ไมเคิล แจ็คสันและเวทีหมอลำ ความสัมพันธ์ที่ทับซ้อนของการทำให้เป็นสินค้า และช่วงเวลาแห่งอิสรภาพ

บทคัดย่อ

ไมเคิล แจ็คสัน มีผลงานสร้างสรรค์ทางดนตรีในวัฒนธรรมสมัยนิยม ที่มีลักษณะเฉพาะตัวทั้งในด้านรูปแบบโครงสร้างของเพลงและการแสดง เขาได้หยิบยืมเอาเสียงจากวัฒนธรรมดนตรีต่าง ๆ ทั่วโลก            มาเรียบเรียงในโครงสร้างเพลงสมัยนิยม ถึงแม้ว่ามีการตั้งคำถามเกี่ยวกับความซับซ้อนและคุณค่าของวัฒนธรรมดนตรีสมัยนิยม แต่อย่างไรก็ตามดนตรีสมัยนิยมได้รับความนิยมอย่างมากและกลายเป็นวัฒนธรรมกระแสหลักในประเทศไทย สถิติการใช้สื่อสังคมออนไลน์ในปี พ.ศ.2567 พบว่าคนไทยอายุ 16 ปีขึ้นไป         ในหนึ่งวันเฉลี่ยใช้เวลากับสื่อออนไลน์เฉลี่ยเกือบถึง 8 ชั่วโมงต่อวัน อีกทั้งยังพบว่าการใช้แพลตฟอร์มติ๊กต็อก  มีสถิติการใช้แซงหน้าเฟซบุ๊ก การเปลี่ยนแปลงครั้งสำคัญในภูมิทัศน์สังคมออนไลน์ของไทยครั้งนี้ ได้บ่งชี้ถึงพฤติกรรมของการบริโภคสื่อของผู้คนในสังคมไทยที่เปลี่ยนมาให้ความสนใจกับวิดีโอสั้น  ซึ่งกลไกทางการตลาดที่สำคัญของแพลตฟอร์มนี้คืออัลกอริทัมที่เอื้อกับการผลิตสื่อออนไลน์ที่สามารถสร้างความสนใจจากจำนวนเข้าชม พบว่าในช่วงตั้งแต่ปี พ.ศ.2560 ถึงปัจจุบันยอดการรับชมเพลงจากภาคอีสาน  ติดลำดับอยู่ใน 10 เพลงไทยที่มียอดรับชมสูงสุดเสมอ

          การศึกษาฉบับนี้ได้นำเสนอความสัมพันธ์ของการทำให้วัฒนธรรมกลายเป็นสินค้าในระบบทุนนิยม   ซึ่งอธิบายถึงปรากฏการณ์ของการได้รับความนิยมอย่างสูงของหมอลำร่วมสมัยที่ได้รับอิทธิพลมาจากแนวคิดดนตรีสมัยนิยม โดยไมเคิล แจ็คสันถือได้ว่าเป็นผู้วางบรรทัดฐานที่สำคัญในวัฒนธรรมดนตรีสมัยนิยม การศึกษาครั้งนี้ได้ใช้วิธีการศึกษาแบบมานุษยวิทยาดนตรี พบว่ารูปแบบของวัฒนธรรมดนตรีสมัยนิยมได้มีบทบาทสำคัญที่สอดรับกับการพัฒนารูปแบบการแสดงของหมอลำให้ร่วมสมัย วัฒนธรรมดนตรีสมัยนิยมที่ไม่มีกรอบจารีต เปิดโอกาสให้นำเอาวัฒนธรรมดนตรีมาผสมผสานกัน ทำให้เป็นพื้นที่อิสระทางความคิดให้มีการปรับเปลี่ยนการแสดงให้ร่วมสมัย อีกทั้งยังเป็นพื้นที่ที่ผู้ชมได้เข้ามามีส่วนร่วมขณะมีการแสดงหมอลำ เวที  หมอลำจึงเป็นพื้นที่ที่แสดงออกของการปลดปล่อย