การเสริมสร้างพลังอำนาจในตนเองของผู้สูงอายุโดยพุทธสันติวิธี

ผู้แต่ง

  • กรกมล พลเยี่ยม มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย
  • ขันทอง วัฒนะประดิษฐ์ มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย
  • พระปราโมทย์ วาทโกวิโท มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

คำสำคัญ:

ผู้สูงอายุ, การเสริมพลังอำนาจในตนเอง , พุทธสันติวิธี

บทคัดย่อ

        บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาสภาพบริบท ปัญหา และความต้องการจำเป็นในการเสริมพลังอำนาจในตนเองของผู้สูงอายุในชุมชนบ้านนากวาง 2) สร้างชุดปฏิบัติการเสริมสร้างพลังอำนาจในตนเองของผู้สูงอายุตามหลักพุทธสันติวิธี และ 3) พัฒนาและนำเสนอผลการเสริมสร้างพลังอำนาจในตนเองของผู้สูงอายุในชุมชนบ้านนากวางโดยใช้พุทธสันติวิธี ใช้รูปแบบวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม เก็บรวบรวมข้อมูลด้วยการสัมภาษณ์เชิงลึกจากกลุ่มผู้ให้ข้อมูล จำนวน 31 คน และจัดกิจกรรมเชิงปฏิบัติการด้วยเทคนิค PAOR กับผู้สูงอายุ จำนวน 62 คน วิเคราะห์ข้อมูลสถิติ t-test และการวิเคราะห์เนื้อหา 
         ผลการวิจัย พบว่า 1) สภาพบริบทของผู้สูงอายุในชุมชนบ้านนากวาง พบว่า ผู้สูงอายุส่วนใหญ่ขาดการดูแลจากลูกหลานที่ไปทำงานในเมือง ทำให้เกิดความเหงา และขาดการรวมกลุ่มทำกิจกรรมร่วมกัน นอกจากงานบุญที่วัด ความต้องการหลักของผู้สูงอายุคือการรวมกลุ่มเพื่อทำกิจกรรม สร้างพื้นที่แสดงศักยภาพ และพัฒนาทักษะเพื่อเพิ่มคุณภาพชีวิต 2) ชุดปฏิบัติการเสริมสร้างพลังอำนาจในตนเองของผู้สูงอายุสร้างขึ้นจากการบูรณาการแนวคิดศาสตร์สมัยใหม่ร่วมกับหลักพุทธสันติวิธี ส่งเสริมให้ผู้สูงอายุรักตนเอง มีจิตใจเข้มแข็ง วิเคราะห์ปัญหาอย่างมีเหตุผล และรวมกลุ่มเพื่อสร้างพลังร่วมกัน โดยใช้หลักพละ 5 ได้แก่ ศรัทธา วิริยะ สติ สมาธิ ปัญญา วิธีการจัดกิจกรรมควรเน้นการมีส่วนร่วม การแบ่งปันประสบการณ์ และการสอดแทรกหลักธรรมในการดำเนินชีวิต 3) ผลการพัฒนาและนำเสนอกิจกรรมเชิงปฏิบัติการ พบว่าผู้สูงอายุที่เข้าร่วมกิจกรรมมีค่าเฉลี่ยคะแนนพลังอำนาจสูงกว่าก่อนการเข้าร่วมกิจกรรมอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05 (t=5.63) ผลลัพธ์ของกิจกรรมแสดงให้เห็นว่าผู้สูงอายุมีความสุข สนุกสนาน มีสติ และสมาธิมากขึ้น องค์ความรู้ที่ได้คือ โมเดล “SELF LOVE สูงพลัง สร้างสุข ดุจดอกไม้บาน”

เอกสารอ้างอิง

กรมกิจการผู้สูงอายุ. (2566). สถานการณ์ผู้สูงอายุไทย พ.ศ. 2565. อมรินทร์ คอร์ปอเรชั่นส์.

ขันทอง วัฒนะประดิษฐ์, พระมหานันทวิทย์ แก้วบุตรดี, พระมหาณัฏฐ์ สติเวปุลฺโล, และชนันภรณ์ อารีกุล. (2565). การเสริมสร้างพลังเครือข่ายภาคประชาชนเพื่อขับเคลื่อนเมืองพหุวัฒนธรรมแห่งความสุข [รายงานการวิจัย]. กองทุนส่งเสริมวิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม.

ชาญเดช จันทร์สงวน. (2566). สันตินวัตกรรมการเสริมสร้างศักยภาพผู้สูงอายุให้เป็นผู้นำทางเศรษฐกิจชุมชน [ดุษฎีนิพนธ์ พุทธศาสตรดุษฎีบัณฑิต, มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย].

ชัชว์รวี กลิ่นหอม. (2563). ความสัมพันธ์ระหว่างการเสริมพลังอำนาจและการเห็นคุณค่าในตนเองของพนักงานในผู้จัดจำหน่ายยานยนต์ [สารนิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าพระนครเหนือ].

ณัฐศิษย์ เดชาพิพัฒน์กุล. (2566). การเสริมพลังอำนาจด้านการสื่อสารของผู้สูงอายุด้วยหลักพละ 5. วารสารนวัตกรรมการจัดการศึกษาและการวิจัย มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย, 5(5), 1147-1154.

ดาไลลามะที่ 14 และโฮเวิร์ด ซี.คัทเลอร์. (2547). ศิลปะแห่งความสุข (The Art of Happiness) (วัชรีวรรณ ชัยวรศิลป์, ผู้แปล). อีเทอร์นัล อิงค์.

