รูปแบบพุทธจิตวิทยาเพื่อสร้างเสริมสุขภาวะทางปัญญาของจิตอาสาในกลุ่มผู้ปฏิบัติธรรม

บทคัดย่อ

วัตถุประสงค์ของบทความนี้ คือ 1) เพื่อศึกษาสภาพคุณลักษณะสุขภาวะทางปัญญาของจิตอาสาที่เป็นแนวปฏิบัติที่ดี 2) เพื่อศึกษาวิเคราะห์กระบวนการสร้างเสริมสุขภาวะทางปัญญาตามหลักพุทธจิตวิทยาของจิตอาสากลุ่มผู้ปฏิบัติธรรม และ 3) เพื่อเสนอรูปแบบการสร้างเสริมสุขภาวะทางปัญญาตามหลักพุทธจิตวิทยาสำหรับจิตอาสาในกลุ่มผู้ปฏิบัติธรรม    เป็นการวิจัยอนาคตแบบเดลฟายและชาติพันธุ์วรรณนา (EDFR) ผู้ให้ข้อมูลสำคัญและผู้เชี่ยวชาญ คือ พระวิปัสสนากรรมฐาน แม่ชี วิทยากรสอนวิปัสสนากรรมฐาน และจิตอาสาในศูนย์ปฏิบัติธรรม จำนวน 19 รูป/คน เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยคือ แบบสัมภาษณ์และแบบสอบถาม วิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพด้วยการวิเคราะห์เนื้อหาและการสร้างข้อสรุปแบบอุปนัย และวิเคราะห์ข้อมูลเชิงปริมาณด้วยสถิติแบบบรรยาย ผลการวิจัยพบว่า 1) สภาพคุณลักษณะสุขภาวะทางปัญญาของจิตอาสาที่เป็นแนวปฏิบัติที่ดี คือ เป็นผู้รักในงานจิตอาสาและการปฏิบัติธรรม มีความขยันและเอาใจใส่ในงานจิตอาสา และเป็นผู้รู้จักใช้เหตุผลในการช่วยงานปฏิบัติธรรม 2) กระบวนการสร้างเสริมสุขภาวะทางปัญญาตามหลักพุทธจิตวิทยาของจิตอาสากลุ่มผู้ปฏิบัติธรรม มี 4 ขั้นตอน คือ ขั้นที่ 1 รักในงานจิตอาสาและการปฏิบัติธรรม ขั้นที่ 2 หมั่นเพียรในการปฏิบัติงานจิตอาสา ขั้นที่ 3 เอาใจใส่ในงานจิตอาสา และขั้นที่ 4 ใช้ปัญญาแก้ปัญหางานปฏิบัติธรรม และ 3) รูปแบบพุทธจิตวิทยาเพื่อสร้างเสริมสุขภาวะทางปัญญาของจิตอาสาในกลุ่มผู้ปฎิบัติธรรม มีองค์ประกอบ 5 ด้าน คือ 3.1) ด้านสุขภาวะทางปัญญาของจิตอาสา 3.2) ด้านหลักธรรมที่ช่วยเสริมสร้างสุขภาวะทางปัญญา 3.3) ด้านพฤติกรรมของจิตอาสาที่มีสุขภาวะทางปัญญา 3.4) ด้านปัจจัยที่ส่งผลให้เกิดสุขภาวะทางปัญญา และ 3.5) ด้านสุขภาวะทางปัญญากับการพัฒนาตนของจิตอาสา และโมเดลอนาคตภาพที่ได้ เรียกว่า 3V Model