การบูรณาการพุทธนิเวศเพื่อแก้ปัญหาสิ่งแวดล้อม

บทคัดย่อ

                บทความนี้เป็นการวิจัยเชิงเอกสาร มีวัตถุประสงค์เพื่อเสนอแนวทางการบูรณาการพุทธนิเวศเพื่อแก้ปัญหาสิ่งแวดล้อมตามหลักศาสตร์สมัยใหม่และพุทธศาสนา ซึ่งเป็นการรวบรวมข้อมูล วิเคราะห์และสังเคราะห์ตามลำดับ ผลการวิจัยพบว่า ปัญหาสิ่งแวดล้อมตามแนวคิดของแอร์ลิช เกิดจากการเพิ่มจำนวนประชากร (P: Population) พฤติกรรมการบริโภค (A: Affluence) และเทคโนโลยี (T: Technology) ตามสมการ I = PAT การแก้ปัญหาทำได้ด้วยการลดจำนวนประชากร ลดการบริโภค เลือกใช้เทคโนโลยีที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม เน้นพึ่งพาตนเองตามหลักเศรษฐกิจพอเพียง ทำความเข้าใจที่ถูกต้องต่อธรรมชาติด้วยแนวคิดนิเวศวิทยาแนวลึก ทฤษฎีกาย่า ทฤษฎีเคออส อย่างไรก็ตาม การแก้ปัญหายังไม่ประสบความสำเร็จทั้งประเด็นจำนวนประชากร และการบริโภคจำนวนมากจากการกระตุ้นเศรษฐกิจแบบทุนนิยม พุทธศาสนามีประเด็นสิ่งแวดล้อมปรากฏในจักกวัตติสูตร อัคคัญญสูตร อธัมมิกสูตร ซึ่งแสดงให้เห็นว่าคุณภาพของประชากรมีนัยยะสำคัญ เมื่อบุคคลมีตัณหาหรือความโลภเกิดขึ้นเป็นเหตุให้เกิดปัญหาสังคมและปัญหาสิ่งแวดล้อมตามมา เพราะตัณหากระตุ้นการบริโภค นำมาสู่การแสวงหา เกิดการแก่งแย่งและอกุศลกรรมตามมา การแก้ปัญหาจึงควรควบคุมตัณหาในบุคคลด้วยการสร้างความเข้าใจที่ถูกต้องต่อธรรมชาติถึงความเป็นเหตุปัจจัยต่อกัน โดยรักษาประโยชน์ตนและไม่ก่อให้เกิดโทษต่อระบบหรือเกิดโทษน้อยที่สุด เพื่อที่จะสำรวมระวังในการบริโภคไม่ให้กระทบเป็นปัญหาต่อสภาพสังคมและสิ่งแวดล้อม การบูรณาการพุทธนิเวศ ผู้วิจัยเสนอสาเหตุปัญหาสิ่งแวดล้อมใหม่จากสมการเดิมของแอร์ลิช I = PAT โดยเพิ่มอีกสองตัวแปรเป็น I = PRA+ct คือ ความเข้าใจต่อธรรมชาติ (R: Recognition) และระบบทุนนิยม (c: capitalism) และการแก้ปัญหาควรเน้นความเข้าใจที่ถูกต้องต่อธรรมชาติคือความเป็นเหตุปัจจัยต่อกัน อิงอาศัยกันเพื่อนำไปสู่การกระทำอย่างรับผิดชอบต่อตนเองและสังคม อีกทั้งควรตระหนักว่ามนุษย์เป็น keystone species หนึ่งในระบบนิเวศคือมนุษย์เป็นสิ่งมีชีวิตที่ส่งผลกระทบต่อระบบนิเวศทั้งการเพิ่มหรือลดความหลากหลายทางชีวภาพได้ในวงกว้างกว่าสิ่งมีชีวิตอื่น ๆ