การอนุรักษ์ปลาสามน้ำในพื้นที่ลุ่มน้ำทะเลสาบสงขลา โดยมิติทางกฎหมายและการมีส่วนร่วมของประชาชน

บทคัดย่อ

บทความวิจัยฉบับนี้ มีวัตถุประสงค์ เพื่อศึกษาปลาสามน้ำในลุ่มน้ำทะเลสาบสงขลานับว่า เป็นสัตว์น้ำเศรษฐกิจที่อยู่คู่กับคนลุ่มน้ำทะเลสาบสงขลามาช้านาน ด้วยความโดดเด่นในเรื่องรสชาติที่เป็นเอกลักษณ์ สะท้อนถึงวิถีชีวิตถึงคนท้องถิ่นคนลุ่มน้ำที่ใช้สอยประโยชน์จากทรัพยากรระบบนิเวศน์สามน้ำ คือเค็ม จืด กล่อย เมื่อความเจริญเกิดขึ้น ชุมชนเมืองขยายตัว ทะเลสาบสงขลาเสื่อมโทรมลง กอปรกับนโยบายของรัฐหลายอย่างที่ไม่สอดคล้องกับภูมินิเวศน์ดั้งเดิมของลุ่มน้ำทะเลสาบสงขลา การจับปลาสามน้ำในปริมาณมากแต่ปลาธรรมชาติลดลง กฎหมายที่เกี่ยวข้องกับการอนุรักษ์ซึ่งให้อำนาจเจ้าหน้าที่ หน่วยงาน และองค์กรที่มีอยู่ในขณะนี้ไม่เอื้ออำนวยต่อการอนุรักษ์ปลาสามน้ำให้ยั่งยืนได้

เมื่อศึกษาพบว่า พื้นที่มีความแตกต่างกันทั้งในแง่มิติทางกฎหมายและมิติทางสังคม บริบทลักษณะของชุมชนทมีความจำเพาะและเกี่ยวพันกันในแง่ของอำนาจหน้าที่ นำมาซึ่งการศึกษากฎหมายที่เหมาะสมกับลักษณะของแต่ละพื้นที่ ไม่ว่าจะเป็นรูปแบบขององค์การบริหารส่วนตำบล เทศบาลตำบล เป็นต้น ปัญหาที่เกี่ยวข้องกับการบริหารจัดการ คือ มีกฎหมายและหน่วยงานที่รับผิดชอบแยกตามภารกิจขององค์กร บางอย่างทับซ้อน บางอย่างเป็นช่องว่างทำให้เกิดปัญหาได้

ผู้วิจัยมีข้อเสนอแนะควรแก้ไขกฎหมายที่เกี่ยวข้องกับการอนุรักษ์ให้สอดคล้องกับบริบทพื้นที่ควบคู่กับการส่งเสริมมิติทางสังคม คือ การสร้างจิตสำนึกให้ทุกภาคส่วนเห็นความสำคัญ อันจะทำให้การอนุรักษ์ยั่งยืนต่อไป