การค้าของรัฐดินแดนตอนใน: ตรวจสอบความคิดเรื่องรัฐจารีตและความสำคัญของการค้า
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
บทความเรื่องนี้ต้องการตรวจสอบประเด็นสำคัญ 4 เรื่อง คือ (1)การทำความเข้าใจเกี่ยวกับมโนทัศน์ว่าด้วยรัฐก่อนสมัยใหม่ (Pre-modern State) (2) ข้อสังเกตในเชิงมโนทัศน์ผ่านการศึกษาเรื่องคาราวานการค้าของรัฐดินแดนตอนใน (3) บริบทของการปรับเปลี่ยนเข้าสู่การเป็นรัฐสมัยใหม่ของสยามและการผนวกดินแดนประเทศราช ซึ่งนำไปสู่ตัวแสดง (Actors) ใหม่ๆ ในอาณาบริเวณที่ถูกผนวกรวมเหล่านี้ และ (4) กลับไปตรวจสอบความคิดว่าด้วยรัฐก่อนสมัยใหม่ผ่านมิติทางการค้าการที่ผู้ศึกษาเลือกนำเสนอผ่านสี่ประเด็นนี้น่าจะนำไปสู่การสร้างความเข้าใจเกี่ยวกับรัฐก่อนสมัยใหม่ในมิติที่ต่างออกไป กล่าวคือการค้าไม่เพียงเป็นเรื่องที่สัมพันธ์กับคนทุกกลุ่ม ทุกชั้น เพศ วัย แต่ยังเป็นเงื่อนไขในการอธิบายกระบวนการก่อรูปและการดำรงอยู่ของรัฐ จารีต ทั้งนี้เพราะการอธิบายผ่านความสัมพันธ์ในเชิงโครงสร้างเพียงอย่างเดียวอาจไม่เพียงพอ จำเป็นต้องหาแนวทางการอธิบายรูปแบบอื่นที่สัมพันธ์กับชีวิตความเป็นอยู่ของผู้คนอย่างลึกซึ้งการค้าของรัฐดินแดนตอนในมีปัจจัยภายในที่สำคัญเกี่ยวกับเงื่อนไขทางกายภาพ โดยทั่วไป ข้อจำากัดในเรื่องดังกล่าวถูกอธิบายไปในทางที่ว่าการคมนาคมที่ยากลำบากทำให้การขยายตัวทางการค้าเป็นเรื่องที่เป็นไปได้ยาก ทั้งการนำสินค้ามาสู่ตลาดและการเข้าถึงสินค้าในส่วนของผู้บริโภค เงื่อนไขทางกายภาพดังกล่าวยังถูกนำไปสัมพันธ์กับการเกิดรัฐและการขยายอำนาจ การรวมอำนาจรัฐ ประเด็นที่น่าสนใจคือ ข้อจำกัดทั้งเรื่องการค้าและการเกิดรัฐที่สัมพันธ์กับปัจจัยทางกายภาพไม่เคยถูกตั้งคำถามว่า ภายใต้ข้อจำกัดดังกล่าวรัฐดินแดนตอนในหรือรวมถึงกลุ่มคนในอาณาบริเวณแถบนี้ได้พัฒนากลไกการจัดการความสัมพันธ์แบบอื่นขึ้นมาใช้หรือไม่ อย่างไร ซึ่งหากขยายความออกไป กลไกดังกล่าวอาจมีส่วนในการลดข้อจำกัดในข้างต้นและสามารถนำไปสู่การอธิบายรูปแบบของการขยายตัวของผู้คน เมือง และรัฐได้การตรวจสอบความคิดในบทความชิ้นนี้จึงจำเป็นต้องศึกษาประเด็นเรื่องการค้าที่ก้าวพ้นจากมิติทางเศรษฐกิจเพียงอย่างเดียวและหันมาพิจารณาเชื่อมโยงกับมิติทางสังคม วัฒนธรรม และการเมืองไปด้วยพร้อมกัน ด้วยเหตุนี้ การศึกษาเค้าร่างความเปลี่ยนแปลงของรัฐก่อนสมัยใหม่หรือรัฐแบบจารีตไปสู่การก่อตัวของรัฐสมัยใหม่ในช่วงปลายพุทธศตวรรษที่ 25 ผ่านสมมติฐานในข้างต้นนั้น แท้จริงก็คือการหันกลับมาพิจารณามโนทัศน์ว่าด้วยรัฐก่อนสมัยใหม่อีกครั้งเพื่อเป็นฐานคำอธิบายความเปลี่ยนแปลงต่างๆ ที่ต่างไปจากมโนทัศน์เดิมๆ นั่นเอง
Article Details
ข้อเขียนทั้งหมดทีปรากฏในวารสารสังคมศาสตร์ เป็นความคิดเห็นของผู้เขียนโดยเฉพาะ มิใช่ทัศนคติของคณะสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ หรือกองบรรณาธิการวารสารสังคมศาสตร์
เอกสารอ้างอิง
ชูสิทธิ์ ชูชาติ. พ่อค้าวัวต่าง ผู้บุกเบิกการค้าขายในหมู่บ้านภาคเหนือของประเทศไทย (พ.ศ. 2398 – 2503). เชียงใหม่ : ศูนย์ศึกษาภูมิปัญญาท้องถิ่น, 2545.
