สภาพ ปัญหาและความต้องการการพัฒนาหลักสูตรท้องถิ่น โดยใช้ชุมชนเป็นฐานแบบมีส่วนร่วมเพื่อส่งเสริมความคิดสร้างสรรค์ และจิตรู้เคารพ สำหรับนักเรียนระดับชั้นประถมศึกษา จังหวัดเชียงใหม่

ชลธิชา  ทิพย์ดวงตา; นงลักษณ์ เขียนงาม; สมเกียรติ  อินทสิงห์; เชษฐภูมิ วรรณไพศาล

ผู้แต่ง

ชลธิชา ทิพย์ดวงตา มหาวิทยาลัยเชียงใหม่
นงลักษณ์ เขียนงาม มหาวิทยาลัยเชียงใหม่
สมเกียรติ อินทสิงห์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่
เชษฐภูมิ วรรณไพศาล มหาวิทยาลัยเชียงใหม่

คำสำคัญ:

หลักสูตรท้องถิ่น, ชุมชนเป็นฐานแบบมีส่วนร่วม, ความคิดสร้างสรรค์, จิตรู้เคารพ

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาสภาพ ปัญหาและความต้องการในการพัฒนาหลักสูตรท้องถิ่นตามแนวคิดการเรียนรู้โดยใช้ชุมชนเป็นฐานแบบมีส่วนร่วมเพื่อส่งเสริมความคิดสร้างสรรค์และจิตรู้เคารพของนักเรียนระดับชั้นประถมศึกษา จังหวัดเชียงใหม่ กลุ่มตัวอย่างที่ใช้ในงานวิจัยครั้งนี้ คือ นักเรียน ผู้อำนวยการสถานศึกษา ครู ผู้ปกครอง ครูภูมิปัญญาท้องถิ่นชาวบ้าน และผู้ประกอบการธุรกิจชุมชนบ้านวัวลาย จำนวน 22 คน โดยการเลือกกลุ่มตัวอย่างแบบเจาะจง เครื่องมือที่ใช้ในงานวิจัย คือ แบบสัมภาษณ์แบบมีโครงสร้าง และแบบสัมภาษณ์แบบไม่มีโครงสร้าง วิธีการวิจัยใช้การวิจัยเชิงคุณภาพ วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้เทคนิคการวิเคราะห์เนื้อหา ผลการวิจัย พบว่า 1) สภาพการพัฒนาหลักสูตรท้องถิ่น สรุปโดยภาพรวม ผู้อำนวยการสถานศึกษาและครูผู้สอน มีความเห็นสอดคล้องกันว่า ควรมีการพัฒนาหลักสูตรท้องถิ่นในกลุ่มสาระการเรียนรู้การงานอาชีพที่ส่งเสริมการเรียนรู้โดยใช้ชุมชนเป็นฐานแบบมีส่วนร่วมและส่งเสริมการใช้ฐานการเรียนรู้ในชุมชนบ้านวัวลาย 2) ปัญหาการพัฒนาหลักสูตรท้องถิ่น สรุปโดยภาพรวม ครูผู้สอนมีความเห็นสอดคล้องกันว่า ปัญหาที่พบมี 2 ด้าน คือ ด้านปัญหาการวางแผน พบว่า ขาดงบประมาณสนับสนุนจากชุมชนและการจัดการเวลาไม่เป็นไปตามความต้องการของชุมชน ด้านปัญหาการจัดการเรียนการสอน พบว่า ขาดการสนับสนุนงบประมาณจัดทำอุปกรณ์ 3) ความต้องการการพัฒนาหลักสูตรท้องถิ่น กลุ่มตัวอย่างทั้งหมดแสดงความต้องการด้านความคิดสร้างสรรค์ ควรออกแบบผลิตภัณฑ์เครื่องเงินหรืออลูมิเนียมสร้างสรรค์เพื่อสร้างมูลค่าเพิ่มและสามารถนำไปประกอบอาชีพในชุมชน ด้านจิตรู้เคารพและด้านชุมชนเป็นฐานแบบมีส่วนร่วม ครูผู้สอน ครูภูมิปัญญาท้องถิ่นชาวบ้าน เห็นควรอนุรักษ์และสืบทอดภูมิปัญญาเครื่องเงิน

เอกสารอ้างอิง

กระทรวงศึกษาธิการ. (2542). พระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ พ.ศ.2542 แก้ไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ 3) พ.ศ.2553. กรุงเทพมหานคร: พริกหวานกราฟฟิค.

โกวิท พรหมเสน. (10 พฤศจิกายน 2563). การเรียนการสอนภูมิปัญญาท้องถิ่น โรงเรียนเทศบาล วัดศรีสุพรรณ จังหวัดเชียงใหม่. (นางสาวชลธิชา ทิพย์ดวงตา, ผู้สัมภาษณ์)

จรัสศรี พัวจินดาเนตร. (2553). ผลของการสอนแบบสอดแทรกคุณธรรมจริยธรรมและการจัดประสบการณ์การเรียนรู้แบบร่วมมือ ในวิชาการงานอาชีพและเทคโนโลยีที่มีต่อผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนและคุณธรรมจริยธรรมของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 1. วารสารครุศาสตร์, 41(4), 1-15.

เทศบาลนครเชียงใหม่. (2563). รายงานประจำปี 2563 เทศบาลนครเชียงใหม่. เชียงใหม่: เทศบาลนครเชียงใหม่.

บุญยนุช สิทธาจารย์. (2561). แนวทางการสอนศิลปะตามแนวคิดสะตีมศึกษาเพื่อส่งเสริมกระบวนการสร้างสรรค์สำหรับนักเรียนประถมศึกษาปีที่ 5. วารสารวิชาการ Veridian E-Journal Silpakorn University ฉบับภาษาไทยสาขามนุษยศาสตร์ สังคมศาสตร์ และศิลปะ, 11(2), 763-780.

