แนวทางการคบเพื่อนของเด็กและเยาวชนไทยในสื่อสังคมออนไลน์เชิงพุทธบูรณาการ
คำสำคัญ:
การคบเพื่อน, เด็กและเยาวชนไทย, สื่อสังคมออนไลน์, พุทธบูรณาการบทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ เพื่อ 1) ศึกษาสภาพปัจจุบันของการคบเพื่อนของเด็กและเยาวชนไทยในสื่อสังคมออนไลน์ 2) ศึกษาหลักการคบเพื่อนของเด็กและเยาวชนไทยตามแนวพระพุทธศาสนาเถรวาท 3) เสนอแนวทางการคบเพื่อนของเด็กและเยาวชนไทยในสื่อสังคมออนไลน์เชิงพุทธบูรณาการ โดยใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพ ด้วยการศึกษาด้านเอกสารและการศึกษาภาคสนาม เครื่องมือที่ใช้คือแบบสอบถามประกอบการสัมภาษณ์ (Interview Guidelines) และแนวคำถามสำหรับการสนทนากลุ่ม (Group Interview) ผู้ให้ข้อมูลหลักในการสัมภาษณ์เชิงลึก 20 คนและสนทนากลุ่ม 10 คนโดยเลือกแบบเจาะจง และวิธีการวิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพด้วยการวิเคราะห์เนื้อหา
ผลการวิจัยพบว่า แนวทางการคบเพื่อนของเด็กและเยาวชนไทยในสื่อสังคมออนไลน์เชิงพุทธบูรณาการ เป็นไปตามกระบวนการของ LOVE Model ที่แบ่งเป็น 2 ส่วนคือ องค์ประกอบภายนอก (ปรโตโฆสะ) ที่เริ่มด้วยการเรียนรู้ของเด็กและเยาวชน จากบุคคลต่าง ๆ ในสังคมที่มีปฏิสัมพันธ์ด้วย โดยบุคคลเหล่านั้นจะต้องทำหน้าที่ของตนอย่างครบถ้วนตามหลักการสัมพันธภาพในทิศ 6 และองค์ประกอบภายใน (โยนิโสมนสิการ) ที่เป็นการคิดวิเคราะห์รอบด้านอย่างถี่ถ้วนของเด็กและเยาวชน จากข้อมูลที่ได้เรียนรู้จากบุคคลอื่นที่เป็นปัจจัยภายนอก ผนวกกับประสบการณ์เชิงประจักษ์ที่เกิดขึ้น แล้วใช้วิธีพิจารณาทางปัญญาตามหลักโยนิโสมนสิการ จะเห็นได้ว่าการปฏิบัติตามแนวทางการคบเพื่อน เป็นกระบวนการพัฒนาปัญญาที่อาศัยองค์ประกอบทั้งสองส่วน ในการเสริมสร้างภูมิคุ้มกันให้กับเด็กและเยาวชน รวมถึงเป็นการลดปัญหาและความเสี่ยงที่เกิดขึ้นจากสถานการณ์ภัยออนไลน์ที่เกิดขึ้นในปัจจุบัน
เอกสารอ้างอิง
กองกิจการเด็กและเยาวชน. (2561). การรู้เท่าทันสื่อออนไลน์ของเด็กและเยาวชน. เรียกใช้เมื่อ 10 สิงหาคม 2561 จาก https://www.dcy..go.th/web
ดวงรัตน์ โกยกิจเจริญ. (2558). ผลกระทบจาการใช้เครือข่ายสังคมออนไลน์ของนักเรียน นักศึกษาในจังหวัดภูเก็ต. วารสารวิชาการมหาวิทยาลัยราชภัฏภูเก็ต, 11(1), 157-186.
ทัศนีย์ เจนวิถีสุข. (2553). การฟื้นตัวจากวิกฤติสิ่งแวดล้อมตามมุมมองของพระพุทธศาสนา รวมบทความประชุมวิชาการทางพระพุทธศาสนานานาชาติ ครั้งที่ 7. กรุงเทพมหานคร: มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
นพมาศ ธีรเวคิน. (2542). จิตวิทยาสังคมกับชีวิต. (พิมพ์ครั้งที่ 3). กรุงเทพมหานคร: มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
นรวีร์ โชติวรานนท์. (2557). การหลงตนเอง: ศิลปะสื่อดิจิทัลสะท้อนความจริง และมายาบนสื่อสังคมออนไลน์. ใน วิทยานิพนธ์ศิลปะมหาบัณฑิต สาขาวิชาทัศนศิลปศึกษา. มหาวิทยาลัยศิลปากร.
ปวีณา หงสกุล. (23 ธันวาคม 2562). เด็กและเยาวชนไทยกับภัยออนไลน์. (ปารินันท์ ปางทิพย์อำไพ, ผู้สัมภาษณ์)
แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับที่ 12. (2559). ราชกิจจานุเบกษา เล่ม 133 ตอนที่ 115 ก หน้า 1 (30 ธันวาคม 2559).
พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ.ปยุตฺโต). (2557). พุทธธรรม ฉบับปรับขยาย. (พิมพ์ครั้งที่ 39). กรุงเทพมหานคร: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
พระมหาทวี มหาปญฺโญ และคณะ. (2557). การใช้ชีวิตในสังคมออนไลน์ตามหลักพุทธวิธี. ใน รายงานวิจัย. สถาบันวิจัยพุทธศาสตร์ มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
มูลนิธิอินเทอร์เน็ตร่วมพัฒนาไทย. (2562). รายงานการวิเคราะห์ข้อมูลสถานการณ์เด็กกับภัยออนไลน์ ประจำปี 2562. เรียกใช้เมื่อ 30 มกราคม 2563 จาก https://www.dcy. go.th/webnew/uploadchild/nwk/download/file_th_20191908150537_1.pdf
วิไลภรณ์ จิรวัฒนเศรษฐ์. (2559). เด็กยุคดิจิทัลภายใต้สังคมแห่งสื่อออนไลน์และการเรียนรู้ทางสังคม. วารสารอนาคตวิทยาทางการศึกษา, 1(1), 1-12.
ศรีเรือน แก้วกังวาน. (2551). ทฤษฎีจิตวิทยาบุคลิกภาพ. (พิมพ์ครั้งที่ 15). กรุงเทพมหานคร: สำนักพิมพ์หมอชาวบ้าน.
ศักดิ์ไทย สุรกิจบวร. (2546). จิตวิทยาสังคม ทฤษฎีและปฏิบัติการ. นครปฐม: สถาบันราชภัฏนครปฐม.
สำนักงานปลัดกระทรวงศึกษาธิการ. (2560). นโยบายไทยแลนด์ 4.0 มุ่งเน้นการขับเคลื่อนเศรษฐกิจแบบใหม่ . กรุงเทพมหานคร: สำนักงานปลัดกระทรวงศึกษาธิการ.
สุทธิพร นิราพาธ. (2557). ความสัมพันธ์ระหว่างการเล่นเกมคอมพิวเตอร์กับผลสัมฤทธิ์ ทางการเรียน และพฤติกรรมก้าวร้าวของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาตอนปลาย. ใน วิทยานิพนธ์ศึกษาศาสตรมหาบัณฑิต. มหาวิทยาลัยเชียงใหม่.
เสาวภาคย์ แหลมเพ็ชร. (2559). พฤติกรรมและผลกระทบจากการใช้เครือข่ายสังคมออนไลน์ของนักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษาตอนปลายในจังหวัดนนทบุรี. สุทธิปริทัศน์, 30(93), 116-130.
