แบบการนำเสนอและวิธีการเล่าเรื่องรายการสารคดีเชิงข่าวโทรทัศน์

บทคัดย่อ

       การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษา 1) แบบรายการสารคดีเชิงข่าวโทรทัศน์ และ 2) วิธีการเล่าเรื่องรายการสารคดีเชิงข่าวโทรทัศน์ โดยเป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ ด้วยวิธีการวิเคราะห์เนื้อหาแบบการนำเสนอและวิธีการเล่าเรื่องรายการสารคดีเชิงข่าวโทรทัศน์ ตัวอย่างในการศึกษาเป็นรายการสารคดีเชิงข่าวโทรทัศน์ที่ได้รับรางวัลจากการประกวดของสถาบันด้านสื่อแห่งหนึ่ง ในระหว่างปี พ.ศ. 2560 - พ.ศ. 2564 จำนวน 5 รายการ แต่เนื่องจากมี 1 ปีที่ไม่มีรายการใดได้รับรางวัล ดังนั้น จึงทำการศึกษาเพียง 4 รายการ เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย คือ แบบวิเคราะห์การสารคดีเชิงข่าวโทรทัศน์ ประกอบด้วย แบบวิเคราะห์แบบสารคดีทางโทรทัศน์ (Television documentary mode) ตามแนวคิดของ Corner (1995) และแบบวิเคราะห์เทคนิคและวิธีการเล่าเรื่องสารคดีทางโทรทัศน์ (Storytelling Techniques) ตามแนวคิดของ Yellowbrick (2023) วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้ตารางลงรหัสโดยผู้วิจัยและผู้ช่วยนักวิจัย จากนั้นสรุปผลตามวัตถุประสงค์การวิจัยและให้ผู้ทรงคุณวุฒิที่เป็นนักวิชาการด้านโทรทัศน์ทำการทวนสอบผลการวิเคราะห์
        ผลการวิจัย พบว่า 1) รายการสารคดีข่าวทางโทรทัศน์ส่วนใหญ่มีลักษณะของการผสมผสานหลากหลายแบบ โดยแบบที่ได้รับความนิยมคือ แบบการอธิบาย และแบบที่ใช้น้อยที่สุดคือ แบบการแสดง ทั้งนี้ยังพบว่า ทุกรายการมีการนำแบบการจัดองค์ประกอบการเล่าเรื่องมาใช้ในลักษณะของการเป็นศิลปะการนำเสนอรายการด้วย 2) เทคนิคการเล่าเรื่องที่นิยมใช้ในรายการสารคีเชิงข่าวมากที่สุดคือ เทคนิคการเล่าเรื่องด้วยภาพ รองลงมาคือ เทคนิคการเล่าเรื่องด้วยข้อมูล และเทคนิคการเล่าเรื่องราวของบุคคล โครงสร้างการเล่าเรื่องนิยมใช้วิธีการเปิดเรื่องแบบลำดับตามเหตุการณ์มากที่สุด ใช้วิธีการเล่าเรื่องโดยให้ผู้ที่อยู่ในรายการเป็นผู้เล่าและผ่านผู้ดำเนินรายการ และเล่าเรื่องผ่านตัวเดินเรื่องมิติเดียว ใช้สถานที่จริงของการเกิดเหตุการณ์ ในการเล่าเรื่อง และใช้เสียงบรรยากาศจากสถานที่จริง งานวิจัยนี้นำไปสู่ความเข้าใจรูปแบบและเทคนิคการเล่าเรื่องที่ใช้ในสารคดีเชิงข่าวโทรทัศน์มากขึ้น ผลการวิจัยช่วยให้ผู้ที่เกี่ยวข้องมีความรู้ความเข้าใจในสารคดีประเภทนี้ลึกซึ้งยิ่งขึ้น รวมถึงบทบาทของสารคดีในการให้ความรู้และดึงดูดความสนใจของผู้ชม