ตลาด สินค้าอุปโลกน์ และการก่อกบฏในล้านนา ภายใต้การปกครองของสยาม
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
บทความนี้ดำเนินตามการวิเคราะห์ของคาร์ล โปลานยี (Karl Polanyi) ในหนังสือ เมื่อโลกพลิกผัน: การปฏิวัติอุตสาหกรรม จุดกำเนิดการเมืองและเศรษฐกิจปัจจุบัน (The Great Transformation: The Political and Economic Origins of Our Time) เพื่อเสนอว่ากบฏพญาผาบที่เกิดขึ้นใน พ.ศ.2432 และกบฏเงี้ยวที่เกิดขึ้นใน พ.ศ.2445 นั้นเป็นผลพวงของความเคลื่อนไหวไปข้างหน้า (movement) ที่ถูกผลักดันโดยสยามเพื่อให้เกิดตลาดที่กำกับดูแลตัวเอง (self-regulating market) ในดินแดนล้านนา ในช่วงเวลาดังกล่าว สยามดำเนินนโยบายหลายประการเพื่อเร่งกระบวนการกลายเป็นสินค้าของพื้นที่ป่า แรงงาน และเงิน ซึ่งโปลานยีเรียกว่าสินค้าอุปโลกน์ (fictitious commodity) นี่ส่งผลให้ตลาดที่เคยฝัง (embeded) เป็นส่วนหนึ่งของสังคมกลายเป็นตลาดที่ถูกผลักออกจากสังคม (disembedded market) การพลิกผันครั้งใหญ่นี้ทำลายเยื่อใยของโครงสร้างสังคม (fabric of society) ที่เคยยึดโยงผู้คนเข้ากับสรรพสิ่งที่อยู่รอบตัว กบฏทั้งสองครั้งจึงเกิดขึ้นในฐานะกระแสตอบโต้ (countermovement) เพื่อรักษาและทวงคืนความสัมพันธ์ทางสังคมที่กำลังสลายตัวลง
Downloads
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
เอกสารอ้างอิง
Bock, C. (2019). Thongthin sayam yuk phraphutthachaoluang (in Thai). [Temples and elephants: Travels in Siam 1881-1882] (6th ed.). (S. Pantarangsi & A. Teekhara, Trans). Nonthaburi: Sripanya.
Boontosang, B. (2007). Phatthana kan kan praptua thang kanmueang khong klum amnat thongthin phailang kan phanuak dindaen khong sayam (phoso 2442-2547): Korani sueksa trakun na chiang mai (in Thai). [Development of political adjustment of local power groups after the Thai Kingdom’s annexation policy (A.D. 1899-2004): A case study of the Na Chiang Mai family] (Master’s Thesis). Chiang Mai: Chiang Mai University.
Chandramart, Luang. (1902). Chotmai thueng somdet phrachaoborommawongthoe kromphraya damrong rachanuphap long wanthi 8 singhakhom 2445 (in Thai) [Letter to Prince Damrong Rajanubhab Dated 8th August 1902]. Bangkok: Office of Literature and History.
Choochart, C. (1979). Kabot phaya phap (prap songkhram): Kabot chaona nai phaknuea (in Thai). [Phaya Phap (Prap Songkram) rebellion: The farmers’ rebellion in the North]. Journal of Social Sciences, 3(2), 53-63.
Choochart, C. (1980). Wiwatthanakan setthakit muban nai phaknuea khong prathet thai Phoso 2394-2475 (in Thai). [The evolution of the village economy in northern Thailand B.E.1851-1932] (Master’s Thesis). Bangkok: Srinakharinwirot University.
Choochart, C. (1984). Kan phalit phuea liang tua-eng nai sangkhom sakdina: Sueksa chapho kan phalit radap muban nai phaknuea khong prathet thai phoso 1839-2475 [Self-sufficient production in a feudal society: A study of village-level production in northern Thailand from B.E.1296-1932]. In C. Natsupa and S. Manarangsan (Eds.), Prawattisat setthakit thai chonthueng phoso 2484 (in Thai). [The history of the thai economy until 1941] (pp. 351-378). Bangkok: Thammasat University.
Damrong Rajanubhab, Prince. (1900). Chotmaihet ratchakan thi 5 (in Thai). [Chronicles of King Rama 5] [microfilm]. Bangkok: National Archive of Thailand.
Goodwin, G. (2020). Fictitious commodification and agarian change: Indigenous peoples and land markets in Highland Ecuador. Journal of Agrarian Change, 21(1), 3-24. doi: https://doi.org/10.1111/joac.12368
Hallett, H. (2021). Thong lanna bon lang chang khong hon ha lalet phoso 2427 (in Thai). [A thousand miles on an elephant in the Shan States]. (S. Parnpo, Trans). Bangkok: River Books.
