พฤติกรรมการแสวงหาค่าตอบแทนส่วนเกิน กรณีศึกษา: เจ้าหน้าที่ตำรวจที่ปฏิบัติงานอยู่ในสถานีตำรวจ สังกัดกองบัญชาการตำรวจนครบาล สำนักงานตำรวจแห่งชาติ

บทคัดย่อ

งานวิจัยนี้มุ่งศึกษาถึง พฤติกรรมการแสวงหาค่าตอบแทนส่วนเกินของเจ้าหน้าที่ตำรวจที่ปฏิบัติงานอยู่ในสถานีตำรวจ สังกัดกองบัญชาการตำรวจนครบาล โดยทำการเก็บรวบรวมข้อมูลเชิงคุณภาพด้วยการสัมภาษณ์เชิงลึก จากเจ้าหน้าที่ตำรวจในระดับปฏิบัติการและระดับบริหาร จำนวน 32 คน และภาคประชาชนตลอดจนภาคธุรกิจที่เคยประสบกับพฤติกรรมการแสวงหาค่าตอบแทนส่วนเกินของเจ้าหน้าที่ตำรวจ จำนวน 9 คน ประกอบกับการศึกษาข้อมูลเชิงทุติยภูมิที่เกี่ยวข้อง โดยทำการศึกษาในช่วงเวลาระหว่างเดือนมีนาคม 2557-พฤษภาคม 2560 ปรากฏผลการศึกษาด้วยวิธีการวิเคราะห์เนื้อหาว่า ระดับของอำนาจในตำแหน่งของสายงานทั้ง 5 ด้าน ในสถานีตำรวจ ได้แก่ 1) งานอำนวยการ 2) งานป้องกันปราบปราม 3) งานสืบสวน 4) งานสอบสวน และ 5) งานจราจร มีความแตกต่างกันตามอำนาจหน้าที่ภารกิจความรับผิดชอบในหน้าที่ ระดับของตำแหน่ง จำนวนอัตรากำลัง ค่าตอบแทนที่ได้รับโดยชอบตามระเบียบที่กำหนดและที่ได้มาโดยมิชอบ รวมไปถึงบริบทแวดล้อมของแต่ละพื้นที่ ซึ่งระดับของอำนาจในตำแหน่ง จะส่งผลต่อรูปแบบพฤติกรรมในการแสวงหาค่าตอบแทนของเจ้าหน้าที่ตำรวจในสองลักษณะคือ 1) การลงทุนเพื่อให้ได้มาซึ่งการผูกขาดอำนาจในตำแหน่ง พบว่าเจ้าหน้าที่ตำรวจจะมีพฤติกรรมในการอาศัยความใกล้ชิดผู้มีอำนาจหรือผู้บังคับบัญชา การให้ทรัพย์สินหรือผลประโยชน์หรือการช่วยเหลือ รวมไปถึงการขอรับการแต่งตั้งในตำแหน่งตามที่ระเบียบกำหนด และ 2) การใช้อำนาจในตำแหน่งในการแสวงหาค่าตอบแทนส่วนเกิน พบว่าเจ้าหน้าที่ตำรวจในแต่ละสายงานก็จะมีรูปแบบและระดับของของพฤติกรรมในการแสวงหาค่าตอบแทนส่วนเกินแตกต่างกันตามอำนาจหน้าที่และความรับผิดชอบ และมีรูปแบบพฤติกรรมทั้งในลักษณะการใช้อำนาจส่วนบุคคล และการใช้อำนาจในภาพรวม ข้อเสนอเสนอแนะในการแก้ไขสามารถดำเนินการโดยปรับปรุงระบบค่าตอบแทนในทุกมิติ ปรับปรุงระบบกลไกการกำกับตรวจสอบ ปรับปรุงอำนาจหน้าที่ที่เพื่อควบคุมการใช้อำนาจดุลยพินิจ การปรับปรุงหลักเกณฑ์การแต่งตั้ง และปลูกฝังทัศนคติและสร้างความรู้ความเข้าใจในการปฏิบัติงานของเจ้าหน้าที่ตำรวจ