การศึกษาข้อตกลงความร่วมมือระหว่างประเทศในการป้องกันและแก้ไขปัญหา การลักลอบค้ายาเสพติดข้ามชาติ : ศึกษาเฉพาะกรณีกลุ่มประเทศอนุภูมิภาคลุ่มน้ำโขง

บทคัดย่อ

การวิจัยเรื่อง การศึกษาข้อตกลงความร่วมมือระหว่างประเทศในการป้องกันและแก้ไขปัญหาการลักลอบค้ายาเสพติดข้ามชาติ : ศึกษาเฉพาะกรณีกลุ่มประเทศอนุภูมิภาคลุ่มน้ำโขง มีวัตถุประสงค์เพื่อรวบรวมข้อตกลงความร่วมมือระหว่างประเทศที่เกี่ยวกับการป้องกันและแก้ไขปัญหาลักลอบค้ายาเสพติดข้ามชาติของกลุ่มประเทศอนุภูมิภาคลุ่มน้ำโขงให้เป็นระบบ เพื่อศึกษาปัญหา อุปสรรค ของข้อตกลงความร่วมมือระหว่างประเทศ ที่เกิดขึ้นและเพื่อเสนอแนะกรอบแนวทางการกำหนดข้อตกลงความร่วมมือระหว่างประเทศ  เพื่อพัฒนา เสริมสร้างความร่วมมือในระดับนโยบายและระดับการปฏิบัติให้เกิดประสิทธิผลมากยิ่งขึ้น

การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยเอกสาร (Document Research) ผู้วิจัยจะทำการศึกษารวบรวมข้อมูลจากงานวิจัย เอกสารทางวิชาการ บทความ หนังสือ และวรรณกรรมที่เกี่ยวข้อง 

ผลการวิจัยครั้งนี้ พบว่าข้อตกลงในการป้องกันและปราบปรามยาเสพติดระหว่างประเทศอนุภูมิภาคลุ่มน้ำโขงมีตั้งแต่อดีต โดยการร่วมลงนามระหว่างไทย พม่า ลาว กัมพูชา เวียดนาม และจีน (ยูนนาน) ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2535 ข้อตกลง และความร่วมมือด้านยาเสพติดจะเป็นไปในทิศทางการร่วมกันลงนามเพื่อสกัดกั้นยาเสพติดบริเวณชายแดน และการติดตามผู้ร้ายข้ามแดนในคดียาเสพติด โดยทุกประเทศได้ลงนามในสัญญา The United Nation Office of Drugs and Crimes (UNODC) ที่ผ่านมาข้อตกลงดังกล่าวประเทศไทยได้รับความร่วมมือค่อนข้างสูงกับประเทศลาว โดยระหว่างทั้งสองประเทศะมีข้อตกลงร่วมกันมากกว่าประเทศอื่นๆ ดังเช่น ประเทศจีน และเมียนมา ซึ่งให้ความร่วมมือกับประเทศไทยค่อนข้างน้อยกว่าหากเทียบกับประเทศลาว  แม้ว่าในการลงนามตามสัญญาดังกล่าวทุกประเทศสัญญาว่าจะต้องให้ความร่วมมือต่อกันก็ตาม หากแต่ในทางปฏิบัติแล้วกลับให้ความร่วมมือระหว่างประเทศดังกล่าวกลับเป็นไปอย่างค่อยเป็นค่อยไปหรือค่อนข้างน้อย เพราะแต่ละประเทศต่างมีปัญหาเฉพาะของตนเอง เช่น ปัญหาทางด้านการเมืองภายในประเทศ หรืออาจเป็นเพราะว่าระหว่างประเทศไม่มีพื้นที่ชายแดนที่ติดกันปัญหาความร่วมมือระหว่างกันจึงมองไม่เห็นได้อย่างชัดเจน สิ่งเหล่านี้อาจเป็นปัญหา อุปสรรคที่สำคัญในการเสริมสร้างหรือส่งเสริมความร่วมมือระหว่างกันกับการป้องกันและแก้ไขปัญหายาเสพติดภายในกลุ่มอนุภูมิภาคลุ่มน้ำโขง ทั้งเพราะยาเสพติดเป็นอาชญากรรมข้ามชาติที่อาศัยช่องว่างดังกล่าว และสร้างปัญหาให้กับหลายๆ ประเทศที่เกี่ยวข้อง

