การศึกษาวิจัยและพัฒนาข้อเสนอเชิงนโยบายในการดำเนินงาน“ธนาคารเวลา” รองรับสังคมสูงวัยในประเทศไทย

บทคัดย่อ

การศึกษาวิจัยนี้เป็นการวิจัยเชิงนโยบายและเป็นการวิจัยแบบผสมผสาน มีวัตถุประสงค์ 1) ทบทวนองค์ความรู้งานธนาคารเวลา 2) ถอดบทเรียนการดำเนินงานรองรับสังคมสูงวัย 3) จัดทำข้อเสนอเชิงนโยบายรองรับสังคมสูงวัย ระยะเวลาตั้งแต่เดือนสิงหาคม –พฤศจิกายน 2561 ขั้นตอนการดำเนินงาน 1) ศึกษาเอกสาร เว็ปไซด์ 2) สำรวจประสบการณ์งานธนาคารเวลา 3) ลงพื้นที่ภาคสนามศึกษา 4) จัดหมวดหมู่วิเคราะห์เนื้อหา 5) ระดมความคิดเห็นพิจารณาร่างข้อเสนอเชิงนโยบาย 6) จัดทำข้อเสนอเชิงนโยบาย เครื่องมือการวิจัย 1) แบบสำรวจ 2) แบบการสนทนากลุ่ม 3) แบบเก็บข้อมูล กลุ่มเป้าหมาย ได้แก่ ผู้ร่วมประชุมงานธนาคารเวลา จัดโดยกรมกิจการผู้สูงอายุ วันที่ 14-15 สิงหาคม 2561 จำนวน 47 โครงการ

ผลการศึกษา 550 เว็ปไซด์ พบข้อมูลที่เกี่ยวข้อง ร้อยละ 46.4 และมีร้อยละ 87.5 สะท้อนงานจิตอาสา โดย 20 พื้นที่มีกิจกรรมจิตอาสา 3 ลักษณะคือ กิจกรรมช่วยเหลือ ร้อยละ 85.0 บริจาคเงินทุน ร้อยละ 50.0 บริจาคสิ่งของ ร้อยละ 55.0 ผลถอดบทเรียน 47 โครงการ พบร้อยละ 23.4 ระบุกิจกรรมที่เชื่อมโยงกับงานธนาคารเวลา คือ มีกิจกรรมเพื่อสังคม บันทึกความดี/เวลา มีฝาก ถอนเวลา ส่วนองค์ความรู้ธนาคารเวลาพบว่า แนวคิดหลักคือ “เพื่อนบ้านช่วยเพื่อนบ้าน” กฎหลักคือ เวลาของทุกคนมีค่าเท่ากัน คือ 1 ชั่วโมง =1 เครดิตเวลา ปัจจัยความสำเร็จคือ ผู้นำ คณะทำงานที่มีธรรมาภิบาล ค่านิยมหลัก คือ 1) ทุกคนมีประสบการณ์ที่มีคุณค่าแบ่งปันผู้อื่นได้ 2) เปลี่ยนนิยามของงาน จากสิ่งที่ทำแลกเงิน เป็นแลกเวลา 3) เปลี่ยนการช่วยเหลือจากการถามเป็นอาสา 4) สร้างเครือข่ายสังคมที่เข้มแข็ง 5) เคารพซึ่งกันและกัน และมีความเท่าเทียม

ข้อเสนอเชิงปฏิบัติการได้แก่ 1) จัดคณะทำงานจัดตั้งธนาคารเวลา 2) สร้างการรับรู้ การยอมรับ 3) เตรียมความพร้อม สร้างความร่วมมือ 4) สำรวจบริบท ทำฐานข้อมูล 5) จัดตั้งคณะกรรมการ 6) จัดตั้งธนาคารเวลา 7) รับสมัครสมาชิกจัดกิจกรรมช่วยเหลือ 8) เสริมพลังจิตอาสา 9) ถอดบทเรียน 10) สังเคราะห์บทเรียน รายงานผล

ข้อเสนอเชิงนโยบายรองรับสังคมสูงวัยได้แก่ 1) เตรียมความพร้อมประชากรทุกกลุ่มวัย รับสังคมสูงวัย 2) ระดมพลังจิตอาสาดำเนินงานธนาคารเวลา 3) ขับเคลื่อนงาน “ธนาคารเวลา” ให้เป็นรูปธรรม 4) พัฒนาโครงสร้างพื้นฐานเพื่องาน “ธนาคารเวลา”