การสร้างความรู้จากรูปแบบเกษตรประณีตเพื่อพัฒนาอาชีพสู่ความยั่งยืน: กรณีศึกษาสมาชิกเครือข่ายปราชญ์ชาวบ้านจังหวัดบุรีรัมย์

บทคัดย่อ

งานวิจัยการสร้างความรู้จากรูปแบบ “เกษตรประณีต” ซึ่งเป็นการทดลองทำเกษตรผสมผสาน ในพื้นที่
ขนาดเล็ก ก่อนที่จะขยายสู่พื้นที่ขนาดใหญ่ เป็นกรณีศึกษาจากสมาชิกเครือข่ายปราชญ์ชาวบ้านจังหวัดบุรีรัมย์ มี
วัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาการแลกเปลี่ยนความรู้ระหว่าง ความรู้ฝังลึกและความรู้ชัดแจ้งซึ่งนำไปสู่รูปแบบของความ
รู้ใหม่ ซึ่งมี 4 กระบวนการ คือ (1) การแลกเปลี่ยนความรู้ที่ฝังอยู่ในตัวของสมาชิก (2) การแลกเปลี่ยนความรู้ที่ฝัง
อยู่ในตัวของสมาชิกออกมาสู่ภายนอกชุมชนให้รับรู้ (3) การนำความรู้ชัดแจ้งมาเชื่อมโยงกันอย่างเป็นระบบเพื่อให้ทัน
ต่อการเปลี่ยนแปลง และ (4) การนำความรู้ชัดแจ้งเพื่อพัฒนาสู่ความรู้ฝังลึก 2) ศึกษารูปแบบของการทำเกษตร
ประณีต ด้วยการวิจัยเชิงคุณภาพ โดยการใช้แบบสัมภาษณ์เชิงลึก การสังเกตแบบมีส่วนร่วม และการสนทนากลุ่มย่อย
ทำการศึกษาระหว่างปี 2551-2553
ผลการศึกษาพบว่า กระบวนการของการแลกเปลี่ยนความรู้ที่ฝังอยู่ในตัวสมาชิก สามารถเกิดขึ้นได้ระหว่าง
การแลกเปลี่ยนกระบวนคิด และการประชุม สำหรับกระบวนการที่สองและสามเกิดขึ้นระหว่างการดำเนินกิจกรรม
และขั้นตอนสุดท้ายซึ่งเป็นกระบวนการนำความรู้ชัดแจ้งเพื่อพัฒนาสู่ความรู้ฝังลึก พบได้จากการนำไปปฏิบัติจริงของ
สมาชิกทั้งในและนอกเครือข่าย ซึ่งในรูปแบบของการจัดการความรู้เกษตรประณีตนั้น พบว่ามี 3 รูปแบบ 1) แบบ
พออยู่พอกิน รูปแบบนี้เกษตรกรผลิตเพื่อการบริโภคในครัวเรือนเป็นหลัก 2) แบบเหลืออยู่เหลือกิน รูปแบบนี้เน้น
การผลิตเพื่อการบริโภคครัวเรือน และการจำหน่าย และ3) แบบก้าวหน้า เป็นรูปแบบการผลิตที่ตั้งอยู่บนฐานของ
ความรู้ เกษตรกรจะผลิตเพื่อการบริโภค และสร้างรายได้เป็นหลักให้ครอบครัว ซึ่งแต่ละรูปแบบจะมีลักษณะการ
จัดการความรู้ในแต่ละกิจกรรมที่ต่างกัน นอกจากนั้นยังพบว่าหัวใจสำคัญในการยอมรับความรู้ใหม่จากรูปแบบ
“เกษตรประณีต” ผู้ปฏิบัติต้องมีความเชื่อมั่น และศรัทธาในรูปแบบ อีกทั้งหากมีกิจกรรมการสร้างแรงบันดาลใจ
อย่างต่อเนื่อง และมีผู้นำที่เข้มแข็งจะทำให้เกิดความยั่งยืนในอาชีพตามแนวทางเศรษฐกิจพอเพียง