บทบาทที่พึงประสงค์ของพระสงฆ์ไทยในปัจจุบันและอนาคต

บทคัดย่อ

บทความนี้ต้องการชี้ให้เห็นถึงบทบาทที่พึงประสงค์ของพระสงฆ์ไทยในปัจจุบันและอนาคต ผู้เขียนได้ศึกษาจากทฤษฎีบทบาทตามแนวคิดตะวันตก และบทบาทของพระสงฆ์ไทยในปัจจุบันซึ่งอยู่ภายใต้กรอบของพระธรรมวินัย ยุคสมัยและสังคม ที่ประกอบไปด้วย บทบาทในอุดมคติ ที่บุคคลเข้าใจ และที่แสดงออกจริง รวมถึงการศึกษาปัจจัยที่ก่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลง ซึ่งผู้เขียนได้นำข้อมูลจากการศึกษาเอกสารนี้ไปวิเคราะห์ร่วมกับข้อมูลที่ได้จากการลงพื้นที่สัมภาษณ์เชิงลึก ทำให้เห็นถึงแนวโน้มการเปลี่ยนแปลง นำไปสู่ข้อสรุป พบว่า การเปลี่ยนแปลงบทบาทของพระสงฆ์ไทยนั้น เกิดจากปัจจัยทางสังคม 3 ประการ คือ ยุคสมัย สภาพสังคม และการคล้อยตามรัฐ จึงมีแนวโน้มเป็นไปใน 3 ลักษณะ คือ 1) ต้องยึดตาม   พระธรรมวินัยเป็นหลัก 2) ระมัดระวังปัญหาความสุ่มเสี่ยงต่อโลกวัชชะ เพราะความเจริญทางเทคโนโลยีทำให้ผู้คนเข้าถึงข่าวสารได้รวดเร็ว และ 3) สังคมมีความคาดหวังหรือความประสงค์ว่า พระสงฆ์ควรเข้าไปมีบทบาทต่อสังคมใน 2 สถานะ คือ เป็นผู้นำด้านจิตวิญญาณ และเป็นผู้นำในการสงเคราะห์ชุมชนในรูปแบบต่าง ๆ เพียงแต่ว่าพระสงฆ์จะต้องมีการปรับเปลี่ยนรูปแบบให้สอดคล้องกับยุคสมัยและสภาพสังคม นอกจากนั้นการดำเนินบาทบาททางสังคมของพระสงฆ์ต้องเป็นไปตามกรอบนโยบายของรัฐที่ได้กำหนดไว้ จากการเปรียบเทียบผลของการศึกษานี้กับผลการศึกษาที่ผ่านมา พบว่ามีความแตกต่างกันคือ ผลการศึกษาที่ผ่านมาให้คำตอบว่าพระสงฆ์มีบทบาทอย่างไรและจะเปลี่ยนแปลงไปอย่างไร ในขณะที่ผลการศึกษานี้มุ่งเน้นให้คำตอบว่า บทบาทของพระสงฆ์ไทยในปัจจุบันและอนาคตควรเป็นไปอย่างไร จึงจะเป็นไปตามความต้องการของสังคมภายใต้กรอบของพระธรรมวินัย