บทบาทของพระพุทธเจ้าในการเผยแผ่ธรรม
คำสำคัญ:
บทบาท, พระพุทธเจ้า, การเผยแผ่ธรรมบทคัดย่อ
บทความนี้มีจุดมุ่งหมายเพื่อศึกษาความหมายของบทบาทและการเผยแผ่ธรรม หลักธรรมคำสอนของพระพุทธเจ้าที่ถูกนำมาเผยแผ่ ตลอดจนบทบาทของพระพุทธเจ้าในการเผยแผ่ธรรม เพื่อชี้ให้เห็นการบำเพ็ญประโยชน์แก่ชาวโลกของพระพุทธองค์ พบว่า บทบาท หมายถึง การแสดงออก ท่าที พฤติกรรมหรือภาระหน้าที่ของบุคคลตามสถานภาพในสังคม การเผยแผ่ หมายถึง การประกาศ หรือการทำให้ขยายออกไป บทบาทในการเผยแผ่ธรรม จึงหมายถึง พระพุทธเจ้าทรงทำหน้าที่ประกาศ หรือแสดงธรรมให้เป็นที่ประจักษ์แก่ชาวโลก เมื่อพิจารณาหลักธรรมคำสอนของพระพุทธเจ้าที่ถูกนำมาเผยแผ่ ทรงตระหนักถึงลักษณะสำคัญของหลักคำสอนที่มีความยาก และลักษณะพื้นฐานของบุคคล ที่มีผลต่อการบรรลุธรรมเปรียบกับดอกบัวที่มี 4 เหล่า ทรงตระหนักถึงการเลือกบุคคล ธรรมที่แสดง และผลลัพธ์ที่จะเกิดขึ้นจากการแสดงธรรม ประโยชน์สูงสุดจึงเกิดต่อบุคคลที่ได้รับธรรม สำหรับบทบาทของพระพุทธเจ้าในการเผยแผ่ธรรม ทรงแสดงบทบาทสำคัญ 2 ประการ คือ การเผยแผ่ธรรมตามแนวพุทธจริยา ทรงเผยแผ่ธรรมเพื่อประโยชน์ 3 ประการ คือ โลกัตถจริยา ญาตัตถจริยา และพุทธัตถจริยา ในฐานะของศาสดาทรงปฏิบัติหน้าที่ในการสงเคราะห์ต่อโลก ถือเป็นพระจริยาวัตรที่ปฏิบัติต่อโลกตลอด 45 พรรษา นอกจากนี้ทรงวางแนวทางในการเผยแผ่ธรรมแก่เหล่าสาวก โดยกำหนดเป้าหมายหรือนโยบายในการเผยแผ่ธรรมให้แก่พระสงฆ์ หรือผู้ทำหน้าที่เผยแผ่ธรรมต้องพิจารณา และคุณสมบัติของผู้เผยแผ่ เพื่อกำหนดแนวทางที่เหมาะสมในการเผยแผ่ บทบาทของพระพุทธเจ้าในการเผยแผ่ธรรม จึงเป็นแบบแผนของพระสงฆ์สมัยพุทธกาลและพระสงฆ์ในปัจจุบัน
เอกสารอ้างอิง
กรมการศาสนา. (2535). วินัยบัญญัตินักธรรมชั้นตรี. กรุงเทพมหานคร: กรมการศาสนา.
กุศล โพธิ์สุวรรณ. (2556). ภาวะผู้นำการเผยแผ่พระพุทธศาสนาของพระมงคลเทพมุนี (สด จนฺทสโร). ใน ดุษฎีนิพนธ์พุทธศาสตรดุษฎีบัณฑิต สาขาวิชารัฐประศาสนศาสตร์. มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
คูณ โทขันธ์. (2537). ศาสนาเปรียบเทียบ. กรุงเทพมหานคร: โอ. เอส. พริ้นติ้ง เฮ้าส์.
ดนัย ไชยโยธา. (2538). ลัทธิ ศาสนา และระบบความเชื่อกับประเพณีนิยมในท้องถิ่น. กรุงเทพมหานคร: โอ.เอส.พริ้นติ้ง เฮ้าส์.
เดือน คำดี. (2534). พุทธปรัชญา. กรุงเทพมหานคร: โอ.เอส.พริ้นติ้ง เฮ้าส์.
บุญมี แท่นแก้ว และคณะ. (2538). พุทธศาสตร์-ปรัชญา. (พิมพ์ครั้งที่ 3). กรุงเทพมหานคร: โอ. เอส. พริ้นติ้ง เฮ้าส์.