Langthaler, E., & Schüßler, E. (2019). Commodity studies with Polanyi: Disembedding and re-embedding labour and land in contemporary capitalism. Österreichische Zeitschrift für Soziologie, 44, 217-219. doi: https://doi.org/10.1007/s11614-019-00339-2
Makaew, W. (2021). Yuk thong lanna prawattisat setthakit lae samanchon (in Thai). The golden age of Lanna, economic history and commoners. Bangkok: Matichon.
Ongsakul, S. (2014). Prawattisat lanna (in Thai). [The history of Lanna] (10th ed.). Bangkok: Amarin.
Osborne, T., & Shapiro-Garza, E. (2017). Embedding carbon markets: Complicating commodification of ecosystem services in Mexio’s forests. Annals of the American Association of Geographer, 108(1), 88-105. doi: http://dx.doi.org/10.1080/24694452.2017.1343657
Polanyi, K. (2016). Muea lok phlik phan: Kan patiwat utsahakam chut kamnoet kanmueang lae setthakit yuk patchuban (in Thai). [The great transformation: The political and economic origins of our time] (P. Weerapaspong, Trans.). Nonthaburi: Samesky.
Raksat, Y. (1989). Kan plianplaeng thang kanmueang lae setthakit nai phaknuea khong prathet thai kap kabot ngiao phoso 2445 (in Thai). [The politico-ecomomic change in Northern Thailand and the Shan rebellion A.D.1902] (Master’s Thesis). Bangkok: Chulalongkorn University.
Saesiew, L. (2002). 200 pi phama nai lanna (in Thai). [200 years of Burma in Lanna]. Bangkok: Princess Maha Chakri Sirindhorn Anthropology Centre (Public Organisation).
Samnieng, C. (2021). “Kabot ngiao” kanmueang khong khwam song cham: Prawattisat khabuan kan khlueanwai khong “khon lanna” (in Thai). [“The Ngiao rebellion” The politics of memory: The history of Lanna people’s movement]. Bangkok: Princess Maha Chakri Sirindhorn Anthropology Centre (Public Organisation).
Samnieng, C. (2022). Chao phokha chaona naithun lae khrueakhai thurakit: Kan kotua khong klum thun nai prawattisat setthakit lanna (in Thai). [Monarchs, merchants, farmers, capitalists, and business network: The formation of capital conglomerates in Lanna economic history] (2nd ed.). Bangkok: Siam Publisher.
Setthakul, R. (2009). Prawattisat setthakit watthanatham aeng chiang mai-lamphun (in Thai). [The economic and cultural history of Chiang Mai-Lamphun valley]. Chiang Mai: Silkworm Books.
Srisuriyaratchawaranuwat, Phraya. (1902). Samnao thoralek lap khong phraya si su riya rat wara nu wat long wanthi 27 karakadakhom 2445 (in Thai). [Confidential telegraph of Phraya Srisuriyaratchawaranuwat dated 27th July 1902]. Bangkok: Office of Literature and History.
Surasak Montri, Chao Phraya. (1902a). Chotmai thueng somdet phrachaoborommawongthoe kromphraya damrong ra chanu phap long wanthi 30 karakadakhom 2445 (in Thai). [Letter to Prince Damrong Rajanubhab dated 30th July 1902]. Bangkok: Office of Literature and History.
Surasak Montri, Chao Phraya. (1902b). Chotmai thueng somdet phrachaoborommawongthoe kromphraya damrong ra chanu phap long wanthi 28 singhakhom 2445 (in Thai). [Letter to Prince Damrong Rajanubhab dated 28th August 1902]. Bangkok: Office of Literature and History.
Surasak Montri, Chao Phraya. (1902c). Chotmai thueng somdet phrachaoborommawongthoe kromphraya damrong ra chanu phap (in Thai). [Letter to Prince Damrong Rajanubhab]. Bangkok: Office of Literature and History.
Tantikul, N. (2003). Wirakam phaya phap (nan te cha haeng khwaeng nong chom san sai) (in Thai). [Phaya Phap’s bravery (Nan Techa of Sansai village)]. Chiang Mai: Mingkwan.
Visetphuthorn, Luang. (1902). Chotmai thueng senabodi krasuang mahatthai (in Thai). [Letter to the Minister of Interior]. The Ngiao rebellion archive (Collection of Historical Archives no. 75). Bangkok: Office of Literature and History.
