วาทกรรมคนอีสานผ่านพื้นที่อุดมคติในแบบเรียนสังคมศึกษาร่วมสมัยของไทย

บทคัดย่อ

วาทกรรม “คนอีสาน” ผ่านแบบเรียนวิชาสังคมศึกษาได้ถูกประดิษฐ์ในระบบโรงเรียนเพื่อสร้างความชอบธรรมใหกั้บนโยบายของรัฐต่อการพัฒนาภูมิภาคของชาติปรากฏการณ์ที่เกิดขึ้นภายใต้วิธีคิดร่วมสมัย ได้ฉายภาพความเป็นจริงของคนอีสานในจินตนาการของคนไทย ภาพตัวแทนความยากจน ความโง่ ความเจ็บป่วยความแห้งแล้ง การเป็นกลุ่มคนชายขอบจึงเป็นภาพตัวแทนในวิธีคิดของสังคมโลกในขณะเดียวกันแบบเรียนกลับลดทอนพลังอำนาจทุนทางวัฒนธรรมของคนชาติพันธุ์อีสาน ประสบการณ์สาธารณะในแบบเรียนรัฐชาติกลับมีอิทธิพลต่อการสร้างภาพตัวแทนของคนชาติพันธุ์ในอีสานที่หลากหลายให้กลายเป็น “คนอีสาน” ในอุดมคติวิทยาร่วมสมัยผ่านพื้นที่ทางกายภาพของคนในสังคมไทย การเมืองคือ วิธีการที่ก่อให้เกิดความเป็นคนอีสานได้ก่อตัวขึ้นอย่างชัดแจ้งตั้งแต่มีหลักสูตรแบบแผนในพุทธศักราช 2503 จนถึง หลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐานพุทธศักราช 2551 นับเป็นเวลากว่าครึ่งศตวรรษที่คนชาติพันธุ์ในอีสานได้ถูกทำให้กลายเป็น “คนอีสาน” ในวิธีคิดของคนในสังคมอย่างต่อเนื่อง ภาพคนอีสานในมายาคติที่ถูกสร้างขึ้นจากแบบเรียนจึงไม่ต่างกับคนชาติพันธุ์ที่อยู่ในแต่ละภูมิภาคของประเทศ ซึ่งการได้รับผลกระทบจากระบบการศึกษาที่เน้นความเป็นเอกภาพได้ตีตราในฐานะคนไร้ศักดิ์ศรี คนบ้านนอก ความพ่ายแพ้ในการช่วงชิงทรัพยากรคนรับใช้ ตัวตลก คนขอทาน ซึ่งประเด็นทางสังคมที่เกิดขึ้นล้วนมาจากการประดิษฐ์สร้างทุนทางวัฒนธรรมที่ถูกหล่อหลอมจากหลักสูตรและกระบวนการจัดการศึกษาในระบบโรงเรียน