จ่าง แซ่ตั้ง กับ โลกศิลปะก่อนและหลัง 14 ตุลาฯ 16

บทคัดย่อ

บทความนี้ต้องการสำรวจบทบาทและผลงานที่สำคัญของจ่างในช่วงหลังทศวรรษที่ 2500 อันเป็นช่วงที่สัมพันธ์กับกระแสความเปลี่ยนแปลงของวงการศิลปะอันเนื่องมาจากความคิดศิลปะเพื่อชีวิต และสัมพันธ์กับเหตุการณ์ทางการเมืองที่สำคัญอย่างเหตุการณ์ 14 ตุลาคม 2516 หลังทศวรรษที่ 2500 เป็นต้นมา กระแสของศิลปะเพื่อชีวิตเกิดขึ้นพร้อมกับการตื่นตัวทางการเมืองของประชาชนในยุคแสวงหา เกิดการรวมกลุ่มของศิลปินหัวก้าวหน้าหลากหลายกลุ่ม จ่างเป็นศิลปินคนหนึ่งที่มีบทบาทในกลุ่มแนวร่วมศิลปินแห่งประเทศไทยเป็นอย่างมากแม้จะไม่ได้มีบทบาทที่แสดงออกอย่างชัดเจนต่อสาธารณะ และในช่วงของเหตุการณ์ 14 ตุลาคม 2516 จ่างได้สร้างภาพวาดสีน้ำมันขนาดใหญ่ภาพหนึ่งเป็นภาพของตนเองที่ปราศจากมือและดวงตา และผลงานดังกล่าวกลายเป็นผลงานที่มีความสำคัญและมักถูกกล่าวถึงอยู่เสมอเมื่อกล่าวถึงศิลปะที่เกี่ยวข้องกับเหตุการณ์ 14 ตุลาคม 2516 ด้วยความที่จ่างมีความสัมพันธ์กับกระแสศิลปะเพื่อชีวิตและเหตุการณ์ทางการเมืองในช่วงทศวรรษที่ 2510-2520 อันเป็นช่วงเวลาที่ประวัติศาสตร์ศิลปะไทยสมัยใหม่เป็นอิสระจากรสนิยมของรัฐ สถานะดังกล่าวจึงเป็นสิ่งหนึ่งที่ทำให้จ่างมีลักษณะที่ไม่ลงรอยกับกระแสหลักของประวัติศาสตร์นิพนธ์ในศิลปะไทยสมัยใหม่