เบญจมาศ ยศเสนา. (2559). การเห็นคุณค่าผู้สูงอายุ. Journal of Community Development Research (Humanities and Social Sciences), 9(1), 1-14.

ปรางค์ทิพย์ อุจรัตน, วัฒนา พันธุ์ศักดิ์, และฉวีวรรณ โพธิ์ศรี. (2557). ผลของโปรแกรมการเสริมสร้างพลังอำนาจต่อการพัฒนาศักยภาพการดูแลตนเองของผู้สูงอายุในชุมชน. วารสารพยาบาลทหารบก, 15(2), 216-224.

ปิติคุณ เสตะปุระ, และณัฐธกูล ไชยสงคราม. (2565). ความชุกและปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับภาวะซึมเศร้าของผู้สูงอายุในประเทศไทยปี พ.ศ. 2564. วารสารศูนย์อนามัยที่ 9, 16(3), 1074-1076.

พรพิทักษ์ เห็มบาสัตย์, อ๊อด โนนกระยอม, และพรพิมล พิมพ์แก้ว. (2565). แนวทางการส่งเสริมการสร้างความตระหนักรู้ในคุณค่าของตนเองของผู้สูงอายุในโรงเรียนผู้สูงอายุจังหวัดกาฬสินธุ์. วารสารด้าน การบริหารรัฐกิจและการเมือง, 12(1), 1-18.

พระมหาอรุณ ปญฺญารุโณ. (2563). แนวทางการสร้างเสริมพลังอำนาจผู้สูงอายุโดยใช้วัดเป็นฐานในการดูแลตนเองของผู้สูงอายุในประเทศไทย. วารสารสังคมศาสตร์และมานุษยวิทยาเชิงพุทธ, 5(1), 102-121.

พินิจ ฟ้าอำนวยผล. (2563). โครงการพัฒนาเครื่องมือประเมินภาวะ Active ageing สำหรับผู้สูงอายุไทย [รายงานการวิจัย]. มูลนิธิสถาบันวิจัยและพัฒนาผู้สูงอายุไทย สำนักงานการวิจัยแห่งชาติ.

พูลทรัพย์ อารีกิจ. (2565, 13 กรกฎาคม). (มอง) บวกกับชีวิตด้วยอุปนิสัยเห็นค่าในตน Self-esteem สร้างง่าย ทำได้ทุกวัน. จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. https://www.chula.ac.th/highlight/78536/

ยมนา ชนะนิล. (2563). ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับภาวะพฤฒพลังของผู้สูงอายุในชุมชนจังหวัดอุบลราชธานี [วิทยานิพนธ์พยาบาลศาสตรมหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยบูรพา].

วรเวศม์ สุวรรณระดา. (2567, 2 กันยายน). การสร้างคุณภาพชีวิตที่ดียามชราภาพ โดยเน้นผู้สูงวัยเป็นศูนย์กลาง. สถาบันวิจัยเศรษฐกิจป๋วย อึ๊งภากรณ์. https://www.pier.or.th/abridged/2023/21/.

วิชัย ชูจิต. (2567, 24 กันยายน). การสร้างพลังชุมชน. https://www.gotoknow.org/posts/

สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (ป. อ. ปยุตฺโต). (2560). ถ้าสูงอายุเป็น ก็น่าเป็นผู้สูงอายุ. วัดญาณเวศกวัน.

สถาบันวิจัยประชากรและสังคม มหาวิทยาลัยมหิดล. (2566). ประชากรและสังคม: หลากมิติในหนึ่งชั่วชีวิต. สำนักพิมพ์ประชากรและสังคม.

สำนักบริหารการทะเบียน กรมการปกครอง. (2568, 8 มีนาคม). ประชากรรายอายุ. https://stat.bora.dopa.go.th/stat/statnew/statMONTH/statmonth/#/displayData.

สำนักงานส่งเสริมและสนับสนุนวิชาการ 5 จังหวัดขอนแก่น. (2565). กระบวนการสร้างคุณค่าในตนเองของผู้สูงอายุภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนกลางสู่การยกระดับชุมชนอย่างบูรณาการในยุค 4.0 [เอกสารวิชาการ]. สำนักงานปลัดกระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์.

อุบลวรรณา ภวกานันท์, และศรัณย์ กอสนาน. (2565). รูปแบบการมีส่วนร่วมในการเสริมสร้างการปรับตัวทางสังคมของผู้สูงอายุโดยองค์กรเครือข่าย [รายงานการวิจัย]. สำนักงานปลัดกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม สำนักงานการวิจัยแห่งชาติ.

Febriana, D. (2011). Empowerment: A concept analysis. Proceedings of the Annual International Conference Syiah Kuala University, 1(1), 176–182.

Hay, L. (2024). The power of your thoughts: A guided journal for self-empowerment. Hay House UK.

ดาวน์โหลด

เผยแพร่แล้ว

2025-12-29

รูปแบบการอ้างอิง

พลเยี่ยม ก. ., วัฒนะประดิษฐ์ ข. ., & วาทโกวิโท พ. . (2025). การเสริมสร้างพลังอำนาจในตนเองของผู้สูงอายุโดยพุทธสันติวิธี. วารสารวิชาการ วิจัย และนวัตกรรม มสธ. (มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์), 5(2), 193–215. สืบค้น จาก https://so04.tci-thaijo.org/index.php/InnovationStou/article/view/279439

ฉบับ

ประเภทบทความ

บทความวิจัย