รูปแบบการบริหารการศึกษาตามหลักสัมมาสติ
คำสำคัญ:
รูปแบบ, การบริหารการศึกษา, หลักสัมมาสติบทคัดย่อ
บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อเสนอรูปแบบการบริหารการศึกษาตามหลักสัมมาสติ เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ โดยเริ่มจากการศึกษาเอกสารเกี่ยวกับแนวคิดและทฤษฎีการบริหารการศึกษาและแนวคิดหลักสัมมาสติ ทำการวิเคราะห์ข้อมูลด้วยการวิเคราะห์เนื้อหา แล้วจึงนำมาเสนอรูปแบบการบริหารการศึกษาตามหลักสัมมาสติ โดยมีขั้นตอน คือ 1) การตรวจสอบร่างรูปแบบ ด้วยการสัมภาษณ์ผู้ให้ข้อมูลสำคัญ 9 รูป/คน มีเครื่องมือวิจัยคือแบบสัมภาษณ์แบบมีโครงสร้าง 2) การพัฒนารูปแบบ ด้วยการสนทนากลุ่มผู้ทรงคุณวุฒิ 8 รูป/คน มีเครื่องมือวิจัยคือแนวคำถามสำหรับการสนทนากลุ่ม และ 3) การตรวจสอบรูปแบบ ด้วยการสัมมนาอิงผู้เชี่ยวชาญผู้ให้ข้อมูลสำคัญ 6 รูป/คน มีเครื่องมือวิจัยคือแนวคำถามสำหรับการสัมมนาอิงผู้เชี่ยวชาญ ผลการวิจัยพบว่า รูปแบบการบริหารการศึกษาตามหลักสัมมาสติ เป็นการนำหลักการบริหารที่เกี่ยวข้องกับการบริหารการศึกษาโดยบูรณาการกับหลักสัมมาสติ เพื่อเป็นประโยชน์ต่อผู้บริหารการศึกษา ประกอบด้วย 1) หลักการ 2) วัตถุประสงค์ และ3) กระบวนการ โดยอาศัยกระบวนการทำงานร่วมกันของสติกับปัญญา คือ สติจับให้ปัญญาดู โดยใช้สติตามดูมีปัญญารู้เท่าทันตามเป็นจริงที่เกิดขึ้นทั้ง 4 ด้าน คือ กายานุปัสสนา (ดูกาย) เวทนานุปัสสนา (ดูความรู้สึก) จิตตานุปัสสนา (ดูจิต) และธัมมานุปัสสนา (ดูธรรม) ประกอบด้วย (1) การบริหารตนตามหลักสัมมาสติ 20 หลักการ มาประยุกต์ใช้กับผู้บริหารด้านการบริหารตนเอง (2) การบริหารคนตามหลักสัมมาสติ 14 หลักการ มาประยุกต์ใช้กับผู้บริหารด้านการบริหารคนผู้ร่วมงาน (3) การบริหารงานตามหลักสัมมาสติ 15 หลักการ มาประยุกต์ใช้กับผู้บริหารด้านการบริหารงานการศึกษา
เอกสารอ้างอิง
ณัฐพงศ์ เขียวน้อย และคณะ. (2559). องค์ประกอบภาวะผู้นำเชิงพุทธในการสื่อสารองค์กรของผู้บริหารสถานศึกษาสังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษา นครศรีธรรมราช เขต 2. วารสารสังคมศาสตร์และมานุษยวิทยาเชิงพุทธ, 1(1), 27-33.
นิพนธ์ กินาวงศ์. (2543). หลักการบริหารการศึกษา. พิษณุโลก: ตระกูลไทย.
พระครูธรรมธรครรชิต คุณวโร. (2556). จิตตภาวนากับการเปลี่ยนแปลงในพระพุทธศาสนา. วารสารศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยนเรศวร, 15(2). 143-152.
พระพรหมคุณาภรณ์ (ป. อ. ปยุตฺโต). (2551). พจนานุกรมพุทธศาสน์ ฉบับประมวลศัพท์ (พิมพ์ครั้งที่ 11). กรุงเทพมหานคร: เอส อาร์ พริ้นติ้ง แมสโปรดักส์.
__________. (2555). ธรรมะฉบับเรียนลัด. (พิมพ์ครั้งที่ 30). กรุงเทพมหานคร: ผลิธัมม์.
__________. (2556). พจนานุกรมพุทธศาสตร์ ฉบับประมวลศัพท์. (พิมพ์ครั้งที่ 21). กรุงเทพมหานคร: ผลิธัมม์.
__________. (2558). พุทธธรรม ฉบับปรับขยาย. (พิมพ์ครั้งที่ 43). กรุงเทพมหานคร: ผลิธัมม์.
พระมหาธานินทร์ อาทิตวโร (คำกมล). (2555). การพัฒนาสังขารเพื่อการบรรลุธรรมในพระพุทธศาสนาเถรวาท. วารสารบัณฑิตศึกษาปริทรรศน์, 9(3), 123-124.
พระศรีคัมภีรญาณ (สมจินต์ สัมมาปญฺโญ/วันจันทร์). (2559). บูรณาการพุทธธรรมเพื่อเสริมสร้างพลังบริหาร. (พิมพ์ครั้งที่ 2). กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
มงคล ภาคธรธุวานนท์. (2539). พฤติกรรมด้านคุณธรรมของผู้บริหารโรงเรียนมัธยมศึกษาสังกัดกรมสามัญศึกษา จังหวัดร้อยเอ็ด. ใน วิทยานิพนธ์ศึกษาศาสตรมหาบัณฑิต. มหาวิทยาลัยมหาสารคาม.
วรภาส ประสมสุข และนิพนธ์ กินาวงศ์. (2550). หลักการบริหารการศึกษาตามแนวพุทธธรรม. วารสารศึกษาศาสตร์, 18(2), 63-84.
วีระยุทธ ชาตะกาญจน์. (2557). การวิจัยเพื่อพัฒนาการบริหารการศึกษา. กรุงเทพมหานคร, วี.พริ้นท์ (1991).
สมศักดิ์ บุญปู่. (2557). พลธรรม : พลังอำนาจเชิงสร้างสรรค์ของผู้บริหารสถานศึกษายุคใหม่. วารสารครุศาสตร์ปริทรรศน์ คณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย, 1(2), 1-12.
__________. (2557). พุทธปรัชญากับการบริหารการศึกษา. (พิมพ์ครั้งที่ 10). กรุงเทพมหานคร: จรัลสนิทวงศ์การพิมพ์.
สุนทร โคตรบรรเทา. (2553). แก่นแท้ศาสนาโลกสำหรับผู้บริหารการศึกษา. กรุงเทพมหานคร: ปัญญาชน.
อำนาจ บัวศิริ. (2561). กระบวนการสร้างภาวะผู้นำด้วยหลักไตรสิกขา. วารสารครุศาสตร์ปริทรรศน์ คณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย, 5(3), 26-34.
