การถ่ายทอดภูมิปัญญาการทอผ้าตีนจกไท-ยวนในจังหวัดราชบรุี
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
ผ้าตีนจกไท-ยวน เป็นผ้าทอพื้นเมืองซึ่งเป็นภูมิปัญญาท้องถิ่น ของชาวโยนกแห่งเมืองเชียงแสน ที่มีการสืบทอดมา หลายช่วงอายุคน วัตถุประสงค์การวิจัยเพื่อ 1) รวบรวมองค์ความรู้ด้านลวดลายผ้าตีนจกไท-ยวนในจังหวัดราชบุรี 2) ทำ การถ่ายทอดภูมิปัญญาการทอผ้าตีนจกไท-ยวนสู่ช่างทอรุ่นใหม่ ใช้วิธีวิจัยเชิงคุณภาพ เก็บรวบรวมข้อมูลช่วงปี พ.ศ. 25572558 พื้นที่ศึกษาคือตำบลคูบัว ดอนแร่ และรางบัว จังหวัดราชบุรี ผู้ให้ข้อมูลสำคัญ คือปราชญ์ชาวบ้าน ช่างทอผ้าตีนจก รุ่นเก่า และนักวิชาการด้านผ้าตีนจกไท-ยวน เก็บข้อมูลด้วยการสัมภาษณ์เชิงลึกกับผู้ให้ข้อมูลสำคัญ ใช้แบบสัมภาษณ์แบบ ไม่มีโครงสร้าง และใช้การสังเกตแบบไม่มีส่วนร่วมและแบบมีส่วนร่วม วิเคราะห์ข้อมูลเชิงเนื้อหาด้วยการรังสรรค์ข้อมูล ครบทุกประเด็นแบบองค์รวม ผลการวิจัยพบว่า ลวดลายผ้าตีนจกซึ่งเป็นลายดั้งเดิมของชาวไท-ยวนราชบุรี มี 8 ลาย คือ ดอกเซีย กาบ หน้า หมอน โก้งเก้ง กาบดอกแก้ว โก้งเก้งซ้อนเซีย กาบซ้อนหัก และหักนกคู่ ส่วนกลุ่มบ้านคุณยายซ้อน กำลังหาญ ลักษณะ ของลวดลายและการเรียกชื่อลาย มีความแตกต่างกันไปบ้าง แต่มี 8 ลายเช่นเดียวกัน ได้แก่ เซียซ้อนหัก เซียซ้อนเซีย หัก ซ้อนหัก โก้งเก้ง หน้าหมอน เกี้ยวซ้อนกาบ ซ้อนกาบ และหักดำ ผู้วิจัยได้รวบรวมลายกราฟของผ้าตีนจก แล้วจัดเก็บอย่าง เป็นระบบด้วยการจัดทำเป็นคู่มือการทอผ้าตีนจกไท-ยวนราชบุรี เผยแพร่ถ่ายทอดคู่มือไปยังกลุ่มคนที่สนใจ และจัดฝึก อบรมให้กับช่างทอผ้าตีนจกรุ่นใหม่ จำนวน 15 คน ผลการฝึกอบรมพบว่าผู้เข้ารับการอบรมได้รับความรู้ในการทอผ้าเพิ่ม ขึ้น สามารถทอผ้าตีนจกลายพื้นฐานได้ และรู้จักลวดลายผ้าตีนจกมากขึ้น
Article Details
บทความที่ปรากฏในวารสารนี้ เป็นความรับผิดชอบของผู้เขียน ซึ่งสมาคมนักวิจัยไม่จำเป็นต้องเห็นด้วยเสมอไป การนำเสนอผลงานวิจัยและบทความในวารสารนี้ไปเผยแพร่สามารถกระทำได้ โดยระบุแหล่งอ้างอิงจาก "วารสารสมาคมนักวิจัย"
เอกสารอ้างอิง
เขตรัฐ พ่วงธรรมรงค์. (2553). รายงานการวิจัยเรื่อง การสร้างมูลค่าเพิ่มให้กับผลิตภัณฑ์ผ้าจก กรณีศึกษาจังหวัดราชบุรี. คณะวิทยาการจัดการ : มหาวิทยาลัยราชภัฏหมู่บ้านจอมบึง.
