การเสริมสร้างความตระหนักรู้ในการออกกำลังกายเพื่อสุขภาพสำหรับผู้สูงอายุ
คำสำคัญ:
ผู้สูงอายุ, ความตระหนักรู้ , การออกกำลังกายเพื่อสุขภาพบทคัดย่อ
ผู้สูงอายุมักมีปัญหาสุขภาพกายและสุขภาพจิต อันเนื่องมาจากการเสื่อมสมรรถภาพตามอายุที่เพิ่มขึ้น โรคภัยที่เผชิญ รวมทั้งการลดลงของความสามารถหรือบทบาทที่เคยมี การส่งเสริมความตระหนักรู้เกี่ยวกับการออกกําลังกายเพื่อสุขภาพสำหรับผู้สูงอายุผ่านการศึกษานอกระบบช่วยยกระดับคุณภาพชีวิต โดยการเสริมพลังอำนาจในการจัดการสุขภาพให้กับผู้สูงอายุ ซึ่งกิจกรรมดังกล่าวควรออกแบบบนพื้นฐานของหลักการจัดการศึกษานอกระบบ ได้แก่ ความเสมอภาคทางการศึกษา การพัฒนาและพึ่งพาตนเอง บูรณาการกับวิถีชีวิต สอดคล้องกับปัญหาและความต้องการของกลุ่มเป้าหมาย และเน้นการเรียนรู้ร่วมกันและการมีส่วนร่วมของชุมชน เพื่อให้ผู้สูงอายุเห็นความสำคัญและจำเป็นในการออกกำลังกายโดยเปิดโอกาสให้ผู้สูงอายุกลุ่มเป้าหมายสามารถวางแผน แก้ปัญหาและมีส่วนร่วมในการดูแลสุขภาพของตนเอง จนนำไปสู่การเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมสุขภาพอย่างยั่งยืน สำหรับความสำเร็จของการดำเนินงานดังกล่าวขึ้นอยู่กับปัจจัยสนับสนุน ได้แก่ ผู้จัดกิจกรรม ผู้สูงอายุที่เป็นกลุ่มเป้าหมาย การออกแบบกิจกรรม ภาคีเครือข่ายดำเนินงาน และทุนทางสังคม ส่วนข้อจำกัดที่ผู้จัดกิจกรรมควรพิจารณาประกอบด้วยเจตคติไม่พึงประสงค์ของผู้สูงอายุที่เป็นกลุ่มเป้าหมาย กิจกรรมที่จัดขาดความหลากหลายตามความต้องการและสมรรถภาพทางร่างกายของผู้สูงอายุ การจัดกิจกรรมขาดความต่อเนื่อง และการขาดความร่วมมือของคนในครอบครัวและชุมชน
เอกสารอ้างอิง
กระทรวงการท่องเที่ยวและกีฬา. (2560). แผนยุทธศาสตร์กระทรวงการท่องเที่ยวและกีฬา ฉบับที่ 4 (พ.ศ. 2560-2564). กระทรวงการท่องเที่ยวและกีฬา.
กานดา ยุบล, และวรยุทธ นาคอ้าย. (2561). รูปแบบการส่งเสริมสุขภาพผู้สูงอายุ กรณีศึกษาอำเภอปัว จังหวัดน่าน. วารสารการส่งเสริมสุขภาพและอนามัยสิ่งแวดล้อม, 41(ฉบับพิเศษ), 23-36.
กรมกิจการผู้สูงอายุ. (2564, 3 มีนาคม). ผู้สูงอายุออกกำลังกายอย่างไรจึงเหมาะสม. www.dop.go.th
กรมกิจการผู้สูงอายุ. (2567, 31 ธันวาคม). สถิติผู้สูงอายุ. https://www.dop.go.th/th/statistics_page?cat=1&id=2559
กรมพลศึกษา. (2560). แผนพัฒนานันทนาการแห่งชาติ ฉบับที่ 3 (พ.ศ. 2560-2564). กรมพลศึกษา กระทรวงการท่องเที่ยวและกีฬา.
กรมสุขภาพจิต. (2556). คู่มือ “ความสุข 5 มิติ” สำหรับผู้สูงอายุ. สำนักส่งเสริมและพัฒนาสุขภาพจิต กรมสุขภาพจิต กระทรวงสาธารณสุข.
