“กุด” ในฐานะที่เป็นโครงสร้างพื้นฐานกับความสัมพันธ์กับสรรพสิ่งอื่นในพื้นที่ชุ่มน้ำจังหวัดศรีสะเกษ

บทคัดย่อ

บทความนี้วิเคราะห์ “กุดพรหมคาด” ในฐานะโครงสร้างพื้นฐานที่มีบทบาทสำคัญต่อระบบนิเวศและสังคมของชุมชนในพื้นที่ชุ่มน้ำลุ่มมูล ในเขตตำบลบัวน้อย อำเภอกันทรารมย์ จังหวัดศรีสะเกษ โดยใช้แนวคิดโครงสร้างพื้นฐาน (infrastructure) และนิเวศวิทยามนุษย์ (human ecology) เป็นกรอบวิเคราะห์ ผลการวิจัยพบว่า
“กุดพรหมคาด” มิได้เป็นเพียงแหล่งน้ำตามธรรมชาติ แต่เป็นโครงสร้างพื้นฐานที่ทำหน้าที่เป็นจุดเชื่อมโยงระหว่างสิ่งแวดล้อม เทคโนโลยี และสังคมมนุษย์ ทั้งในมิติทางเศรษฐกิจ วัฒนธรรม และการเมือง โดยเฉพาะอย่างยิ่ง การเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นจากโครงสร้างพื้นฐานขนาดใหญ่ เช่น ฝาย หรือเขื่อนหัวนา ได้ส่งผลต่อระบบนิเวศของกุดและรูปแบบการใช้ประโยชน์ของชุมชนที่ต้องปรับตัวเพื่อความอยู่รอด บทความนี้อาศัยระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพ ได้แก่ การสัมภาษณ์เชิงลึก การสังเกตการณ์ และการทบทวนเอกสาร ผลการศึกษายังสะท้อนให้เห็นว่าโครงสร้างพื้นฐานโดยสิ่งก่อสร้างมิใช่เพียงองค์ประกอบทางกายภาพ แต่ยังเป็นเครื่องมือของรัฐในการจัดการทรัพยากร และ “กุด” ในฐานะที่เป็นโครงสร้างพื้นฐานจึงไม่ได้หมายถึงแค่เพียงสิ่งของตามธรรมชาติหรือระบบนิเวศเท่านั้น แต่เป็นพื้นที่สะท้อนความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งของและผู้คน รวมทั้งด้านเศรษฐกิจและสังคม และความสัมพันธ์กับโครงสร้างพื้นฐานอื่น ๆ