สถานการณ์ และแนวทางการช่วยเหลือเด็กเร่ร่อน: กรณีศึกษาจังหวัดอุดรธานี

บทคัดย่อ

เด็กที่อาศัยและทำงานบนท้องถนนเป็นกลุ่มเด็กที่มีความเปราะบาง เด็กกลุ่มนี้มักกลายเป็นเหยื่อของการถูกกระทำทารุณกรมและถูกใช้หาผลประโยชน์ การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อทำความเข้าใจเกี่ยวกับสถานการณ์เด็กเร่ร่อนใน จังหวัดอุดรธานี รูปแบบการดูแลเด็กเร่ร่อนในปัจจุบัน และแนวทางการช่วยเหลือ เด็กเร่ร่อนในอนาคต จากมุมมองของเด็กเร่ร่อนและบุคลากรที่ทำงานเกี่ยวกับ เด็กเร่ร่อน มีการดำเนินการวิจัยโดยการเลือกกลุ่มผู้ให้ข้อมูลแบบจำเพาะเจาะจง และเก็บรวบรวมข้อมูลทั้งหมด 4 วิธี ได้แก่ การทำกลุ่มสนทนากับบุคลากร 16 คน จาก 9 องค์กรของรัฐบาล การสัมภาษณ์เชิงลึกรายบุคคลกับเด็กเร่ร่อน จำนวน 4 คน และบุคลากรที่ทำงานอย่างใกล้ชิดเกี่ยวกับเด็กเร่ร่อน จำนวน 2 คน การลง สำรวจพื้นที่ต่างๆที่เด็กเร่ร่อนอาศัยอยู่ และการตรวจสอบเอกสารที่เกี่ยวข้องกับ บริการต่างๆที่จัดให้กับเด็กเร่ร่อนจาก 2 หน่วยงาน มีการวิเคราะห์ข้อมูลเชิงเนื้อหา ผลการศึกษา พบว่า สาเหตุที่ทำให้เด็กออกมาใช้ชีวิตบนท้องถนน ได้แก่ ครอบครัวแตกแยก ความยากจน การใช้สารเสพติดและการติดเพื่อน เด็กที่ออก มาเร่ร่อนและไม่มีสถานที่อยู่อาศัยที่ถาวรทำให้เด็กเร่ร่อนมีการตระหนักถึงคุณค่า ในตนเองต่ำ มีปัญหาพฤติกรรม มีการใช้สารเสพติด มีความเสี่ยงต่อที่จะเกิดโรค ติดต่อทางเพศสัมพันธ์ และมีการถูกตีตราจากสังคม มีปัจจัยสำคัญ 3 ประการ ที่ทำให้เด็กตัดสินใจที่จะเลือกวิถีการดำเนินชีวิตบนท้องถนนต่อไป ได้แก่ การมี สัมพันธภาพที่ดีกับเพื่อน การมีชีวิตอิสระ และการมีรายได้เลี้ยงชีพ ในการศึกษา วิจัยนี้ยังพบว่าเด็กเร่ร่อนได้รับการช่วยเหลือจากองค์กรต่างๆของรัฐบาลในปีจจุบัน ได้แก่ การดูแลเด็กเฉพาะราย การสนับสนุนปัจจัยพื้นฐานใน๊การดำรงชีวิต การส่งเสริมด้านการศึกษาและการฝึกทักษะอาชีพ และการช่วยเหลือให้มี บัตรประจำตัว แต่การดำเนินงานในปัจจุบันก็ยังไม่ค่อยประสบผลสำเร็จเนื่องจาก นโยบายของรัฐบาลไม่เอื้ออำนวย ขาดความคล่องตัวในการบริหารจัดการ งบประมาณจำกัด ขาดความร่วมมือระหว่างองค์กรทำให้การดูแลเด็กเร่ร่อนเป็น แบบแยกส่วนมากกว่าการดูแลแบบองค์รวม สำหรับแนวทางการดูแลเด็กเร่ร่อน ในอนาคตคือการมีบ้านเปิดที่ให้บริการแก่เด็กเร่ร่อนตลอด 24 ชั่วโมง และการมี บ้านพัฒนาเพื่อการดูแลเด็กเร่ร่อนในระยะยาว ข้อเสนอแนะที่สำคัญที่ได้จากการศึกษาครั้งนี้คือการส่งเสริมสัมพันธภาพ ที่ดีในครอบครัวเพื่อป้องกันเด็กออกมาเร่ร่อน อีกทั้งนโยบายระดับชาติต้อง ให้การสนับสนุนสิ่งจำเป็นสำหรับเด็กเร่ร่อนให้มีการพัฒนาทางด้านร่างกาย การศึกษา และพัฒนาการต่างๆตามความจำเป็นรวมทั้งการจัดตั้งศูนย์บริการคือ บ้านเปิดให้ครอบคลุมในทุกพื้นที่ตามความจำเป็น