บุญมี แท่นแก้ว และอุดมลักษณ์ แท่นแก้ว. (2547). พระสงฆ์. กรุงเทพมหานคร: โอเดียนสโตร์.
ประยงค์ แสนบุราณ. (2557). พระพุทธศาสนาเถรวาท. ขอนแก่น: คลังนานาวิทยา.
ประยงค์ แสนบุราณ. (2559). พระพุทธศาสนากับนานาลัทธิและปรัชญา. ขอนแก่น: มหาวิทยาลัยขอนแก่น.
พระเทพเวที (ประยุทธ์ ปยุตฺโต). (2533). พจนานุกรมพุทธศาสน์ ฉบับประมวลศัพท์. (พิมพ์ครั้งที่ 6). กรุงเทพมหานคร: มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ. ปยุตฺโต). (2546). พจนานุกรมพุทธศาสตร์ ฉบับประมวลธรรม. (พิมพ์ครั้งที่ 12). กรุงเทพมหานคร: มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ. ปยุตฺโต). (2552). พุทธธรรม: ฉบับปรับปรุงและขยายความ. (พิมพ์ครั้งที่ 11). กรุงเทพมหานคร: มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
พระมหาอดิศร ถิรสีโล. (2552). พระพุทธศาสนาในอินเดียและต่างประเทศ. กรุงเทพมหานคร: จงเจริญ.
พุทธทาส อินฺทปญฺโญ. (2555). คู่มือมนุษย์. กรุงเทพมหานคร: พิมพ์ดี.
มหามกุฎราชวิทยาลัย. (2525). พระไตรปิฎกและอรรถกถาแปล ฉบับมหามกุฎราชวิทยาลัย ชุด 91 เล่ม. กรุงเทพมหานคร: มหามกุฎราชวิทยาลัย.
ราชบัณฑิตยสถาน. (2546). พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตสถาน พ.ศ. 2542. กรุงเทพมหานคร: นามมีบุ๊คส์พับลิเคชั่นส์.
วศิน อินทสระ. (2558). เทคนิคการเผยแผ่พระศาสนา. กรุงเทพมหานคร: Canna graphic.
วิทย์ วิศทเวทย์. (2553). ปรัชญาทรรศน์: พุทธปรัชญา. ใน โครงการเผยแพร่ผลงานวิชาการ คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
ส. ศิวลักษณ์. (2542). ความเข้าใจในเรื่องพระรัตนตรัยจากมุมมองของ ส. ศิวลักษณ์. กรุงเทพมหานคร: เรือนแก้วการพิมพ์.
สนธยา พลศรี. (2545). หลักสังคมวิทยา=Principle of sociology. กรุงเทพมหานคร: โอเดียนสโตร์.
สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส. (2557). พุทธประวัติ เล่ม 1. (พิมพ์ครั้งที่ 56). กรุงเทพมหานคร: มหามกุฎราชวิทยาลัย.
สุเชาว์ พลอยชุม. (2539). สารานุกรมพระพุทธศาสนา ประมวลจากพระนิพนธ์ สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส. (พิมพ์ครั้งที่ 2). กรุงเทพมหานคร: มหามกุฎราชวิทยาลัย.
สุพัตรา สุภาพ. (2545). สังคมวิทยา. (พิมพ์ครั้งที่ 4). กรุงเทพมหานคร: ไทยวัฒนาพานิช.
เสฐียร พันธรังษี. (2526). ศาสนาเปรียบเทียบ. (พิมพ์ครั้งที่ 3). กรุงเทพมหานคร: ผดุงวิทยาการพิมพ์.
Biddle, B.J. (1986). Recent developments in role theory. Annual review of sociology, 12(1), 67-92.
Bierstedt, R. (1957). The social order. New York: McGraw-Hill.
Biesanz, J. & Biesanz, M. (1969). Introduction to sociology. Cliffs, N.J: Prentice-Hall.
Broom, L., & Selznick, P. (1968). Sociology: a text with adapted readings. New York: arper & Row, Publishers, Incorporated.
Goffman, E. (1961). Encounters. Indianapolis: Bobbs-Merrill.
Linton, R. (1936). The study of man: an introduction. New York: D. Appleton-Century.
Phillips, S. B. (1969). Sociology: social structure and change. New York: Macmillan.
Rocheblave-Spenlé, A. M. (1972). In Encyclopedia of psychology. New York: The Seabury.
Schaefer, T.R. (2004). Sociology: a brief introduction. New York: The McGraw-Hill.
Scott, J., & Marshall, G. (Ed.). (2009). A dictionary of sociology 3rd ed. Rev. New York: Oxford University.
Turner, H. J. (1994). Sociology: concepts and uses. New York: McGraw-Hill.
