พุทธวิธีการบริหารจัดการโรงเรียนวิถีพุทธในจังหวัดประจวบคีรีขันธ์
คำสำคัญ:
พุทธวิธีการบริหาร, โรงเรียนวิถีพุทธ, ประจวบคีรีขันธ์บทคัดย่อ
บทความนี้มีวัตถุประสงค์ดังนี้ 1) เพื่อศึกษาสภาพทั่วไปเกี่ยวกับการบริหารจัดการโรงเรียนวิถีพุทธ 2) เพื่อศึกษาหลักการบริหารและพุทธวิธีการบริหารจัดการของโรงเรียนวิถีพุทธ และ 3) เพื่อนำเสนอรูปแบบพุทธวิธีการบริหารจัดการโรงเรียนวิถีพุทธในจังหวัดประจวบคีรีขันธ์ เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ มีขอบเขตด้านเนื้อหา 5 ด้าน ซึ่งประกอบด้วย 1) ด้านการวางแผน 2) ด้านการจัดองค์กร 3) ด้านการบริหารงานบุคคล 4) ด้านการอํานวยการ และ 5) ด้านการกำกับดูแล พื้นที่ที่ใช้ในการศึกษาครั้งนี้ ได้แก่ โรงเรียนวิถีพุทธในจังหวัดประจวบคีรีขันธ์ 3 โรงเรียน ได้แก่ 1) บ้านลาดวิถี 2) บ้านคอกช้าง 3) บ้านตำหรุ ผู้ให้ข้อมูลสำคัญ 6 กลุ่ม ได้แก่ ด้านการศึกษาสงเคราะห์ของคณะสงฆ์ พระสงฆ์ที่เข้าปฏิบัติงานสอนในโรงเรียน ผู้บริหาร ผู้อํานวยการ/รองผู้อํานวยการ ครูผู้สอน และผู้ปกครองนักเรียน รวมจำนวนทั้งสิ้น 25 รูป/คน
ผลการวิจัยพบว่า 1) ด้านวิชาการ การบริหารงบประมาณ และด้านบุคลากร โดยเน้นกรอบการพัฒนาตามหลักไตรสิกขา ผ่านกระบวนการทางวัฒนธรรม แสวงหาปัญญา และมีเมตตา เพื่อพัฒนาผู้เรียนให้สอดคล้องกับจุดเน้นการพัฒนาของประเทศ คุณลักษณะบุคลากรโรงเรียนวิถีพุทธ บุคลากร ผู้บริหารและครู เป็นแบบอย่างที่ดีในวิถีชีวิตจริง ในลักษณะ สอนให้รู้ ทำให้ดู อยู่ให้เห็น 2) หลักการบริหารและพุทธวิธีการบริหารจัดการของโรงเรียนใช้หลักการมีส่วนร่วมของผู้มีส่วนเกี่ยวข้อง (1) การจัดการศึกษาตามแนววิถีพุทธ เป็นหลักของการพัฒนาระบบการศึกษาไทยให้เป็นเครื่องมือพัฒนาคนไทยให้เป็นมนุษย์ที่สมบูรณ์ (2) โรงเรียนวิถีพุทธ เป็นโรงเรียนรูปแบบใหม่ช่วยผลักดันให้เด็กและเยาวชนไทยสามารถพัฒนาตามศักยภาพ เป็นคนดี คนเก่ง (3) สามารถดำรงชีวิตได้อย่างมีความสุข เป็นแนวทางปฏิรูปโดยแท้ที่ยึดหลักไตรสิกขา เป้าหมายในการพัฒนาทรัพยากรบุคคลให้เรียนรู้ตลอดชีวิต และ 3) นำเสนอรูปแบบพุทธวิธีการบริหารจัดการโรงเรียนวิถีพุทธ ผู้วิจัยเสนอรูปแบบพุทธวิธีการบริหารจัดการโรงเรียนวิถีพุทธในจังหวัดประจวบคีรีขันธ์ที่มีชื่อว่า “ABMI Model” ซึ่งมีองค์ประกอบย่อยได้แก่ ด้านวิชาการ ด้านงบประมาณ ด้านบุคลากร และด้านการบริหารทั่วไป
เอกสารอ้างอิง
กนกวรรณ โกมลิทธิพงศ์. (2550). การบริหารกิจการคณะสงฆ์จีนนิกายในประเทศไทย. ใน ดุษฎีนิพนธ์พุทธศาสตรดุษฎีบัณฑิต สาขาวิชาพระพุทธศาสนา. มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
กระทรวงศึกษาธิการ. (2552). หลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551. กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์ชุมนุมสหกรณ์การเกษตรแห่งประเทศไทย.
กฤษณา คิดดี. (2547). การพัฒนารูปแบบการประเมินผลกรจัดการเรียนการสอนที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ. ใน วิทยานิพนธ์ครุศาสตรดุษฎีบัณฑิต สาขาการวัดผลและประเมินผล. จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
พระครูวินัยธรวัลลพ โกวิโล และคณะ. (2555). รายงานผลการประเมินโครงการพระสอนศีลธรรมในโรงเรียน. นนทบุรี: หจก. เชนปริ้นติ้ง.
พระธรรมโกศาจารย์ (ประยูร ธมฺมจิตฺโต). (2549). พุทธวิธีบริหาร. กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ. ปยุตฺโต). (2547). การศึกษาเริ่มตอนเมื่อคนกินอยู่เป็น. กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์อุษาการพิมพ์.
พระมหาสหัส ฐิตสาโร. (2551). การบริหารองค์การคณะสงฆ์. ใน รายงานการวิจัย. มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
พระเมธีธรรมาลังการ (ประยุทธ์ ภูริทตฺโต) และคณะ. (2553). การใช้หลักธรรมพรหมวิหาร 4 ในการบริหารงานของผู้บริหารสถานศึกษาที่เข้าร่วมโครงการโรงเรียนวิถีพุทธ สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาแพร่ เขต 1. ใน วิทยานิพนธ์พุทธศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาการบริหารจัดการคณะสงฆ์. มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. (2547). โรงเรียนวิถีพุทธ. กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
สมชาย ไมตรี. (2539). การศึกษาของพระสงฆ์ในประเทศไทย : กรณีศึกษาพระปริยัติธรรมแผนกบาลี. ใน รายงานการวิจัย. สำนักงานคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติ.
สํานักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน. (2547). ยุทธศาสตร์ที่ 1 การพัฒนาโรงเรียนวิถีพุทธ. กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์อุษาการพิมพ์.
สิน งามประโคนและคณะ. (2546). การศึกษาคุณธรรมและจริยธรรมของนักศึกษาในระดับอุดมศึกษาในกรุงเทพมหานครและปริมณฑล. ใน รายงานการวิจัย. มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
สุทธิพงษ์ ศรีวิชัย และคณะ. (2547). การศึกษาวิเคราะห์รูปแบบโรงเรียนวิถีพุทธ : ศึกษากรณี โรงเรียนวิถีพุทธ 10 เขตพื้นที่ศึกษา. ใน รายงานการวิจัย. มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
