การพัฒนารูปแบบสมรรถนะองค์การเพื่อเพิ่มศักยภาพในการบริหารงาน ของสถาบันอุดมศึกษา: แนวคิดและแนวปฏิบัติ
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์แนวคิดและกระบวนการพัฒนารูปแบบสมรรถนะองค์การในบริบทสถาบันอุดมศึกษาไทย โดยเน้นการบูรณาการองค์ความรู้เชิงทฤษฎีและการประยุกต์ใช้ในทางปฏิบัติ เพื่อให้สอดคล้องกับนโยบายการอุดมศึกษายุคใหม่และเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน โดยนำเสนอความหมายและประเภทสมรรถนะองค์การ ความสำคัญของสมรรถนะองค์การ องค์ประกอบหลักของสมรรถนะองค์การ แนวทางการพัฒนา และแนวทางการประยุกต์ใช้รูปแบบสมรรถนะในมหาวิทยาลัยทั้งภาครัฐและเอกชน โดยเน้นการวิเคราะห์กรณีศึกษาจากงานวิจัยและโมเดลสากล เช่น People Capability Maturity Model และ Value Chain Analysis ผลการศึกษาชี้ให้เห็นว่าการพัฒนารูปแบบสมรรถนะอย่างเป็นระบบเกิดจากระดับสมรรถนะระดับบุคคล องค์กร และการมีส่วนร่วมจากผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย โดยมีองค์ประกอบสมรรถนะที่เกิดจากความรู้ ทักษะ ความสามารถ และลักษณะเฉพาะอื่นๆ ที่สามารถเติมเต็มช่องว่างทางองค์ความรู้และเสนอแนะแนวทางปฏิบัติที่เป็นรูปธรรมที่สอดคล้องกับแนวคิด Value Chain ในมิติของการจัดการศึกษา การวิจัย และการบริการวิชาการ รวมทั้งวัฒนธรรมองค์กร กลยุทธ์ที่สอดคล้องกับเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน และยุทธศาสตร์ชาติ 20 ปี ซึ่งเน้นการพัฒนาทรัพยากรมนุษย์และนวัตกรรมเพื่อขับเคลื่อนประเทศ เสริมสร้างศักยภาพภายในองค์กรให้มีความพร้อมต่อการเปลี่ยนแปลง ส่งผลให้มหาวิทยาลัยมีความคล่องตัวและสามารถแข่งขันได้ในระดับชาติและนานาชาติ ตลอดจนแนวทางการพัฒนารูปแบบสมรรถนะ ประกอบด้วยวิเคราะห์ความต้องการ พัฒนารูปแบบ ตรวจสอบและทดลองใช้ ประเมินผล และปรับปรุงรูปแบบ การประยุกต์ใช้สมรรถนะองค์การจะเป็นประโยชน์อย่างยิ่งต่อผู้บริหาร นักวิชาการ และบุคลากรที่เกี่ยวข้องในการนำไปปรับใช้เพื่อพัฒนาองค์กรของตน โดยเฉพาะช่วยยกระดับศักยภาพในการบริหารงานของมหาวิทยาลัยและสนับสนุนการเรียนรู้ตลอดชีวิตอย่างยั่งยืนซึ่งจะก่อให้เกิดประโยชน์อย่างยิ่งต่อภาคอุดมศึกษา
Article Details
เอกสารอ้างอิง
กระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม. (2565). ยุทธศาสตร์และนโยบายของกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม. https://www.mhesi.go.th
กษิดิศ เทพวัลย์ และวรินทร บุญยิ่ง. (2567). แบบสมรรถนะการทำงานแบบไฮบริด สำหรับบุคลากรมหาวิทยาลัยสายสนับสนุน, วิทยานิพนธ์ปริญญาเอก มหาวิทยาลัยนเรศวร.
จตุพร งามสงวน. (2561). รูปแบบการพัฒนาองค์การสมรรถนะสูงของโรงเรียนมัธยมศึกษาขนาดใหญ่พิเศษ สังกัดสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน, วารสารมหาจุฬาวิชาการ, 5(1), 101-115.
จอมภัค จันทะคัต. (2561). ปัจจัยสมรรถนะที่มีอิทธิพลต่อประสิทธิภาพการทำงานของอาจารย์สถาบันอุดมศึกษาในจังหวัดนครราชสีมา, วารสารวิชาการบริหารธุรกิจ สมาคมสถาบันอุดมศึกษาเอกชนแห่งประเทศไทย, 7(1), 162-177.
สิริวดี ชูเชิด. (2565). การพัฒนาสมรรถนะบุคลากรในการปฏิบัติงานให้มีประสิทธิภาพ, วารสารวไลยอลงกรณ์ปริทัศน์, 12(1), 223-238.
