รูปแบบกระบวนการทำงานของพระจิตอาสาเพื่อสังคมตามแนวพุทธจิตวิทยา
คำสำคัญ:
กระบวนการทำงาน, พระจิตอาสา, พุทธจิตวิทยาบทคัดย่อ
บทความนี้มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษากระบวนการทำงานของพระจิตอาสาเพื่อสังคมที่มีแนวปฏิบัติที่ดี 2) เพื่อพัฒนากระบวนการทำงานของพระจิตอาสาเพื่อสังคมตามแนวพุทธจิตวิทยา และ 3) เพื่อนำเสนอรูปแบบกระบวนการทำงานของพระจิตอาสาเพื่อสังคมตามแนวพุทธจิตวิทยา ใช้วิธีการวิจัยเชิงคุณภาพด้วยวิธีการสัมภาษณ์เชิงลึก เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยคือ แนวคำถามในการสัมภาษณ์ และวิเคราะห์ข้อมูลด้วยการวิเคราะห์เนื้อหาและการสร้างข้อสรุปแบบอุปนัย ผลการวิจัยพบว่า 1) กระบวนการทำงานของพระจิตอาสาเพื่อสังคมที่มีแนวปฏิบัติที่ดีมี 5 ขั้นตอน ประกอบด้วย ขั้นที่ 1 กำหนดเป้าหมายของการเป็นพระจิตอาสา ขั้นที่ 2 คุณลักษณะของพระสงฆ์จิตอาสา ขั้นที่ 3 เน้นกระบวนการทำงานเพื่อชุมชน ขั้นที่ 4 มุ่งถ่ายทอดความรู้เพื่อผู้อื่น และขั้นที่ 5 สะท้อนคิดผลการปฏิบัติงานจิตอาสา 2) กระบวนการทำงานของพระจิตอาสาเพื่อสังคมตามแนวพุทธจิตวิทยามี 5 ขั้นตอน ได้แก่ 2.1) ให้มุ่งทำงานจิตอาสา 2.2) มีธรรมเป็นต้นแบบ 2.3) เน้นกิจกรรมเชิงรุก 2.4) สร้างให้จิตเจริญงอกงาม และ 2.5) ได้ผลเกิดจากการเป็นจิตอาสาที่ได้ทำ 3) รูปแบบกระบวนการทำงานของพระจิตอาสา เพื่อสังคมตามแนวพุทธจิตวิทยาที่พัฒนาขึ้น ประกอบด้วย หลักธรรมที่ใช้ในกระบวนการทำงานของพระจิตอาสา คือ พรหมวิหาร 4 และสังคหวัตถุ 4 หลักจิตวิทยาเพื่อสังคม คือ สร้างการยอมรับ และมุ่งความต้องการความสำเร็จในชีวิตให้ผู้อื่น โดยมีเส้นทางการทำงานที่มีความต่อเนื่อง ช่วยเหลือเกื้อกูลคลายความทุกข์ทางกาย แนะนำหลักธรรมคลายความทุกข์ทางใจ และมอบขวัญกำลังใจแก่ผู้ประสบความทุกข์ด้วยการกำหนดเป้าหมาย (Targeting) มีคุณลักษณะ (Attribute) ในการเป็นพระจิตอาสาที่เน้นกระบวนการ (Process focus) มุ่งหวังที่จะถ่ายทอด (Aim to Convey) และสะท้อนคิดผลการปฏิบัติงาน (Reflection) ได้เป็นโมเดลกระบวนการทำงาน TAPAR ของพระจิตอาสาเพื่อสังคม
เอกสารอ้างอิง
กันธิชา เผือกเจริญ. (2556). ศึกษากระบวนการทำงานของจิตอาสากรณีศึกษาการดูแลผู้ป่วยมะเร็งระยะสุดท้ายอโรคยศาล วัดคำประมง จังหวัดสกลนคร. ใน วิทยานิพนธ์พุทธศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาพุทธศาสนาแห่งชีวิต. มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
จิตรวลัย ศรีแสงฉาย. (2551). จิตอาสาพัฒนาชนบท กรณีศึกษา: กลุ่มอาสาพัฒนา มหาวิทยาลัยมหิดล. ใน สารนิพนธ์ศิลปศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาวิทยาการฟื้นฟูสมรรถภาพคนพิการ. มหาวิทยาลัยมหิดล.
