Aasaw Phitakphanasakul: Aa Kha’s Area-Based Instrument makers

Abstract

บทความนี้มุ่งนำเสนอองค์ความรู้งานช่างผลิตเครื่องดนตรีกลุ่มชาติพันธุ์อาข่า ตำบลป่าซาง อำเภอแม่ฟ้าหลวง จังหวัดเชียงราย โดยได้ศึกษาการผลิตเครื่องดนตรีจากอาซ้อ พิทักษ์พนาสกุล ซึ่งเป็นการผลิตเครื่องดนตรีจากภูมิปัญญาพื้นถิ่น นอกจากบทบาทงานช่าง อาซ้อยังเป็นนักดนตรีที่มากด้วยความสามารถเช่นกัน ด้วยความเป็นนักดนตรีนี้ จึงทำให้เครื่องดนตรีที่ผลิตออกมามีคุณภาพและมีเสียงเครื่องดนตรีที่เป็นไปตามประสงค์ของนักดนตรีชาติพันธุ์อาข่า จากการลงพื้นที่เก็บข้อมูลพบว่า อาซ้อได้ศึกษางานช่างผลิตเครื่องดนตรีจากศูนย์วัฒนธรรม จังหวัดเชียงใหม่ โดยได้รับการถ่ายทอดจากอาเลาะ ญาติซึ่งเป็นลูกพี่ลูกน้อง ทำหน้าที่เป็นวิทยากรประจำศูนย์วัฒนธรรม หลังจากที่มีความชำนาญแล้ว จึงย้ายกลับมาภูมิลำเนาและผลิตเครื่องดนตรีเพื่อใช้บรรเลงและจำหน่าย เครื่องดนตรีที่นิยมผลิตจำหน่าย ได้แก่ ลาเจ่ (แคนน้ำเต้า) ฉือลุ (ขลุ่ยยาว) และชะอือ (จิ้งหน่อง) เป็นต้น การผลิตเครื่องดนตรีสะท้อนให้เห็นถึงวิถีชีวิตและสภาพแวดล้อม ซึ่งวัสดุที่นำมาผลิตเครื่องดนตรีนั้นล้วนมาจากวัสดุธรรมชาติที่ปลูกขึ้นไว้เองหรือวัสดุที่หามาจากธรรมชาติในพื้นที่ เช่น ขี้ผึ้ง ไม้ไผ่เฮียะ ผลน้ำเต้า เป็นต้น กระบวนการผลิตเครื่องดนตรีนั้นไม่มีสูตรสำเร็จที่ตายตัว แต่ใช้การคาดคะเนด้วยสายตาร่วมกับประสบการณ์การเป็นนักดนตรีในการทดสอบเสียงให้ได้ตามจินตนาการด้วยเช่นกัน