สถานศึกษาต้นแบบในการป้องกันการกลั่นแกล้ง ข่มเหง รังแกกันในโรงเรียนของนักเรียน ระดับชั้นประถมศึกษาและมัธยมศึกษา

บทคัดย่อ

งานวิจัยเรื่อง “สถานศึกษาต้นแบบในการป้องกันการกลั่นแกล้ง ข่มเหง รังแกกันในโรงเรียนของนักเรียนระดับชั้นประถมศึกษาและมัธยมศึกษา” มีวัตถุประสงค์​เพื่อศึกษาถึงสาเหตุของการกลั่นแกล้งกันในโรงเรียน เพื่อศึกษาถึงรูปแบบและพฤติกรรมของการกลั่นแกล้งกันในโรงเรียน เพื่อศึกษาผลกระทบที่เกิดขึ้นจากการกลั่นแกล้งกันในโรงเรียน และเพื่อศึกษาถึงรูปแบบหรือแนวทางในการป้องกันแก้ไขปัญหาการกลั่นแกล้งกันในโรงเรียน เพื่อสร้างคู่มือในการป้องกันแก้ไขปัญหาการกลั่นแกล้งกันในโรงเรียนของนักเรียน ถือเป็นการจัดการความรู้เกี่ยวกับเรื่องการกลั่นแกล้งกันในโรงเรียนและแนวปฏิบัติวิธีการรับมือที่ถูกต้องเมื่อประสบกับปัญหาการกลั่นแกล้งกันในโรงเรียนให้แก่เด็กนักเรียน คุณครู บิดามารดา ผู้ปกครอง ประชาชนทั่วไป และผู้ที่เกี่ยวข้องอื่น ๆ จากการศึกษาวิเคราะห์ข้อมูลจากเอกสาร (documentary research) การสัมภาษณ์เชิงลึก (in-depth interview) และการเล่าเรื่อง (story telling) จากนักเรียนที่กลั่นแกล้งผู้อื่นหรือนักเรียนที่ถูกกลั่นแกล้ง คุณครูและบุคลากรในโรงเรียน เพื่อน บิดามารดาและผู้ปกครอง นักจิตวิทยาและผู้เชี่ยวชาญด้านเด็กและความรุนแรงในเด็กและเยาวชน จำนวน 27 ราย

ผลการศึกษาพบว่า สาเหตุของการกลั่นแกล้งกันในโรงเรียนส่วนใหญ่เกิดจากวัฒนธรรมของสังคมไทยและการตระหนักรู้ในเรื่องปัญหาการกลั่นแกล้งกันมีน้อย การตระหนักรู้ถึงความรุนแรงและภัยที่เกิดจากการกลั่นแกล้งกันของเด็กนักเรียนยังอยู่ในระดับที่ต่ำ โดยคนทั่วไปและตัวเด็กเองมีทัศนคติที่มองเรื่องการกลั่นแกล้งกันในโรงเรียนเป็นเพียงการหยอกล้อกันตามประสาเด็กและเป็นเรื่องสนุกสนานเท่านั้น นอกจากนี้การกลั่นแกล้งกันของเด็กนักเรียนยังประกอบด้วยสาเหตุอื่น ๆ ได้แก่ การไม่มีระบบเฝ้าระวังต่อต้านการกลั่นแกล้งรังแกกัน (anti-bullying program) ปัญหาภายในครอบครัว ความอิจฉา การควบคุมอารมณ์และความรู้สึกของตนเองต่ำ ความต้องการมีตัวตนในสายตาผู้อื่น ต้องการให้คนอื่นอยู่ใต้อำนาจของตนเอง การลอกเลียนแบบ ความเจริญก้าวหน้าของเทคโนโลยีและสื่อออนไลน์ การขาดการสอดส่องดูแลอย่างทั่วถึงของคุณครูและผู้ปกครอง การไม่ยอมรับความแตกต่างของเพื่อน และการไม่รู้จักเห็นอกเห็นใจผู้อื่น เคยถูกกลั่นแกล้งมาก่อน และการไม่ชอบกันหรือเข้าใจผิดกัน