ชูสิทธิ์ ชูชาติ. พ่อค้าเรือหางแมงป่อง นายฮ้อยหลวงลุ่มน้ำปิง (พ.ศ. 1839-2504). พิมพ์ครั้งที่2. ผลงานวิจัยของชูสิทธิ์ ชูชาติ. เชียงใหม่ : ศูนย์ศึกษาภูมิปัญญาท้องถิ่น, 2549.
ทวี สว่างปัญญากูร, กรรณิการ์ พันชนะ และเรณู วิชาศิลป์ (ปริวรรต). สำนวนและสุภาษิตไทยเขิน. เอกสารลำดับที่ 14. เชียงใหม่ : ศูนย์ศิลปวัฒนธรรมสหวิทยาลัยล้านนา, 2528.
พรรณเพ็ญ เครือไทย, ลมูล จันทน์หอม และรัชนี ศรีอ่อนศรี. เพลงกล่อมเด็กล้านนา.โครงการศึกษาวิจัยโครงการศึกษาวิจัยนิทานพื้นบ้านล้านนา ปรัมปราคติและเพลงพื้นบ้านล้านนา. เชียงใหม่ : สถาบันวิจัยสังคม มหาวิทยาลัยเชียงใหม่, 2540.
ปลายอ้อ ชนะนนท์. ทุนนิยมท้องถิ่นภาคเหนือ. ศิลปวัฒนธรรม 8(กุมภาพันธ์ 2530ก):106-110.
ปลายอ้อ ชนะนนท์. นายทุนพ่อค้ากับการก่อตัวและขยายตัวของระบอบทุนนิยมในภาคเหนือของไทย พ.ศ. 2464-2523. กรุงเทพมหานคร : โครงการหนังสือเล่มสถาบันวิจัยสังคม จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ร่วมกับ บริษัทสำนักพิมพ์สร้างสรรค์จำกัด, 2530ข.
มณี พยอมยงค์ (ปริวรรต). คลองพิจารณาแต่งถ้อยชนคำ. โครงการไทยศึกษา จุฬาลงกรณ์
มหาวิทยาลัย, 2518.
มาซูฮารา, โยซิยูกิ. ประวัติศาสตร์เศรษฐกิจของราชอาณาจักรลาวล้านช้าง สมัยคริสต์ศตวรรษที่ 14-17 จาก “รัฐการค้าภายในภาคพื้นทวีป” ไปสู่ “รัฐกึ่งเมืองท่า”.กรุงเทพมหานคร : มติชน, 2546.
แมคกิลวารี, เดเนียล. เมืองไทยที่ข้าพเจ้ารู้จัก. กรุงเทพมหานคร : สำานักพิมพ์สุริยบรรณ,2525.
แมคกิลวารี, ดี.ดี. กึ่งศตวรรษในหมู่คนไทยและคนลาว อัตชีวประวัติของศาสนาจารย์เดเนียล แมคกิลวารี ดี.ดี. แปลโดยจิตราภรณ์ ตันรัตนกุล. กรุงเทพมหานคร :สำนักพิมพ์สยามประเทศ, 2537.
ลัดดาวัลย์ แซ่เซียว. 200 ปี พม่าในล้านนา. กรุงเทพมหานคร : โครงการอาณาบริเวณ
ศึกษา 5 ภูมิภาค, 2545.
