ความรุนแรงแบบค่อยเป็นค่อยไป: การเข้าถึงที่ดินและความยากจนข้ามรุ่นในพื้นที่สีแดงเขตพื้นที่ป่าดงบักอี จังหวัดอำนาจเจริญ

บทคัดย่อ

บทความวิจัยเชิงคุณภาพชิ้นนี้ต้องการนำเสนอการเข้าถึงที่ดินของคนยากจนในพื้นที่ดงบักอี จังหวัดอำนาจเจริญ ซึ่งเคยถูกกล่าวหาว่าเป็น “คอมมิวนิสต์” และในอดีตมีความเชื่อมโยงอย่างลึกซึ้งกับนโยบายปราบปราคอมมิวนิสต์ของรัฐไทย บทความนี้วิเคราะห์ปัญหาดังกล่าวโดยใช้กรอบแนวคิด ความรุนแรงแบบค่อยเป็นค่อยไป (Slow Violence) ของ Rob Nixon และทฤษฎีการเข้าถึง (Access Theory) ของ Ribot and Peluso เพื่อชี้ให้เห็นถึงผลกระทบระยะยาวของนโยบายที่ไม่เพียงจำกัดสิทธิในการเข้าถึงทรัพยากร แต่ยังสร้างความไม่เท่าเทียมเชิงโครงสร้างที่ส่งเสริมวงจรความยากจนในหลายรุ่นของครอบครัว บทความวิจัยนี้ต่อยอดจากองค์ความรู้เดิมเกี่ยวกับการเปลี่ยนผ่านของชนบทอีสานที่มักเน้นการต่อรองเชิงการเมืองของชาวบ้าน โดยอาศัยข้อมูลจากการสัมภาษณ์เชิงลึกกับกลุ่มเป้าหมาย 25 ครัวเรือนในพื้นที่ดงบักอี ซึ่งเป็นพื้นที่สีแดงในอดีต เพื่อวิเคราะห์ผลกระทบทางเศรษฐกิจและสังคมที่เกิดจากนโยบายปราบปรามคอมมิวนิสต์ เช่น การบังคับย้ายถิ่นฐานและการประกาศพื้นที่ชนบทให้เป็นเขตอุทยานแห่งชาติ ส่งผลให้เกิดปัญหาความยากจนข้ามรุ่นและความเหลื่อมล้ำเชิงโครงสร้างที่ยังคงสืบทอดมายาวนาน คนในพื้นที่ประสบข้อจำกัดทางเศรษฐกิจ สังคม และการเมือง ซึ่งขัดขวางการหลุดพ้นจากวงจรความยากจน ผลการวิจัยพบว่า การกล่าวหาคนในพื้นที่ว่าเป็น “คอมมิวนิสต์” และมีปฏิบัติการปราบปราบที่รุนแรง นอกจากจะนำไปสู่การสูญเสียสิทธิที่ดินแล้ว ยังตอกย้ำให้เห็นว่าความรุนแรงเชิงโครงสร้าง ผลักดันผู้คนออกจากระบบเศรษฐกิจสมัยใหม่โดยการพรากที่ดิน และชี้ให้เห็นถึงความเชื่อมโยงระหว่างโครงสร้างอำนาจและความเหลื่อมล้ำที่ยังคงดำเนินอย่างต่อเนื่อง