รูปแบบของการกลั่นแกล้งกันในโรงเรียนจำแนกได้ 4 รูปแบบ ได้แก่ การกลั่นแกล้งทางวาจา การกลั่นแกล้งกันทางร่างกาย การกลั่นแกล้งกันทางด้านอารมณ์หรือสังคม และการกลั่นแกล้งกันบนโลกออนไลน์หรือ Cyber Bully โดยการกลั่นแกล้งกันแบบซึ่งหน้าจะพบมากกว่าการกลั่นแกล้งบนโลกออนไลน์ 

ผลกระทบที่เกิดขึ้นจากการกลั่นแกล้งรังแกกันของเด็กในโรงเรียนนั้นพบว่า ทั้งเด็กที่เป็นผู้ที่ไปกลั่นแกล้งผู้อื่นและเด็กที่ถูกผู้อื่นกลั่นแกล้งต่างได้รับผลกระทบทั้งสองฝ่าย แต่ว่าผลกระทบที่เกิดขึ้นจากการศึกษาจะพบเห็นได้เด่นชัดในเด็กนักเรียนที่ถูกกลั่นแกล้ง โดยมีภาวะซึมเศร้า วิตกกังวล รู้สึกโดดเดี่ยว กลัว โกรธ เครียด สูญเสียความมั่นใจในตนเอง ไม่กล้าแสดงออก รู้สึกเห็นคุณค่าในตัวเองลดลง ไม่อยากไปโรงเรียน ผลการเรียนตกต่ำลง แยกตัวออกจากสังคม เก็บตัวอยู่คนเดียว หรือบางครั้งโต้ตอบกลับ ทำร้ายตนเองหรือทำร้ายผู้อื่นจนมีบาดแผลตามร่างกาย ฯลฯ  

การปฏิบัติงานหรือการดำเนินการที่มีประสิทธิภาพในการป้องกันแก้ไขปัญหาการกลั่นแกล้งกันในโรงเรียนของคุณครูจะเน้นไปที่การอบรมสั่งสอนหรือว่ากล่าวตักเตือนเด็กที่ไปกลั่นแกล้งผู้อื่นเป็นสำคัญ นอกจากนี้ยังมีแนวทางอื่น ๆ ประกอบด้วยดังต่อไปนี้ การร่วมแก้ไขปัญหากับนักเรียนก่อนเบื้องต้น การรับฟังปัญหาของเด็กนักเรียนอย่างตั้งใจ และปลอบใจเด็กนักเรียนที่ถูกกลั่นแกล้ง การใช้บทลงโทษที่เหมาะสมใน   การแก้ไขปัญหากลั่นแกล้งกันในโรงเรียน การร่วมวางแผนและหาแนวทางในการแก้ไขปัญหาการกลั่นแกล้งกันในโรงเรียนร่วมกับคุณครูท่านอื่นหรือคุณครูฝ่ายปกครอง การร่วมปรึกษาหาแนวทางในการแก้ไขปัญหาการกลั่นแกล้งกันในโรงเรียนร่วมกับผู้ปกครองของนักเรียนที่กลั่นแกล้งผู้อื่นและผู้ปกครองของนักเรียนที่ถูกกลั่นแกล้ง การสอดส่องและสังเกตพฤติกรรม และสอบถามข้อมูลเพิ่มเติมจากบุคลากรท่านอื่นในโรงเรียนที่พบเห็นเหตุการณ์การกลั่นแกล้งกันของเด็กนักเรียน ด้วยมาตรการต่าง ๆ ดังที่กล่าวมาข้างต้นนั้น ทำให้ปัญหาการกลั่นแกล้งกันของเด็กนักเรียนในโรงเรียนกลุ่มตัวอย่างไม่ได้มีผลกระทบหรือความรุนแรงมากนัก