กรมอนามัย. (2561, 11 มิถุนายน). สร้างเสริมสุขภาวะของผู้สูงอายุด้วยการออกกำลังกาย. กองส่งเสริมความ รอบรู้และสื่อสารสุขภาพ กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข. www.multimedia.anamai.moph.go.th
กรมอนามัย. (2562, 22 สิงหาคม). แนะสูงวัยฟิตร่างกาย ลดการเสื่อมสภาพร่างกาย ป้องกันหกล้ม. กองส่งเสริมความรอบรู้และสื่อสารสุขภาพ กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข. www.multimedia.anamai.moph.go.th
กุลธิดา เหมาเพชร, คมกริช เชาว์พานิช, พรเพ็ญ ลาโพธิ์, และวาสิฏฐี เทียมเท่าเกิด. (2556). พฤติกรรมการออกกำลังกายของบุคลากรในมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ วิทยาเขตบางเขน. ใน การประชุมวิชาการแห่งชาติ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ วิทยาเขตกําแพงแสน ครั้งที่ 10 (น. 3065-3080). มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ วิทยาเขตกําแพงแสน.
คิดณรงค์ โคตรทอง. (2564). การพัฒนารูปแบบการส่งเสริมสุขภาพผู้สูงอายุโดยภาคีผู้สูงอายุในชุมชนบ้านยางเทิง ตำบลไร่น้อย อำเภอเมืองอุบลราชธานี จังหวัดอุบลราชธานี. [วิทยานิพนธ์สาธารณสุขศาสตรมหาบัณฑิตไม่ได้ตีพิมพ์]. มหาวิทยาลัยมหาสารคาม.
จุฑามาศ เมืองมูล, พิณัฏฐิณีย์ จิตคำ, อนุสรา บุญจิตร, เนตรา สมกำลัง, พัชรินทร์ วินยางค์กูล, และวัชรพงษ์ เรือนคำ. (2566). ปัญหาสุขภาพจิตของผู้ดูแลผู้สูงอายุที่ป่วยด้วยโรคเรื้อรัง จังหวัดเชียงราย. วารสาร มฉก. วิชาการ, 27(2), 274-294.
ธนัมพร ทองลอง, และเพียงเพ็ญ บุษมงคล. (2565). การพัฒนารูปแบบการออกกำลังกายด้วยการรำเซิ้งกระติ๊บเพื่อส่งเสริมภาวะสุขภาพของผู้สูงอายุ. วารสารการแพทย์และวิทยาศาสตร์สุขภาพ, 29(2), 78-92.
นฤมล ตันธสุรเศรษฐ์. (2561). การจัดการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย. ใน เอกสารการสอนชุดวิชาการจัดการศึกษานอกระบบ (น. 1-36). มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช.
พรหมินทร์ เมษากาญจนศักดิ์, และนงลักษณ์ เมษากาญจนศักดิ์. (2556). การพัฒนารูปแบบการสร้างความตระหนักในการออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอในระดับบุคคลและครอบครัว. วารสารสมาคมพยาบาลฯ สาขาภาคตะวันออกเฉียงเหนือ, 31(3), 124-133.
โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ สภากาชาดไทย. (2567, 24 พฤษภาคม). วันผู้สูงอายุแห่งชาติ. https://redcross.or.th/news/infographics/20210/
โรงพยาบาลรามาธิบดี. (2561, 1 ตุลาคม). ผู้สูงอายุ ออกกำลังกายอย่างไรจึงเหมาะสม. www.rama.mahidol.ac.th
เวหา เกษมสุข. (2562). แนวทางส่งเสริมการเรียนรู้ตลอดชีวิตของโรงเรียนผู้สูงอายุ. [วิทยานิพนธ์ศึกษาศาสตรดุษฎีบัณฑิตไม่ได้ตีพิมพ์]. มหาวิทยาลัยศิลปากร.
สุพรรณี ไชยอำพร. (2550). รูปแบบแหล่งเรียนรู้ด้านคุณธรรมเพื่อการพัฒนาชุมชนอย่างยั่งยืน. ปริฌาม.
สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ. (2562). แผนการดำเนินงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ ประจำปีงบประมาณ พ.ศ. 2563. สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ.
