การกระจายอำนาจในการบริหารจัดการศึกษาในระดับจังหวัดเพื่อพัฒนาคุณภาพการจัดการศึกษาของสถานศึกษา

บทคัดย่อ

การศึกษาวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์และศึกษารูปแบบความและเหมาะสมเกี่ยวกับแนวทางในการบริหาร จัดการการศึกษาของสถานศึกษานิติบุคคลรูปแบบต่างๆ เพื่อให้เกิดความคล่องตัวและมีประสิทธิภาพ ตลอดจนเสนอแนะ และจัดทำความเห็นเกี่ยวกับรูปแบบ ความเหมาะสม ตลอดจนผลกระทบที่อาจเกิดขึ้นจากการบริหารจัดการการศึกษาใน รูปแบบต่างๆ โดยเป็นการวิจัยเชิงคุณภาพที่ใช้การศึกษาเอกสารการสัมภาษณ์เชิงลึกและการสนทนากลุ่มเป็นเครื่องมือ หลักในการวิจัยเพื่อจัดทำข้อเสนอในการพัฒนาและปรับปรุงแก้ไขกฎหมายที่เกี่ยวข้อง โดยศึกษาการปรับเปลี่ยนการ บริหารสถานศึกษาที่เป็นนิติบุคคลในสังกัดของกระทรวงศึกษาธิการในปัจจุบัน ไปสู่การเป็นสถานศึกษาที่มีการบริหาร จดัการอยา่งอสิระและคลอ่งตวัในสามรปูแบบ กลา่วคอื สถานศกึษานติบิคุคลในสงักดัของจงัหวดัจดัการตนเอง สถานศกึษา ที่เป็นนิติบุคคลที่ในรูปแบบองค์การมหาชน และสถานศึกษาที่เป็นนิติบุคคลที่มีความเป็นอิสระในรูปแบบมหาวิทยาลัยใน กำกับของรัฐ ซึ่งผลการศึกษาพบว่า รูปแบบการบริหารจัดการสถานศึกษานิติบุคคลในสังกัดของจังหวัดจัดการตนเอง โดย การยุบราชการส่วนภูมิภาคนั้นไม่เหมาะสม หากแต่ควรปรับเปลี่ยนโดยคงราชการส่วนท้องถิ่นเอาไว้เพื่อประโยชน์ของ การควบคุมตรวจสอบนั่นเอง และปรับกลไกการทำงานของหรือเปลี่ยนบทบาทของราชการส่วนภูมิภาคโดยให้ทำหน้าที่ เกี่ยวกับการวางมาตรฐาน การกำกับดูแล และติดตามตรวจสอบการกระทำของราชการส่วนท้องถิ่นแทน ส่วนรูปแบบ การบริหารจัดการสถานศึกษาที่เป็นนิติบุคคลที่ในรูปแบบองค์การมหาชนและสถานศึกษาที่เป็นนิติบุคคลที่มีความเป็น อิสระในรูปแบบมหาวิทยาลัยในกำกับของรัฐนั้น แม้จะไม่กระทบต่อโครงสร้างการบริหารราชการแผ่นดินก็ตาม หากแต่ กฎหมายยังคงกำหนดให้สถานศึกษาอยู่ภายใต้การกำกับดูแลจากกระทรวงศึกษาธิการภายใต้เกณฑ์มาตรฐานคุณภาพ การศึกษาของชาติดังเดิม ซึ่งการปรับเปลี่ยนทั้งสองรูปแบบนี้เรียกร้องความพร้อมของสถานศึกษาเป็นหลัก ซึ่งพบว่าคงมี เพียงเฉพาะสถานศึกษาขนาดใหญ่หรือขนาดใหญ่พิเศษเท่านั้นที่สามารถบริหารจัดการในลักษณะนี้ได้ เพราะฉะนั้น โดยที่ การบริหารจัดการการศึกษาของกระทรวงศึกษาธิการในปัจจุบันได้ถูกออกแบบมาเพื่อให้มีการกระจายอำนาจไปยัง สถานศึกษาโดยมีเขตพื้นที่การศึกษาเป็นเสมือนพี่เลี้ยงให้แก่สถานศึกษา เพราะฉะนั้น เมื่อการกระจายอำนาจทางการ ศึกษาไม่สามารถดำเนินการได้ตามเจตนารมณ์ของกฎหมายว่าด้วยการศึกษาแห่งชาติ  กระทรวงศึกษาธิการควรดำเนินการ ปรับปรุงหรือแก้ไขกระบวนการ วิธีการ หรือเงื่อนไขของการกระจายอำนาจให้มีประสิทธิภาพ และเร่งดำเนินการตรา กฎหมายซึ่งเป็นเสมือนเครื่องมือของสถานศึกษาเพื่อรองรับความเป็นนิติบุคคลของสถานศึกษาให้สามารถดำเนินการได้ อย่างสมบูรณ์โดยไม่จำต้องแก้ไขเปลี่ยนแปลงโครงสร้างการบริหารจัดการการศึกษาตามที่กำหนดไว้ในกฎหมายว่าด้วย การศึกษาแห่งชาติแต่อย่างใด