ไชยรัตน์ เจริญสินโอฬาร. (2543). วาทกรรมการพัฒนา: อำนาจ ความรู้ ความจริง เอกลักษณ์และความเป็นอื่น. (พิมพ์ครั้งที่ 3). กรุงเทพมหานคร: วิภาษา.
ทิพย์ขจร ฉายาสกุลวิวัฒน์. (2555). ศึกษากระบวนการจิตอาสาตามหลักพระพุทธศาสนาของเจ้าหน้าที่เสถียรธรรมสถาน. ใน วิทยานิพนธ์พุทธศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาพุทธศาสนา. มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
นพมาศ ธีรเวคิน. (2542). วมบทความเรื่องจิตวิทยา สังคมกับชีวิต รวบรวมจัดพิมพ์โดย นพมาศ ธีรเวคิน. (พิมพ์ครั้งที่ 3). กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
บุษราคัม จําปา. (2550). จิตอาสากับการบริการช่วยเหลือคนพิการกรณีศึกษา โครงการช่วยเหลือนักศึกษาพิการวิทยาลัยราชสุดามหาวิทยาลัยมหิดล. ใน สารนิพนธ์ศิลปศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาวิทยาการฟื้นฟูสมรรถภาพคนพิการ. มหาวิทยาลัยมหิดล.
ประเวศ วะสี. (2544). สุขภาวะทางจิตวิญญาณ. หมอชาวบ้าน, 22(216), 41-45.
พระชวลิต จนฺทวํโส (ถาวรศิริ). (2551). ศึกษาวิเคราะห์ เรื่องความมีน้ำใจในพระพุทธศาสนาเถรวาท. ใน วิทยานิพนธ์พุทธศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาพุทธศาสนา. มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
พระวิเชียร สีหาบุตร. (2537). บทบาทพระสงฆ์กับการพัฒนาสังคม: ศึกษากรณี พระธรรมมหาวีรานุวัตร วัดไร่ขิง อำเภอสามพราน จังหวัดนครปฐม. ใน ดุษฎีนิพนธ์ปรัชญาดุษฎีบัณฑิต สาขาวิชาพัฒนศึกษา. มหาวิทยาลัยศิลปากร.
ไพศาล สรรสรวิสุทธิ์. (2550). การพัฒนาชุมชน. กรุงเทพมหานคร: รัฐศาสตร์สาส์น.
วรวุฒิ ศุภมณี. (2547). การศึกษาการปฏิบัติหน้าที่ต่อสังคมด้านการพัฒนาจริยธรรมของพระนิสิต มหาวิทยาลัยจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. ใน วิทยานิพนธ์สังคมสงเคราะห์ศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาสังคมสงเคราะห์. มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
สุธาทิพย์ แก้วเกลี้ยง. (2549). การพัฒนาจิตอาสาในแนวพระพุทธศาสนา. ใน สารนิพนธ์ศิลปศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาศาสนากับการพัฒนา. มหาวิทยาลัยมหิดล.
เสริญศิริ อัครพุฒิพันธ์. (2554). พุทธธรรมกับการทำงานจิตอาสา: กรณีศึกษามูลนิธิฮักเมืองน่าน. ใน วิทยานิพนธ์พุทธศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาพุทธศาสนาแห่งชีวิต. มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
Fehring R.J. et all. (1997). Spiritual well-being, religiosity hope depression and other mood states in elderly people coping with cancer. Oncology Nursing Forum, 19(4), 663-671.
Klomkul L. et all. (2011). Effects of Reflection Process on Classroom Action Research Effectiveness: Mixed Methods Research. The 8th International Postgraduate Research Colloquium: Interdisciplinary Approach for Enhancing Quality of Life IPRC Proceedings.
Patumsawad T. (2016). The participation of citizens in building strong communities Case Study Community Don Muang Khong. Rajapark Journal, 10(20), 178-189.
Reed P.G. & Rousseau E. (2007). Spirital inquiry and well-being in life-limiting illness. Journal of Religion, Spirituality and Aging, 32(1). 81-98.
Tongprateep T. (2003). Spiritual health promotion. The Thai Journal of Nursing Council, 17(3), 51-61.