อย่างไรก็ตาม กลุ่มประเทศในอนุภูมิภาคลุ่มน้ำโขง ต่างได้ตระหนักถึงสภาพปัญหายาเสพติดเป็นอย่างดี และต่างฝ่ายต่างได้พยายามจัดประชุมและจัดทำข้อตกลงร่วมกันมาโดยตลอดทั้งในระดับท้องถิ่น จนไปถึงความร่วมมือในระดับที่สูงขึ้นในรูปแบบทวิภาคี พหุภาคี หรือความพยายามในระดับนานาชาติ เช่น             อนุภูมิภาค ภูมิภาค และขยายไปจนถึงระดับนานาชาติ ทุกประเทศต่างมีความกระตือรือร้นที่จะเข้าร่วมการป้องกันและปรามปรามยาเสพติด โดยผลการวิจัย พบว่า ประเทศเมียนม่าร์ และประเทศกัมพูชา ต่างพยายามที่จะเสริมสร้างและมีความเคลื่อนไหวเพื่อสร้างและให้ความร่วมมือให้มากขึ้นจากที่ผ่านมา  ประเทศจีน และประเทศเวียดนามยังคงมีส่วนร่วมในการประชุม แต่ยังอาจกล่าวได้ว่ายังไม่มีกรอบความร่วมมือที่ชัดเจนหรือเป็นรูปธรรมเท่าที่ควร ส่วนประเทศลาวยังคงให้ความร่วมมือกับประเทศไทยเป็นอย่างดี

จากการวิจัยครั้งนี้ ผู้วิจัยได้เสนอกรอบแนวทางการกำหนดข้อตกลงความร่วมมือระหว่างประเทศ เพื่อพัฒนา เสริมสร้าง ความร่วมมือในระดับนโยบายและการปฏิบัติ ในการป้องกันและแก้ไขปัญหาลักลอบค้ายาเสพติดข้ามชาติ เพื่อให้เกิดความยั่งยืนและเห็นผลเป็นรูปธรรมจริง ดังนี้

1. ด้านนโยบาย ควรสร้างกลไกสร้างความแน่นแฟ้นในความสัมพันธ์ระหว่างประเทศเพื่อให้เกิดความไว้เนื้อเชื่อใจระหว่างกัน นอกเหนือไปจากการให้ความช่วยเหลือระหว่างกันทางเศรษฐกิจ สังคม และวางตัวเป็นกลางทางการเมือง โดยมุ่งไปที่ประเด็นการสานสัมพันธ์เพื่อการให้ความช่วยเหลือซึ่งกันระหว่างประเทศมากกว่า


2. ด้านการปฏิบัติ การศึกษาร่วมกันระหว่างประเทศถึงกลไกทางเทคนิค เช่น ความแตกต่างเรื่องของกฎหมายที่แตกต่างกันระหว่างประเทศ เพื่อลดอุปสรรคการให้ความร่วมมือการดำเนินคดีทางกฎหมายให้ถูกต้องหรือการให้ความช่วยเหลือซึ่งกันและกันด้านอื่นๆ


3. ควรสร้างมาตรฐานการปฏิบัติในความร่วมมือระหว่างประเทศ โดยอาจกำหนดวิธีการประเมินผลคุณภาพความสัมพันธ์ระหว่างกัน เพื่อสนับสนุนกลไกการสร้างกรอบความร่วมมือระหว่างประเทศในเรื่องของภาพรวมการป้องกันและแก้ไขปัญหายาเสพติดข้ามชาติให้มีประสิทธิภาพมากขึ้น