พลวัตของกาดเมืองเชียงตุงในบริบทการค้าและความเป็นชาติพันธุ์

บทคัดย่อ

   งานศึกษาเป็นการทำความเข้าใจความสัมพันธ์ระหว่างวิถีเศรษฐกิจกับพหุชาติพันธุ์ในระบบตลาด “กาดเมือง เชียงตุง” รัฐฉาน สาธารณรัฐแห่งสหภาพเมียนมา ซึ่งท้ายที่สุดนำไปสู่การเกิดพลวัตของศูนย์กลางการคมนาคมและชุมทางการค้า โดยมีความหลากหลายทางชาติพันธุ์ อาทิขึน ไตโหลง ลื้อ หลอย จีนฮ่อ อาข่า พม่าและอินเดีย ประกอบกันเป็นเครือข่ายที่มีความชำนาญเฉพาะด้านในกระบวนการผลิต การจัดหาสินค้า รูปแบบการขนส่งสินค้า ในช่วงแรกชนชาติพันธุ์เหล่านี้ถูกแบ่งช่วงชั้นทางสังคมภายใต้การปกครองของระบบเจ้าฟ้า โดยมีกลุ่มชาติพันธุ์ขึน เป็นผู้เล่นหลักเรื่อยมาจนถึงสมัยอาณานิคมที่ระบบเศรษฐกิจสัมพันธ์ขึ้นอยู่กับอุตสาหกรรมป่าไม้และแร่ธาตุของกลุ่มชนชั้นสูงและเครือญาติ ผลที่ตามมาในช่วงนี้คือการไหลบ่าของคนในบังคับอังกฤษสู่พื้นที่นี้เพื่อทำงานในภาคอุตสาหกรรม ท้ายที่สุดก็อยู่อาศัยอย่างถาวรในเมืองเชียงตุง จนมีสถานภาพและบทบาททางสังคมเพิ่มสูงขึ้นในระบบตลาด “กาดเมืองเชียงตุง” ในเวลาต่อมา
   ช่วงที่สองสืบเนื่องจากระบบสังคมนิยมตามวิถี เกิดการขาดแคลนสินค้าที่จำเป็นต่อการบริโภคภายในประเทศ ท้ายที่สุดจึงเป็นปัจจัยเกื้อหนุนให้เกิดระบบตลาดมืดและการค้าสินค้าผิดกฎหมายบริเวณตลอดแนวชายแดนไทยและจีนอย่างต่อเนื่อง
   จนกระทั่งช่วงที่สามเมื่อระบอบสังคมนิยมตามวิถีพม่าล่มสลายใน ค.ศ. 1988 มีการเปิดประเทศและมีการพัฒนาความสัมพันธ์ทางการค้าระหว่างประเทศจากนโยบายการค้าชายแดนไทย – เมียนมา ด้านด่านแม่สาย – ท่าขี้เหล็ก (ค.ศ. 1992) และจีน ผ่านโครงข่ายเส้นทางแนวเหนือ – ใต้ (Northern Corridor) เส้น R3B ซึ่งเชื่อมแม่สาย – เชียงตุง – เชียงรุ่ง (ค.ศ. 2003) นำไปสู่การค้าชายแดนเต็มรูปแบบ รวมถึงการส่งเสริมให้เมืองเชียงตุงเป็นหนึ่งในสถานที่ท่องเที่ยวทางวัฒนธรรมที่สำคัญของพม่า การปรับตัวให้เข้ากับอุตสาหกรรมการท่องเที่ยว ซึ่งผลทำให้บางกลุ่มชาติพันธุ์เช่นหลอยและอาข่า ที่ครั้งหนึ่งเคยเป็นเพียงชนชาติพันธุ์ชายขอบในระบบเจ้าฟ้าและรัฐบาลทหาร สามารถปรับเปลี่ยนตัวเองได้เป็นอย่างดีในโลกเสรีนิยมใหม่ ด้วยกลยุทธ์ที่หลากหลายในการสร้างความมั่งคั่งและพัฒนาสถานะทางสังคมของตนให้หยัดยืนได้อย่างมั่นคง ในบริบทของการค้าและด้วยทรัพยากรวัฒนธรรมของพวกเขา