สุริยะ ทวีบุญญาวัตร และ ประเสริฐ อินทร์รักษ์. (2559). รูปแบบองค์การสมรรถนะสูงของโรงเรียนมัธยมศึกษาสังกัดสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน, วารสารวิชาการมหาวิทยาลัยศิลปากร, 9(1), 795–814.
สำนักงานสภาพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ. (2561). ยุทธศาสตร์ชาติ 20 ปี (พ.ศ. 2561–2580) สำนักงานสภาพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ. https://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2561/A/082/T_0001.PDF
Barney, J. (1991). Firm resources and sustained competitive advantage. Journal of Management, 17(1), 99–120.
Bernthal, P., Colteryahn, K., Davis, P., Naughton, J., Rothwell, W., & Wellins, R. (2004). ASTD Competency Study: Mapping the Future. American Society for Training and Development.
Botha J & Muller N (eds) 2016. Institutional Research in South African Higher Education. SUN PRESS.
Boyatzis, R. E. (1982). The competent manager: A model for effective performance. John Wiley & Sons.
Byham, W. C., & Moyer, R. P. (2005). Using competencies to build a successful organization. DDI Press.
Campion, M. A., Fink, A. A., Ruggeberg, B. J., Carr, L., Phillips, G. M., & Odman, R. B. (2011). Doing competencies well: Best practices in competency modeling. Personnel Psychology, 64(1), 225–262.
Cochran, G. R. (2009). Ohio State University Extension Competency Study: Developing a Competency Model for a 21st Century Extension Organization. Doctoral dissertation Ohio State University.
Curtis, B., Hefley, W. E., Miller, S., & Konrad, M. (2016). Developing organizational competence. Computer Org, 30(3), 122-124.
Drucker, P. F. (1999). Management challenges for the 21st century. Harper Business. EDUCARE: International Journal for Educational Studies, 3(1), 11-22.
Dimple, Tripathi, M. (2024). Bridging the Gap Between High-Performance Work System and Organizational Performance: Role of Organizational Agility, Transformational Leadership, and Human Resource Flexibility. Global Journal of Flexible Systems Management, 25(2), 369–393.
Hadiyanto, H. (2010). The development of core competencies at higher education: A suggestion model for universities in Indonesia. EDUCARE: International Journal for Educational Studies, 3(1), 11-22.
Hammouch, H., Hein, A. M., & Condat, H. (2021). A conceptual model for organizational competences. Proceedings of the Design Society, 1, 41–50.
Harrison, T. (2018). From the Desk of the Canadian Athletic Director: Perceptions of Core Competencies in Ontario University Athletics (OUA). Master of Arts in Applied Health Sciences (Sport Management) Faculty of Applied Health Sciences, Brock University.
Haygroup. (2009). Core Competencies Project: Competency Dictionary. A Collaborative Initiative Between the Provincial Network on Developmental Services and the Ministry of Community and Social Services. https://www.kornferry.com/about-us/our-story/hay-group
Hodge, S., Smith, E., & Barratt-Pugh, L. (2016). Towards a model of learning and development practice. International Journal of HRD Practice Policy and Research, 1(2), 7-25.
Kumpirarusk, P. (2012). An analysis of knowledge management, competency and organizational characteristics affecting organizational performance of Thai universities: perspective of university administrators. Doctoral dissertation School of Public Administration National Institute of Development Administration.
Marques, J., Zacarias, M., Tribolet, J. (2010). A Bottom-Up Competency Modeling Approach, Springer-Verlag Berlin Heidelberg. 4(9). 50-64.
Monica, M., Smith, J., & Lee, K. (2024). Core competencies and strategic advantage: Integrating capabilities for organizational success. Journal of Strategic Management, 45(2), 123–138.
Prajogo, D., & McDermott, C. M. (2011). The relationship between multidimensional organizational culture and performance, International Journal of Operations & Production Management, 31(7), 712–735.
Salleh, K. M., Sulaiman, N. L., & Gloeckner, G. W. (2015). The development of competency model perceived by Malaysian human resource practitioners' perspectives. Asian Social Science, 11(10), 175.
Senge, P. M. (1990). The fifth discipline: The art and practice of the learning organization. Doubleday.
Spencer, L. M., & Spencer, S. M. (1993). Competence at work: Models for superior performance. John Wiley & Sons.
Thongchua, A.., & U-On, V,. (2025). Modeling the Relationship between Organizational Competency, Entrepreneurship, Human Resource Management, Technology Management, and Organizational Performance. Interdisciplinary Academic and Research Journal, 5(1), 665–684.
Wang, S. B., & Tian, Y. Z. (2008). Research on core capacity of higher education institutionsbased on value creation. In 2008 International Conference on Management Science and Engineering 15th Annual Conference Proceedings (pp. 1826-1833).