พนัชกร พิทธิยะกุล. (2563). แนวทางการพัฒนาหลักสูตรท้องถิ่น : “มรดกภูมิปัญญาผ้าทอเกาะยอแบบมีส่วนร่วมของเยาวชน ตำบลเกาะยอ อำเภอเมือง จังหวัดสงขลา". วารสารสังคมศาสตร์และมานุษยวิทยาเชิงพุทธ , 5(12), 462-475.

ไพศาล แก้วรากมุก. (2557). การจัดการความรู้ในการอนุรักษ์หัตถกรรมเครื่องเงินชุมชนวัดศรีสุพรรณ ถนน วัวลาย ตำบาลหายยา อำเภอเมืองเชียงใหม่. ใน การค้นคว้าแบบอิสระรัฐประศาสนศาสตร์มหาบัณฑิต สาขาวิชารัฐประศาสนศาสตร์. มหาวิทยาลัยเชียงใหม่.

มณฑิรา อั้งน้อย. (2560). การพัฒนาจิตรู้เคารพของเด็กปฐมวัยในบริบทพหุวัฒนธรรม. ใน วิทยานิพนธ์ศึกษาศาสตรมหาบัณฑิต สาขาการศึกษาปฐมวัย. มหาวิทยาลัยเชียงใหม่.

รุ่งรัตน์ คงคล้าย. (2549). การผลิตและการตลาดหัตถกรรมเครื่องเงินบ้านวัวลาย ตำบลหายยา อำเภอเมือง จังหวัดเชียงใหม่. ใน ปัญหาพิเศษบริหารธุรกิจมหาบัณฑิต สาขาวิชาบริหารธุรกิจ. มหาวิทยาลัยแม่โจ้.

โรงเรียนเทศบาลวัดศรีสุพรรณ. (2553). กิจกรรมพัฒนาผู้เรียนตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐานพุทธศักราช 2551 โรงเรียนเทศบาลวัดศรีสุพรรณ (ฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2553). เชียงใหม่: โรงเรียนเทศบาลวัดศรีสุพรรณ.

วรรณดี สุทธินรากร. (2563). การวิจัยเชิงปฏิบัติการในชั้นเรียน “เพื่อสร้างความหมายใหม่ในการเรียนรู้เชื่อมโลกและห้องเรียนไว้ด้วยกัน. กรุงเทพมหานคร: สำนักพิมพ์ศยาม.

วริศนันท์ เดชปานประสงค์. (2558). การพัฒนารูปแบบการเรียนการสอนวิชาวิทยาศาสตร์ที่ส่งเสริมจิต 5 ลักษณะเพื่ออนาคต สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1. วารสารมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์มหาวิทยาลัยธนบุรี, 9(19), 40-50.

วิเชียร พรหมมา. (2557). การพัฒนาหลักสูตรสาระการเรียนรู้การงานอาชีพท้องถิ่นที่สอดคล้องตามสภาพท้องถิ่น สำหรับนักเรียนชั้นประถมศึกษาตอนปลาย จังหวัดชัยนาท. วารสารวิชาการและวิจัยสังคมศาสตร์, 9(25), 51-64.

สำนักการศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรม องค์การบริหารส่วนจังหวัดเชียงใหม่. (2563). แผนพัฒนาการศึกษาขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในเขตจังหวัดเชียงใหม่ (พ.ศ. 2561-2565). เชียงใหม่: องค์การบริหารส่วนจังหวัดเชียงใหม่.

สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ. (2559). แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับที่ 12 (พ.ศ.2560-2564). กรุงเทพมหานคร: สำนักนายกรัฐมนตรี.

สำนักงานเลขานุการของคณะกรรมการยุทธศาสตร์ชาติ. (2562). ยุทธศาสตร์ชาติ พ.ศ.2561-2580 (ฉบับประกาศราชกิจจา-นุเบกษา). (พิมพ์ครั้งที่2). กรุงเทพมหานคร: สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ.

สำนักวิชาการและมาตรฐานการศึกษา สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน. (2555). แนวทางการจัดทำหลักสูตรและการจัดการเรียนการสอนพื้นฐานอาชีพในสถานศึกษาระดับการศึกษาขั้นพื้นฐาน. กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์ชุมนุมสหกรณ์การเกษตรแห่งประเทศไทยจำกัด.

อรพรรณ์ แก้วกันหา และคณะ. (2560). การวิจัยปฏิบัติการเพื่อพัฒนาความคิดสร้างสรรค์ของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 โรงเรียนบ้านน้ำคิว สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาเลย เขต 1. วารสารการศึกษามหาวิทยาลัยนเรศวร, 19(2), 289-304.

อัคควิภาษ์ ตระกูลวีรยุทธ์. (2563). อัตลักษณ์ชุมชนบ้านวัวลาย จังหวัดเชียงใหม่สู่เครื่องประดับร่วมสมัย. ใน วิทยานิพนธ์ศิลปมหาบัณฑิต สาขาวิชาออกแบบเครื่องประดับ. มหาวิทยาลัยศิลปากร.

อารี พันธุ์มณี. (2557). ฝึกให้คิดเป็น คิดสร้างสรรค์. กรุงเทพมหานคร: สำนักพิมพ์จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.

Lickona, T. (1991). Educating for Character: How Our Schools Can Teach Respect and Responsibility. New York: Bantam Book.

Prast, H. A. & Viegut, D. J. (2015). Community-based learning: awakening the mission of public schools. California: Thousand Oasks, Corwin.