ปัญหาการบังคับใช้พระราชบัญญัติคณะสงฆ์ พ.ศ. 2505

บทคัดย่อ

ปัญหาการบังคับใช้พระราชบัญญัติคณะสงฆ์ พ.ศ. 2505 ซึ่งได้ศึกษาปัญหา 3 ประเด็น คือ 1) มาตรา 31 สถานะและผู้แทนของวัด 2) มาตรา 33 มาตรา 34 มาตรา 35 ที่ดินของวัดได้รับความคุ้มครองพิเศษแตกต่างจากที่ดินทั่วไป และ 3) ปัญหาข้อพิพาทคดีปกครองขององค์กรสงฆ์ตามพระราชบัญญัติคณะสงฆ์ พ.ศ. 2505

สถานะของวัดที่ได้รับพระราชทานวิสุงคามสีมากับสำนักสงฆ์ ตามมาตรา 31 มีสถานะเป็นนิติบุคคลตามกฎหมายมหาชน มีเจ้าอาวาสเป็นผู้แทนของวัดในกิจการทั่วไปพร้อมทั้งสามารถแต่งตั้งผู้แทนของวัดเป็นลายลักษณ์อักษร ส่วนสถานะที่ดินของวัดตามมาตรา 33 มิใช่ทรัพย์สินของรัฐหรือสาธารณสมบัติของแผ่นดิน แต่เป็นสมบัติสำหรับพระศาสนา ได้รับความคุ้มครองในลักษณะพิเศษ โดยมีกฎหมายบังคับใช้เป็นการเฉพาะตามมาตรา 34 และมาตรา 35 นอกจากนี้การใช้อำนาจทางการปกครองคณะสงฆ์มี 3 เขตแดน คือ 1) การใช้อำนาจตามพระธรรมวินัยมีแนวทางการแก้ไขปัญหาความเดือนร้อนไว้เป็นระบบอย่างดีแล้ว 2) การใช้อำนาจทางการปกครองตามพระราชบัญญัติคณะสงฆ์ พ.ศ.2505 และ 3) การใช้อำนาจทางการปกครองตามตามกฎหมายที่สัมพันธ์เกี่ยวข้องกับชุมชนหรือสังคม ถือเป็นข้อพิพาทคดีปกครองอยู่ในเขตอำนาจศาลปกครองตามพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองและวิธีพิจารณาคดีปกครอง พ.ศ.2542

ผู้ศึกษาได้มีข้อเสนอแนะให้ปรับปรุงแก้ไขมาตรา 31 มาตรา 36 วรรคสอง มาตรา 40 วรรคสอง และการใช้ดุลพินิจตามมาตรา 34 มาตรา 35 แห่งพระราชบัญญัติคณะสงฆ์ พ.ศ.2505 แก้ไขเพิ่มเติม พ.ศ.2535 และให้ตรากฎมหาเถรสมาคมว่าด้วยคณะกรรมการอุทธรณ์ และวิธีพิจารณาอุทธรณ์ในคณะสงฆ์ เพื่อกำหนดแนวทางแก้ไขปัญหาความเดือดร้อนหรือไม่ได้รับความเป็นธรรมของพระภิกษุและสามเณรในการปกครองคณะสงฆ์