รูปแบบการบริหารกิจกรรมพัฒนาผู้เรียนแบบองค์รวมตามแนวคิดทฤษฎีเชิงระบบของโรงเรียนขยายโอกาสใน อำเภอทองแสนขัน จังหวัดอุตรดิตถ์ สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาอุตรดิตถ์ เขต 1

บทคัดย่อ

การวิจัยเรื่องรูปแบบการบริหารกิจกรรมพัฒนาผู้เรียนแบบองค์รวมตามแนวคิดทฤษฎีเชิงระบบของโรงเรียนขยายโอกาสใน อำเภอทองแสนขัน จังหวัดอุตรดิตถ์ สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาอุตรดิตถ์ เขต 1 มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1. ศึกษาสภาพและปัญหาการบริหารกิจกรรมพัฒนาผู้เรียนของโรงเรียนขยายโอกาสในอำเภอทองแสนขัน จังหวัดอุตรดิตถ์ 2. ศึกษารูปแบบการบริหารกิจกรรมพัฒนาผู้เรียนแบบองค์รวมตามแนวคิดทฤษฎีเชิงระบบของโรงเรียนขยายโอกาสใน อำเภอทองแสนขัน จังหวัดอุตรดิตถ์ ในการวิจัยครั้งนี้เป็นวิจัยแบบผสมผสาน ประชากรคือ ผู้บริหาร สถานศึกษา/รักษาการในตำแหน่ง ครูผู้รับผิดชอบงานกิจกรรมพัฒนาผู้เรียน/ครูประจำชั้นที่อยู่ใน โรงเรียนขยายโอกาส รวมทั้งสิ้น 103 คน ซึ่งผู้วิจัยใช้ในการศึกษาในวัตถุประสงค์ข้อที่ 1 และกลุ่มตัวอย่างที่ใช้ในการศึกษาวัตถุประสงค์ข้อที่ 2 ประกอบด้วย ผู้บริหารสถานศึกษาจำนวน 2 คน รักษาการผู้อำนวยการ 1 คน ครูผู้รับผิดชอบงานกิจกรรมพัฒนาผู้เรียน 3 คน และครูประจำชั้น 3 คนรวมทั้งสิ้น 9 คน ซึ่งได้มาจากการเลือกแบบเจาะจง เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยได้แก่ แบบสอบถาม และแบบสัมภาษณ์ วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้ร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และการวิเคราะห์เชิงเนื้อหา ผลการวิจัยพบว่า สภาพการบริหารกิจกรรมพัฒนาผู้เรียนของโรงเรียนขยายโอกาสในอำเภอทองแสนขัน จังหวัดอุตรดิตถ์ สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาอุตรดิตถ์ เขต 1  ในภาพรวมมีระดับมาก คือ มี การประชุม ชี้แจง อธิบาย ส่งเสริม สนับสนุนให้บุคลากรทุกคนในโรงเรียนมีความรู้ความสามารถและเล็งเห็นถึงความสำคัญ และสร้าง ความเข้าใจร่วมกัน มีการดำเนินงานอย่างเป็นระบบ อาศัยความร่วมมือจากบุคลากรทุกฝ่ายในโรงเรียน คณะกรรมการสถานศึกษา ผู้ปกครอง ชุมชน เข้ามามีส่วนร่วมในการดำเนินงาน  รูปแบบการบริหารกิจกรรมพัฒนาผู้เรียนแบบองค์รวมตามแนวคิดทฤษฎีเชิงระบบมีการจัดกิจกรรมดังนี้  ด้านปัจจัยนำเข้า (Input) คือ โรงเรียนได้มีการวางแผน ส่งเสริมให้ครูมีความรู้ความสามารถในการจัดกิจกรรมพัฒนาผู้เรียน รวมไปถึง ชี้แจง ทำความเข้าใจ ให้กับครู ผู้ปกครอง นักเรียนในการจัดกิจกรรมพัฒนาผู้เรียนตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน 2551 เน้นการบูรณาการกับการส่งเสริมหลักสูตรท้องถิ่น กิจกรรมแนะแนวส่งเสริมอาชีพ กิจกรรมอนุรักษ์ศิลปวัฒนธรรมและกิจกรรมสืบสานภูมิปัญญาของท้องถิ่นรวมถึงการส่งเสริมการสร้างเครือข่ายจากวิทยากรภายนอกและปราชญ์ท้องถิ่นเข้ามามีส่วนร่วมในการจัดกิจกรรมพัฒนาผู้เรียนในสถานศึกษา อีกทั้งส่งเสริมกิจกรรมจิตอาสาและบำเพ็ญประโยชน์โดยให้นักเรียนเข้าร่วมกับชุมชนอย่างเป็นประจำ และจัดสรรงบประมาณในการจัดหาสื่อและอุปกรณ์ในสถานศึกษาให้เกิดประโยชน์สูงสุด ด้านกระบวนการ (Process) คือ โรงเรียนดำเนินการจัดทำแผนปฏิบัติการของโรงเรียน วางนโยบายอย่างชัดเจนและการดำเนินกิจกรรมพัฒนาผู้เรียนตามแผนปฏิบัติการของโรงเรียน เน้นการดำเนินการสร้างเครือข่ายกับชุมชนและท้องถิ่น เพื่อจัดกิจกรรมพัฒนาผู้เรียนแบบองค์รวมบูรณาการหลักสูตรท้องถิ่นที่มีชุมชนและเครือข่ายนอกสถานศึกษาเข้าร่วมในการจัดกิจกรรม อาทิเช่น กิจกรรมส่งเสริมงานอาชีพจากของดีประจำตำบล กิจกรรมอนุรักษ์ศิลปวัฒนธรรม กิจกรรมจิตอาสาบำเพ็ญประโยชน์ อาทิเช่น กิจกรรมลูกเสือจิตอาสา รวมไปถึงสร้างเครือข่ายกับองค์กรและชุมชนในการสร้างและปรับเปลี่ยนพฤติกรรม  ให้คำปรึกษา แก้ไขปัญหา และสร้างเจตคติที่ดีให้กับนักเรียน เช่น กิจกรรม To be Numberone กิจกรรมเข้าค่ายคุณธรรม เป็นต้น ด้านผลผลิต (Output) คือ สถานศึกษาประเมินผลกิจกรรมพัฒนาผู้เรียนโดยให้สอดคล้องกับเกณฑ์การประเมินของหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน 2551 ซึ่งทำการประเมินผลกิจกรรมพัฒนาผู้เรียนด้วยวิธีที่หลากหลาย เน้นประเมินตามสภาพจริง มีแบบบันทึกการเข้าร่วมกิจกรรม แบบบันทึกหลังสอนและส่งผลการจัดกิจกรรมให้กับฝ่ายวิชาการอย่างสม่ำเสมอและเป็นประจำ และจัดให้มีการประเมินผลเป็นระยะทั้งก่อนทำกิจกรรม ระหว่างการจัดกิจกรรมและหลังการจัดกิจกรรม โดยเปิดโอกาสให้นักเรียนได้แสดงผลงาน ความสามรถต่างๆ เช่น การจัดนิทรรศการนำเสนอผลงานด้านกิจกรรมส่งเสริมอาชีพของโรงเรียนและกลุ่มเครือข่าย อีกทั้งกิจกรรมส่งเสริมการทำความดีและกิจกรรมพัฒนาผู้เรียนต่างๆ ขององค์กรภายนอกและที่สถานศึกษาจัดขึ้น และนำผลในการร่วมกิจกรรมต่างๆไปประเมินผลและพิจารณาต่อไป โดยให้คณะกรรมการประเมินเข้ามาประเมินผลในกิจกรรมแนะแนวและกิจกรรมพัฒนาผู้เรียนแบบองค์รวมที่สถานศึกษาจัดขึ้น  ด้านข้อมูลย้อนกลับ (Feed Back) คือ มีการรายงานผลการจัดกิจกรรมพัฒนาผู้เรียนจากทุกฝ่ายที่เกี่ยวข้องอย่างสม่ำเสมอและต่อเนื่อง พร้อมทั้งต้องมีการทบทวน ปรับปรุงกระบวนการทำงานหลังจากได้แลกเปลี่ยนข้อมูลป้อนกลับจากทุกฝ่ายของสถานศึกษาและชุมชนที่เกี่ยวข้องและส่งเสริมและสนับสนุนการเผยแพร่และประชาสัมพันธ์ผ่านคณะกรรมการสถานศึกษา ศิษย์เก่า ผู้นำชุมชน สื่อ Social Media แอปพลิเคชั่นต่างๆ เสียงตามสายของโรงเรียนและในหมู่บ้าน รวมไปถึงจดหมายข่าวประชาสัมพันธ์ของโรงเรียน