รูปแบบการพัฒนาเพื่อการพึ่งตนเองของเกษตรกรชาวนาจังหวัดฉะเชิงเทรา

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพแบบวิธีการศึกษาเฉพาะกรณี มีวัตถุประสงค์เพื่อพรรณนา วิถีชีวิตและ วิถีการทำนา รวมทั้งค้นหากระบวนการเรียนรู้และรูปแบบการพัฒนาการพึ่งตนเองของ เกษตรกรชาวนา จังหวัดฉะเชิงเทรา มุ่งเน้นการรวบรวมข้อมูลจากการสัมภาษณ์เจาะลึกเป็นราย บุคคลกับกลุ่มเกษตรกรชาวนาต้นแบบจำนวน 8 คน ทำการสนทนากลุ่มกับตัวแทนกลุ่มเกษตรกร ชาวนาต้นแบบและผู้เกี่ยวข้องจำนวน 10 คน รวมทั้งการสังเกตและการจดบันทึกภาคสนาม ใช้การ วิเคราะห์ข้อมูลเชิงเนื้อหาและพรรณนาความ จากปรากฏการณ์ที่เกิดขึ้น ผลการวิจัยพบว่าวิถีชีวิตและวิถีการทำนาจากอดีตและปัจจุบันเป็นไปตามพลวัตรความ ก้าวหน้า ทางการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคม มีการเรียนรู้ การแก้ปัญหาและการปรับตัวต่อการ เปลี่ยนแปลงวิถีการผลิต การปลูกข้าวทั้งแบบนาปีและนาปรัง โดยเฉพาะกลุ่มเกษตรกรชาวนา ต้นแบบที่ต้องการแสวงหาทางเลือก เพื่อการหลุดพ้นจากปัญหาการทำนาภายใต้หลักคิด การพึ่ง ตนเอง ส่วนกระบวนการเรียนรู้การพึ่งตนเอง มีองค์ประกอบสำคัญ 4 ส่วน ได้แก่ การรับรู้การพึ่ง ตนเอง การทำความเข้าใจเพื่อการพึ่งตนเอง การปรับเปลี่ยนวิถีชีวิตและวิถีการทำนา และการมีความ สามารถในการแก้ไขปัญหา สำหรับรูปแบบการพัฒนาการพึ่งตนเอง พบว่ามี 2 ลักษณะ ได้แก่ การพัฒนาวิถีชีวิตความ เป็นอยู่แบบพึ่งตนเอง และการพัฒนาวิถีการทำนาเชิงพาณิชย์แบบพึ่งตนเอง ผลที่ได้จากการวิจัยนี้จะ เป็นแนวทางการพัฒนาเพื่อยกระดับรายได้และลดปัจจัยการผลิต/ การปลูกข้าวที่ไม่จำเป็นให้แก่กลุ่ม เกษตรกรชาวนาที่สนใจรวมทั้งหน่วนงานที่เกี่ยวข้อง