หทัยชนก หมากผิน. (2563). ผลของการออกกำลังกายแบบฟ้อนไทยทรงดำประยุกต์ต่อคุณภาพชีวิตในผู้สูงอายุที่มีโรคความดันโลหิตสูงและเสี่ยงต่อการเกิดโรคหลอดเลือดสมอง. วารสารมหาวิทยาลัยคริสเตียน, 26(1), 28-41.
อนุชา ม่วงใหญ่. (2561). แนวคิด และวิธีการ เพื่อการดำรงชีวิตอย่างมีคุณค่าของผู้สูงอายุ. ใน การประชุมวิชาการพะเยาวิจัย ครั้งที่ 7 มหาวิทยาลัยพะเยา จังหวัดพะเยา (น. 2510-2518). มหาวิทยาลัยพะเยา.
อริสรา สุขวัจนี. (2555). การออกกำลังกายสำหรับผู้สูงอายุ. วารสารศรีนครินทรวิโรฒวิจัยและพัฒนา, 4(8), 216-223.
อัมพร พริกนุช, และสิรินธร สินจินดาวงศ์. (2564). การพัฒนาโปรแกรมการออกกำลังกายสำหรับผู้สูงอายุชุมชนหมู่บ้านเลิศอุบลเขตสายไหม กรุงเทพมหานคร. วารสารมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชพฤกษ์, 7(3), 178-192.
อัมภิชา นาไวย์และคณะ. (2563). การพัฒนารูปแบบการออกกําลังกายแบบฟ้อนเจิงเพื่อส่งเสริมสมรรถภาพทางด้านร่างกายและจิตใจของผู้สูงอายุในชุมชนที่มีอาการปวดข้อเข่า. วารสารสังคมศาสตร์และมานุษยวิทยาเชิงพุทธ, 5(3), 266-285.
อาชัญญา รัตนอุบล. (2559). การเรียนรู้ของผู้ใหญ่และผู้สูงอายุในสังคมไทย. โรงพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
อาชัญญา รัตนอุบล, สารีพันธุ์ ศุภวรรณ, วีระเทพ ปทุมเจริญวัฒนา, มนัสวาสน์ โกวิทยา, วรรัตน์ ปทุมเจริญวัฒนา, ปาน กิมปี, และระวี สัจจโสภณ. (2555). การพัฒนาแนวทางการส่งเสริมการจัดการศึกษา การเรียนรู้เพื่อการพัฒนาศักยภาพผู้สูงอายุ. วารสารครุศาสตร์, 40(1), 14-28.
อำพร ศรียาภัย, และนันทวัน เทียนแก้ว. (2564). การพัฒนาสวนฟื้นฟูและส่งเสริมสุขภาพผู้สูงอายุ. วารสารการวิจัยเพื่อพัฒนาชุมชน (มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์), 14(3), 86-97.
อุทัยวรรณ พงษ์บริบูรณ์. (2563). สถานการณ์ผู้สูงอายุประเทศไทย: ปัญหาและความต้องการด้านสุขภาพ. วารสารวิชาการมหาวิทยาลัยอีสเทิร์นเอเชีย ฉบับสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์, 10(2), 46-58.
เอกพล วงศ์เสรี, กมลวรรณ กิตติอุดมรัตน์, จิรวัฒน์ ทิพยรส, เฉลิมพร วรพันธกิจ, และพรรณวดี กิตติอุดมรัตน์ (2563). ยุทธศาสตร์การเตรียมผู้สูงอายุให้เข้าสู่วัยสูงอายุอย่างมีความสุข. วารสารมหาวิทยาลัยศิลปากร, 40(6), 74-91.
APA Dictionary of Psychology. (2022). Awareness. https://dictionary.apa.org/awareness
Breckler, S. J., & Greenwald, A. G. (1986). Motivational facets of the self. In R. M. Sorrentino & E. T. Higgins (Eds.), Handbook of motivation and cognition: Foundations of social behavior (pp. 145–164). Guilford Press.
Nonaka, I., & Takeuchi, H. (1995). The knowledge-creating company. Oxford University Press.
Prochaska, J. O., & DiClemente, C. C. (1984). The transtheoretical approach: Crossing traditional boundaries of therapy. Dow Jones-Irwin.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 วารสารวิชาการ วิจัย และนวัตกรรม มสธ. (มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์)

อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.