เหตุใดบทละครเรื่องรามเกียรติ์ของรัชกาลที่ 1 ต้องเริ่มต้นที่ตอนหิรันตยักษ์ม้วนแผ่นดิน

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาคตินารายณ์อวตารกับแนวคิดการสร้างกรุงเทพมหานครและการสถาปนาพระบรมราชจักรีวงศ์ที่ปรากฏในบทละครเรื่องรามเกียรติ์พระราชนิพนธ์ของพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกตามแนววรรณคดีศึกษา และใช้วิธีการวิจัยเชิงคุณภาพโดยศึกษาจากเอกสาร และวิเคราะห์เนื้อหาบทละครเรื่องรามเกียรติ์พระราชนิพนธ์ของพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกและเอกสารอื่นที่เกี่ยวข้องตามสมมติฐานที่ตั้งไว้

ผลการศึกษาพบว่า บทละครเรื่องรามเกียรติ์พระราชนิพนธ์พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกเป็นนิทานพระรามฉบับไทยที่ยาวและสมบูรณ์ที่สุด แม้ว่าจุดมุ่งหมายหลักคือเล่าวีรกรรมอันกล้าหาญของพระรามในฐานะที่เป็นอวตารของพระนารายณ์ แต่ความที่เพิ่มเข้ามาในตอนต้นของรามเกียรติ์ฉบับนี้ คือ เรื่องหิรันตยักษ์ม้วนแผ่นดินซึ่งเล่าเรื่องพระนารายณ์ทรงอวตารเป็นหมูป่าลงมาปราบอสูรร้าย แล้วขวิดเอาแผ่นโลกกลับคืนมา ต่อด้วยตอนกำเนิดท้าวอโนมาตัน กุมารผู้เกิดในดอกบัวจากนาภีพระนารายณ์ ยังแฝงนัยทางการเมืองอันแยบคายเพื่อสร้างความชอบธรรมแก่ปฐมกษัตริย์แห่งราชวงศ์จักรีว่า ทรงเป็นดั่งพระนารายณ์ผู้อวตารลงมาปราบยุคเข็ญแก่ชาวสยาม และทรงสิทธิ์โดยชอบที่จะปกครองกรุงเทพมหานครในฐานะที่เป็นกรุงอยุธยาหรือเมืองพระรามแห่งใหม่แทนราชวงศ์เดิมและนครหลวงเดิมของชาวสยามที่ล่มจมไปเพราะไฟสงคราม

คำสำคัญ: รามเกียรติ์  ร. 1  หิรันตยักษ์  อยุธยา  พระราม  อวตาร

Abstract

            This research employs a literary approach to examine the principle of Vishnu’s incarnation in the context of Bangkok’s construction and the establishment of the Chakri Dynasty, as depicted in King Rama I’s play, Ramakien. Utilizing qualitative methods, documentary research, and content analysis, the study analyzes the play and its relevant theme in line with the research objectives.

            The finding reveals that the play Ramakien, composed by King Buddhayodfa Chulalok, represents the longest and most comprehensive Thai version of the Rāma story. While its main primary aim is to narrate the heroic exploits of Rāma as an avatar or incarnation of Lord Vishnu, it begins with an additional prologue about a demon named Hiranyak, who brings a dreadful calamity to humanity by rolling the earth’s surface and hiding it in the underworld. This narrative recounts Vishnu’s incarnation as a wild boar to defeat the evil demon and restore the earth. The story further introduces Anomātan, a child born from a lotus flower that emerged from Vishnu’s navel. This narrative subtly conveys political implications, legitimizing the reign of the first king of the Chakri Dynasty by portraying him as a Vishnu avatar who descends to alleviate the plight of the Siamese people. This portrayal justifies his right to rule over Bangkok as the new Ayodhyā, the city of Rāma, thereby replacing the fallen previous dynasty and capital, which had been ravaged by the fires of war.

Keywords : Ramakian, King Rama I, Hiranyak, Ayodhyā, Rāma, avatar