ศาสตร์ ระเบียบวินัย และชีวอำนาจในฐานะเครื่องมือในการปกครองทางความคิดของรัฐสมัยใหม่

บทคัดย่อ

บทความนี้คัดมาจากเนื้อหาส่วนหนึ่งของงานวิจัยเรื่อง “การปกครองทางความคิดของรัฐในประชาธิปไตยชุมชนไทย” อันเป็นงานวิจัยที่มุ่งศึกษาการกำกับของรัฐต่อประชาธิปไตยชุมชนในประเทศไทย ซึ่งถูกมองว่าเป็นประชาธิปไตยนอกภาครัฐที่สามารถส่งเสริมความแตกต่างหลากหลายได้อย่างเข้มข้น ผลการวิจัยพบว่า นอกจากประชาธิปไตยชุมชนจะไม่ได้หลุดพ้นจากการถูกกำกับโดยรัฐแล้ว ประชาธิปไตยชนิดนี้ยังถูกรัฐกำกับในระดับที่ลึกซึ้งที่เรียกว่าระดับ “การปกครองทางความคิด” อีกด้วย

    บทความนี้ต้องการอธิบายให้เห็นถึงลักษณะและกระบวนการทำงานของการปกครองทางความคิด ในการกำกับการรับรู้และพฤติกรรมของประชาชน เริ่มตั้งแต่การช่วงชิงพื้นที่การนิยามความจริงในสังคม การเผยแพร่ความรู้ที่อิงกับความจริงที่นิยามขึ้นให้แพร่กระจายไปในสังคม และการกล่อมเกลาให้ประชาชนยอมรับความรู้และปฏิบัติตามหลักความรู้ดังกล่าวอย่างสมัครใจด้วยตัวเอง