สมจิตร เรืองคณะ. ประวัติเมืองเชียงแสน. นำชมโบราณวัตถุสถานในอำเภอเชียงแสน จังหวัดเชียงราย. หน้า 4-10. กรุงเทพมหานคร : กรมศิลปากร, 2513.56
เสถียร ลายลักษณ์ (รวบรวม). ประชุมกฎหมายประจำศก เล่ม 9-11,17,18. พระนคร :โรงพิมพ์เดลิเมลล์, 2478.
อรุณรัตน์ วิเชียรเขียว และเดวิด เค. วัยอาจ (ปริวรรต). ตำนานพื้นเมืองเชียงใหม่.เชียงใหม่ : สำนักพิมพ์ตรัสวิน, 2543.
อานันท์ กาญจนพันธุ์. การขัดแย้งและการเปลี่ยนแปลงในสังคมลานนาไทย. สังคมศาสตร์(มหาวิทยาลัยเชียงใหม่) 3(ตุลาคม 2522-มีนาคม 2523): 1-23.
อานันท์ กาญจนพันธุ์. พัฒนาการของชีวิตและวัฒนธรรมล้านนา. พิมพ์ครั้งแรก. เชียงใหม่:ศูนย์หนังสือเชียงใหม่, 2527.
อุษณีย์ ธงไชย. ความสัมพันธ์ระหว่างอยุธยาและล้านนา พ.ศ.1839-2101. วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต, สาขาวิชาประวัติศาสตร์ คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. 2526.
อัญชลี สินธุสอน. รายงานการพบกลองมโหระทึกในพื้นที่จังหวัดเชียงราย เมื่อ พ.ศ.2546 : ลวดลายพิเศษกับข้อสังเกตเกี่ยวกับกลุ่มชนเจ้าของกลองมโหระทึกและข้อสันนิษฐานด้านอายุสมัย. ศิลปากร 48 (พฤศจิกายน – ธันวาคม 2548): 65-75.
ฮอลล์, ดี. จี. อี. ประวัติศาสตร์เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เล่ม 1. ชาญวิทย์ เกษตรศิริและอานันท์ กาญจนพันธุ์ (บรรณาธิการ). กรุงเทพมหานคร : มูลนิธิโครงการตำราสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์, 2522.
Chiranan, Prasertkul. Yunnan Trade in the Nineteenth Century : Southwest China’s Cross-Boundaries Function System. Bangkok : Institute of Asian Studies Chulalongkorn University, 1989.
Colquhoun, Archibald Ross and Hallett, Holt S. Amongst the Shans. S.I. : s.n.,n.d.
Colquhoun, Archibald Ross. Ethnic history of the Shans. Delhi : Manas Publication, 1985.
Forbes, Andrew and Henley, David. The Haw : traders of the Golden Triangle.Bangkok : Teak House Press, 1997.
Furnivall, J. S. An Introduction to the Political Economy of Burma. Rangoon :Peoples’ Literature Committee & House Press, 1957.
Grabowsky, Volker and Turton, Andrew. The Gold and Silver Road of Trade and Friendship : The McLeod and Richardson Diplomatic Missions to Tai States in1837. Chiang Mai : Silkworm books Press, 2003.
Hallett, Holt S. A Thousand Miles on an Elephant in the Shan state. Bangkok :
White Lotus, 1988.57
Koizumi, Junko. The communication of Suai from Northeast Siam in the Middle of the Nineteenth Century. Journal of Southeast Asian Studies. 23 (September 1992) : pp. 276-307.
Ratanaporn Sethakul. Political, Social, and Economic Changes in the Northern States of Thailand Resulting from the Chiang Mai Treaties of 1874 and 1883. Doctor of Philosophy Dissertation, Department of History. Northern Illinois University, 1986.
Reynolds, Craig J. Paradigms of the Premodern State. Seditious Histories : Contesting Thai and Southeast Asian Past. Pp. 31-52. Seattle : University of Washington Press, 2006.Siok-Hwa, Cheng. The Rice Industry of Burma 1852-1940. Kuala Lumpur : University of Malaya Press, 1968.
Skinner, William G. Marketing and Social Structure in Rural China (Part 1). Journal of Asian Studies. 24(November 1964): 3-43.
Smyth, H. Warington. Exploring for gemstones on the Upper Mekong : Northern Siam and parts of Laos in the years 1892-1893. Bangkok : White Lotus Press, 1998.