ชมพูนาฏ ชมพูพันธ์ และ สรินทร คุ้มเขต. (2555). นางหาญ : การถ่ายทอดภูมิปัญญาลายผ้าทอ พื้นบ้านกลุ่มชาติพันธุ์ไท ดำ. บทความนำเสนอ จากการประชุม งานอุบลวัฒนธรรม ครั้งที่ 2 วันที่ 27-29 มกราคม 2555 ณ มหาวิทยาลัย อุบลราชธานี.
บุญธรรม กันยา. (2555). กระบวนการอนุรักษ์ผ้าทอพื้นบ้านในชุมชนตำบลน้ำอ่าง ตำบลน้ำอ่าง จังหวัดอุตรดิตถ์. บทความในการประชุมเสนอผลงานวิจัยระดับบัณฑิตศึกษาแห่งชาติ ครั้งที่ 25 มหาวิทยาลัยศิลปากร วันที่ 4-5 ตุลาคม 2555.
ปัทมา สมพงษ์. (2551). การจัดการความรู้ภูมิปัญญาท้องถิ่น : กรณีศึกษากลุ่มผลิตสินค้าผ้าไหม อำเภอปักธงชัย จังหวัด นครราชสีมา. วารสารห้องสมุด, 52(1), 65-78.
พะยอม วงศ์สารศรี. (2545). การบริหารทรัพยากรมนุษย์. กรุงเทพฯ : สุภา. พรธิดา วิเชียรปัญญา. (2547). การจัดการความรู้ : พื้นฐานและการประยุกต์ใช้. กรุงเทพฯ : ธรรกมลการพิมพ์.
ร้อยขวัญพุทธ มุ่งมาจน และทวีศักดิ์ วังไพศาล.(2556). การบูรณาการรูปแบบองค์ความรู้และภูมิปัญญาท้องถิ่นของชุมชน ราชธานีอโศก จังหวัดอุบลราชธานี เพื่อเสนอรูปแบบใหม่ของชุมชนแห่งการเรียนรู้. วารสารสมาคมนักวิจัย, 18(3), 45-55.
ลออ ไชยโยธา. (2553). ศึกษาภูมิปัญญาการทอผ้าไหมชุมชนต�าบลโคกจาน อ�าเภออุทุมพรพิสัย จังหวัดศรีสะเกษ. วารสารวิชาการมหาวิทยาลัยราชภัฏศรีสะเกษ, 4 (1), 19-28.
วรรณา โชคบรรดาลสุข กุลยา อนุโลก และ วรลักษณ์ ทองประยูร. (2557). รายงานการวิจัยเรื่องการพัฒนากลยุทธ์การ แข่งขันตามแนวทางเศรษฐกิจสร้างสรรค์สำหรับผ้าทอพื้นเมืองในจังหวัดราชบุรี. คณะวิทยาการจัดการ : มหาวิทยาลัยราชภัฏหมู่บ้านจอมบึง.
สมชาย นำประเสริฐชัย. (2558). การจัดการความรู้. กรุงเทพฯ : ซีเอ็ดยูเคชั่น. สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาระบบราชการ. (2552). การจัดการความรู้ (พิมพ์ครั้งที่ 3). กรุงเทพฯ : สำนักพิมพ์คณะ รัฐมนตรีและราชกิจจานุเบกษา.
เสรี พงศ์พิศ. (2547). ร้อยคำที่ควรรู้. กรุงเทพฯ : เจริญวิทย์การพิมพ์.
อุดม สมพร. (2540). ภูมิหลังไท-ยวนในจังหวัดราชบุรี. วารสารศิลปวัฒนธรรมท้องถิ่นราชบุรี, 1(1), 17-22.
