องค์ประกอบสมรรถนะของสมาร์ทฟาร์มเมอร์ข้าวอินทรีย์ในประเทศไทย

ธีรารัตน์ รัตนวิสุทธิ์อมร; ปิยวรรณ  สิริประเสริฐศิลป์

ผู้แต่ง

ธีรารัตน์ รัตนวิสุทธิ์อมร คณะบริหาร มหาวิทยาลัยแม่โจ้
ปิยวรรณ สิริประเสริฐศิลป์ มหาวิทยาลัยแม่โจ้

คำสำคัญ:

สมรรถนะ, องค์ประกอบสมรรถนะ, สมาร์ทฟาร์มเมอร์, ข้าวอินทรีย์

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาสมรรถนะสมาร์ทฟาร์มเมอร์ข้าวอินทรีย์ และ 2) ศึกษาองค์ประกอบสมรรถนะสมาร์ทฟาร์มเมอร์ข้าวอินทรีย์ ดำเนินการศึกษาด้วยวิธีการวิจัยแบบผสม เริ่มด้วยการวิจัยเชิงคุณภาพในการสกัดสมรรถนะสมาร์ทฟาร์มเมอร์ข้าวอินทรีย์ จากการสัมภาษณ์เชิงลึกและการสังเกตกับผู้ให้ข้อมูลสำคัญจำนวน 9 ท่าน โดยที่ผู้ประกอบการข้าวอินทรีย์จะต้องเคยได้รับรางวัลเกษตรกรดีเด่นระดับประเทศ คัดเลือกผู้ให้ข้อมูลสำคัญด้วยวิธีเฉพาะเจาะจง วิเคราะห์ข้อมูลด้วยเทคนิคการวิเคราะห์เนื้อหา ตรวจสอบความถูกต้องด้วยเทคนิคสามเส้า จากนั้นใช้การวิจัยเชิงปริมาณสำหรับการจัดองค์ประกอบสมรรถนะสมาร์ทฟาร์มเมอร์ข้าวอินทรีย์ โดยเก็บข้อมูลจำนวน 600 ตัวอย่าง ด้วยเทคนิคการวิเคราะห์องค์ประกอบเชิงสำรวจ หมุนแกนด้วย Equamax ผลการศึกษาพบว่า สมรรถนะสมาร์ทฟาร์มเมอร์ข้าวอินทรีย์ประกอบด้วย 30 สมรรถนะ คือ เทคโนโลยีสารสนเทศ การเงิน การบัญชี การบริหารจัดการมาตรฐานอินทรีย์ การบริหารจัดการที่ดิน การตลาด การเพาะปลูกข้าวอินทรีย์ การจัดการเครือข่าย การนำเสนอข้อมูล การวางแผนการผลิต การบริหารจัดการน้ำ การเป็นผู้นำ การแก้ไขปัญหาด้วยนวัตกรรม การถ่ายทอดความรู้ การคัดเลือกพันธุ์ข้าว การควบคุม ป้องกัน กำจัดโรคและแมลง การใช้เครื่องจักรกลและเทคโนโลยีทางการเกษตร การเป็นนวัตกร การวิเคราะห์และปรับปรุงดิน การบริหารจัดการฟาร์ม การวิจัย การใช้เครื่องมือสื่อสาร กฎหมาย นโยบายภาครัฐ การบริหารจัดการด้านแรงงาน การบริหารจัดการปัจจัยการผลิต การเดินทางและการขนส่ง การบริหารจัดการพลังงาน การบริหารจัดการข้าวเปลือก ภาษาต่างประเทศ และการให้คุณค่า สำหรับองค์ประกอบสมรรถนะสมาร์ทฟาร์มเมอร์ข้าวอินทรีย์พบว่ามี 4 องค์ประกอบ คือ 1) นวัตกรรม เทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร ประกอบด้วย 10 สมรรถนะ 2) สังคมวิทยาการเพาะปลูกข้าวอินทรีย์ ประกอบด้วย 8 สมรรถนะ 3) สภาพแวดล้อมและระบบนิเวศน์ ประกอบด้วย 6 สมรรถนะ และ 4) การจัดการองค์กร ประกอบด้วย 6 สมรรถนะ

เอกสารอ้างอิง

กรมส่งเสริมสหกรณ์. (2563). บุคคล/สหกรณ์/กลุ่มเกษตรกรดีเด่น. เรียกใช้เมื่อ 12 กุมภาพันธ์ 2563 จาก https://www.cpd.go.th/cpdth2560/information-cpd/person-coop

กระทรวงเกษตรและสหกรณ์. (2559). ยุทธศาสตร์เกษตรและสหกรณ์ ระยะ 20 ปี (พ.ศ. 2560-2579). เรียกใช้เมื่อ 12 กุมภาพันธ์ 2563 จาก https://www.opsmoac.go.th /strategic-files-401191791792

กลุ่มควบคุมและรับรองมาตรฐานข้าว กองตรวจสอบรับรองมาตรฐานข้าวและผลิตภัณฑ์ กรมการข้าว. (2563). สรุปผลการทบทวนการตรวจประเมินกลุ่มเกษตรกรอินทรีย์ล้านไร่สำหรับการตรวจรับรองมาตรฐานข้าว ORG (T2 T3) ปี 62/63. เรียกใช้เมื่อ 12 กุมภาพันธ์ 2563 จาก https://www.ricethailand.go.th /ricemarket/images /PDF/29-5-63/organic62_T3.pdf

กัลยา วานิชย์บัญชา. (2017). การใช้ SPSS for windows ในการวิเคราะห์ข้อมูล (ฉบับปรับปรุง) : ภาควิชาสถิติ คณะพาณิชยศาสตร์และการบัญชี. กรุงเทพมหานคร: จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.

