกอบในการจัดลำดับเหตุการณ์ เพื่อนำไปสู่    การอธิบาย  และสรุปเป็นความคิดรวบยอดของเหตุการณ์ในแต่ละช่วงเวลา มี  2  ตำบล  คือ ตำบลช่อแล และตำบลอินทขิล  ช่อแลน่าจะเป็นชื่อเรียก  ตามชื่อต้นไม้ชนิดหนึ่งเป็นไม้พุ่มขนาดกลาง       มีดอกเป็นพวงใช้ต้มหรือแกงได้ชาวพื้นเมืองเรียก ชะแล  หรือ  สะแล   ส่วนอินทขิล  หรือเสาหลักเมืองอยู่ที่วัดอินทขิล  หมู่ที่ 11  ตำบลอินทขิล 

1. เพื่อศึกษารวบรวมข้อมูลวัฒนธรรม และภูมิปัญญาท้องถิ่นในพื้นที่เทศบาลเมือง   เมืองแกนพัฒนา  พบว่า  ข้อมูลทางวัฒนธรรม  มี  7  ประเภท  ได้แก่  ประเพณีสงกรานต์  ประเพณีสลากภัตร์ (ก๋วยสลาก)  ประเพณีปอยหลวง  ประเพณีลอยกระทง (ยี่เป็ง) ประเพณีเลี้ยง       ผีฝาย และเข้าโสภณกรรม ข้อมูลทางภูมิปัญญาท้องถิ่น มี  23  ประเภท  ได้แก่ ภูมิปัญญาการเพาะเห็ดโคนน้อย  การทำโคมไฟ  700 ปี  กังหันวิดน้ำ (หลุ๊ก)  พิธีกรรมยันต์มงคล  พิธีกรรมเข้าคำปลิว  พิธีกิ๋นอ้อผญา  กระดาษสา   การตีมีด  การจ่อตอง  ทำเครื่องรางของขลัง  ยันต์  สีเทียน  การทำของเล่นฉบับล่ะอ่อนเมืองแกน (ของเล่นบ่ะเก่า)  การซอยยา  การจักรสานไม้ไผ่  จอบตุ่ม            ขนมพื้นบ้าน (ข้าวแคบ)  (ข้าวแต๋น)  ตำข้าว – ครกมอง  ด้านยาพื้นบ้าน  ยาต้ม ยาเมือง  การแพทย์แผนไทย  นวดแผนไทย-นวดประคบ  การย้อมผ้า  อาหารพื้นบ้าน  การปั่นฝ้าย  และภาษาล้านนา/อักษรล้านนา(ตั๋วเมือง)   


2. เพื่อศึกษาสภาพปัญหา อุปสรรค  และแนวทางการพัฒนาภูมิปัญญาท้องถิ่นในพื้นที่เทศบาลเมืองเมืองแกนพัฒนา  พบว่า  ปัญหาอุปสรรค วิถีชีวิตการเกษตรเปลี่ยนไปไม่ได้ทำตลอด   ความเชื่อของคนยุคใหม่ทำให้เกิดความห่างหายในความเชื่อ  พิธีกรรมที่สืบทอดได้ยาก เด็กรุ่นใหม่เข้าถึงได้ยาก วิธีการค่อยข้างยากเพื่อแสดงวิถีให้คนรุ่นหลังชน  ยังไม่มีผู้สืบทอดอย่างจริงจัง        แนวทางการพัฒนา  หาสมาชิกเข้าร่วมกลุ่มเพื่อเพิ่มผลผลิตเพิ่มรายได้  เข้าร่วมอบรมเพื่อเพิ่มความรู้ในการออกแบบผลิตภัณฑ์ให้มากขึ้น  จัดการแสดงและสาธิตเพื่อให้คนรุ่นหลังได้รู้จักให้มากขึ้น  รวมกลุ่มพร้อมให้คำแนะนำ  และส่งเสริมผู้ที่อยากรู้และพร้อมสืบทอดเรียนรู้ต่อไปสามารถสร้างรายได้ให้แก่ครอบครัวอีกทางหนึ่ง  ควรส่งเสริมการเรียนรู้ให้แก่เด็กและเยาวชน  ควรจัดกิจกรรมการถ่ายทอดภูมิปัญญาพื้นบ้านอย่างต่อเนื่องให้คนในเขตเทศบาลเมืองเมืองแกนพัฒนา  และควรสร้างเครือข่ายปราชญ์ด้านภูมิปัญญาพื้นบ้านให้เป็นผู้ถ่ายทอดความรู้แก่คนในชุมชนให้ได้เรียนรู้ให้เกิดการเรียนรู้และสืบทอดได้อย่างเข้มแข็ง  และยั่งยืนต่อไป  เปิดเวทีให้ปราชญ์ชุมชน  ได้เปิดการเรียนรู้สร้างแรงจูงใจให้คนรุ่นหลังสืบทอดต่อไปอย่างยั่งยืน