เจษฎา นกน้อยและสัญชัย ลั้งแท้กุล. (2016). การจัดการโซ่อุปทานและโลจิสติกส์อุตสาหกรรมการผลิตข้าวสังข์ หยดเมืองพัทลุง ระดับขั้นเกษตรกรและกลุ่มวิสาหกิจแปรรูป. Journal of Community Development and Life Quality, 4(1), 32-44.

เชษฐกานต์ เหล่าสุนทร. (2017). แนวทางการพัฒนาศักยภาพชาวนาในการปลูกข้าวอินทรีย์วิถีธรรมในจังหวัด เชียงราย. Journal of MCU Social Development (JMSD), 2(3), 16-28.

ดาราวรรณ ญาณะนันท์และสถาพร จะนุ. (2020). การพัฒนาเว็บแอปพลิเคชันสำหรับวางแผนการผลิตและการตลาดเพื่อพัฒนาเกษตรกรผู้ปลูกสับปะรดจังหวัดราชบุรีสู่การเป็น Smart Farmer. Journal of Kanchanaburi Rajbhat , 9(2), 202-217.

ธนากร แสงสง่าและธาร ทิพย์รัตนะ. (2018). การประเมินศักยภาพการผลิตข้าวอินทรีย์ของเกษตรกร กรณี ศึกษาตำบลกระเบื้องใหญ่ อำเภอพิมาย จังหวัดนครราชสีมา. วารสารวิชาการมหาวิททยาลัยราชภัฎอุตรดิตถ์, 13(2), 53-63.

สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ. (2017). แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับที่ 12 (พ. ศ. 2560-2564). เรียกใช้เมื่อ 12 กุมภาพันธ์ 2563 จาก https://www.nesdc.go.th/ ewt_dl_link.php?nid=6422

สำนักงานศูนย์วิจัยและให้คำปรึกษาแห่งมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์. (2563). บทสรุปสำหรับผู้บริหาร (Executive Summary) โครงการประยุกต์ใช้ Blockchain ยกระดับเศรษฐกิจการค้า. เรียกใช้เมื่อ 1 กรกฎาคม 2564 จาก https://www.tracethai. com/executive_summary_th.pdf

สำนักงานสถิติแห่งชาติ. (2563). จำนวนและสัดส่วนประชากรจากการทะเบียน จำแนกตามกลุ่มอายุ (วัยเด็ก วัยแรงงาน วัยสูงอายุ) เพศ ภาค และจังหวัดพ.ศ. 2554 - 2563. เรียกใช้เมื่อ 1 กรกฎาคม 2564 จาก http://statbbi.nso.go.th/staticreport /page/sector/th/01.aspx

สำนักวิจัยเศรษฐกิจการเกษตร และกองนโยบายและแผนพัฒนาการเกษตร. (2563). เกษตรฯ พร้อมมาตรการขับเคลื่อน มั่นใจ ช่วยรักษาระดับรายได้ครัวเรือนเกษตรกร. เรียกใช้เมื่อ 1 กรกฎาคม 2564 จาก https://www.oae.go.th/view/1.

เสงี่ยม กอนไธสงและคณะ. (2011). ระบบการจัดการเรียนรู้การผลิตข้าวอินทรีย์ของศูนย์เรียนรู้ปราชญ์ชาวบ้านในจังหวัดสุรินทร์. KKU Research Journal (Graduate Studies), 11(1), 1-10.

Barragán-Sánchez, R. et al. (2020). Teaching Digital Competence and Eco-Responsible Use of Technologies: Development and Validation of a Scale. Sustainability, 12(18), 7721.

Jhuria, M. et al. (2013). Image processing for smart farming: Detection of disease and fruit grading. In Paper presented at the Image Information Processing IEEE . Second International Conference on Image Information Processing.

Kerdnoi, T. et al. (2014). The struggle of organic rice in Thailand: a multi–level perspective of barriers and opportunities for up scaling. Environment and Natural Resources Journal, 12(1), 95-115.

Lans, T. et al. (2009). Entrepreneurial learning in a changing agri-food sector : towards a taxonomy of relevant learning

activities. In Paper presented at the 19th European Seminar on Extension Education. European Seminar.

Noireaux, V. & Edzengte, J. (2020). The benefits of the digital supply chain for horizontal resource pooling–the case of the Bio Loire Océan Farmers’ Association. Paper presented at the Supply Chain Forum: An International Journal, 21(3), 196-205.

Nunnally, J. & Bernstein, I. (1994). Psychometric theory. New York: McGraw Hill.

Orlando, F. et al. (2020). Participatory approach for developing knowledge on organic rice farming: Management strategies and

productive performance. Newyork: Agricultural Systems.

Punchi, L. (2001). Resistance towards the language of globalisation–The case of Sri Lanka. International review of education, 47(3), 361-378.

Razavi, S. H. et al. (2017). A proposed model for organic rice farming in rural areas of Guilan and Mazandaran Provinces. Journal of Rural Research, 8(3), 372-387.

Sakagami, N. et al. (2016). Characteristics of Elemental Composition and Organic Component of Indonesian Rice: Examples of Several Products in Indonesia Including Organic Rice. Tropical Agriculture and Development, 60(2), 65-70.

Setboonsarng, S. et al. (2006). Contract farming and poverty reduction: The case of organic rice contract farming in Thailand. New York: Poverty Strategies in Asia.

Widjajanto, D. W. (2020). Characteristics of organic rice cultivation of farmer groups at Gajah sub-district, Demak district, Central Java Province, Indonesia. In IOP Conference Series: Earth and Environmental Science. Earth and Environmental Science.