กระบวนการสร้างแรงบันดาลใจในพุทธศาสนา
คำสำคัญ:
กระบวนการ, แรงบันดาลใจ, พุทธศาสนาบทคัดย่อ
บทความวิจัยนี้เป็นการวิจัยเชิงเอกสาร มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์สังเคราะห์กระบวนการสร้างแรงบันดาลใจในพุทธศาสนา โดยศึกษาจากแนวคิดและทฤษฎีที่เกี่ยวกับแรงบันดาลใจและศึกษาแรงบันดาลใจที่ปรากฏในคัมภีร์พุทธศาสนา ผลการวิจัยพบว่า พุทธศาสนามีกระบวนการสร้างแรงบันดาลใจมาแต่สมัยพุทธกาล จากการใช้เกณฑ์วัดลักษณะสำคัญของแรงบันดาลใจ 3 ประการ ได้แก่ การปลุกหรือกระตุ้น การจูงใจเข้าหา และข้ามพ้นเหนือตน กล่าวคือ 1) เกิดการปลุกหรือกระตุ้นให้เกิดการรู้แจ้ง ความเห็นแจ้ง ความเข้าใจถ่องแท้ ลึกซึ้ง โดยปราศจากเจตจำนง โดยพระพุทธเจ้าทรงมีแรงบันดาลใจภายในที่ได้จากการอบรมดูแลใส่ใจจากครอบครัว การศึกษา และสภาพสังคมที่มีความเชื่อในชีวิตหลังความตายและมีผู้ค้นหาทางพ้นไปจากสังสารวัฏจึงทรงออกผนวชและบำเพ็ญเพียรจนกระทั่งเกิดการทบทวนเหตุการณ์ที่เกิดความระลึกได้ด้วยสติถึงความสุขที่เกิดจากประสบการณ์ในอดีตเมื่อทรงประทับนั่งอยู่ใต้ต้นหว้าอันร่มเย็นที่ได้บรรลุปฐมฌานที่มีวิตก วิจาร ปีติและสุขอันเกิดจากวิเวก ทรงมีความรู้แจ้งที่ตามระลึกด้วยสติว่า “ทางนั้นเป็นทางแห่งการตรัสรู้” 2) ความรู้แจ้งนั้นจูงใจเข้าหาเป้าหมายคือการตรัสรู้ 3) เป็นกระบวนการของความต้องการข้ามพ้นเหนือตน เป็นอิสระเหนือตน พ้นจากความเกิดอีก โดยมีวิธีการที่ประกอบด้วยโยนิโสมนสิการและความเพียร ภายหลังการตรัสรู้ ทรงแสดงธรรมที่เป็นกระบวนการสร้างแรงบันดาลใจที่เป็นการจุดประกายปัญญาอย่างเดียวกันนั้นให้เกิดแก่ผู้อื่น แบ่งปันความรู้และประสบการณ์เพื่ออนุเคราะห์เกื้อกูลผู้อื่นอย่างชัดเจน
เอกสารอ้างอิง
ดุษฎี โยเหลา และคณะ. (2556). การประเมินผลจากการชมภาพยนตร์เพื่อสร้างแรงบันดาลใจของนิสิตปริญญาตรี มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ. ใน รายงานวิจัย. มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ.
พระธรรมปิฎก (ป. อ. ปยุตฺโต). (2545). ธรรมะกับการทำงาน. (พิมพ์ครั้งที่ 7). กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์ บริษัท สหธรรมิก.
ภทรพร ยุทธาภรณ์พินิจ และคณะ. (2556). การพัฒนาแรงจูงใจใฝ่สัมฤทธิ์ตามแนวคิดของ ป. อ. ปยุตฺโต กรณีศึกษานักเรียนชั้นประถมศึกษา สังกัดเขตพื้นที่การศึกษาจังหวัดนนทบุรี. ใน รายงานการวิจัย. มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช.
มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. (2539). พระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
มหามกุฏราชวิทยาลัย. (2538). พระไตรปิฎกภาษาบาลี ฉบับสฺยามรฏฺฐเตปิฏกํ. กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์มหามกุฏราชวิทยาลัย.
รัตติกรณ์ จงวิศาล. (2543). ผลการฝึกอบรมภาวะผู้นำการเปลี่ยนแปลงของผู้นำนิสิตมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์. ใน วิทยานิพนธ์วิทยาศาสตรดุษฎีบัณฑิต สาขาการวิจัยพฤติกรรมศาตร์ประยุกต์. มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ.
วิทยากร เชียงกูล. (2551). จิตวิทยา ความฉลาด และความคิดสร้างสรรค์. (พิมพ์ครั้งที่ 2). กรุงเทพมหานคร: สำนักพิมพ์สายธาร.
สำนักงานราชบัณฑิตยสภา. (2558). แรงบันดาลใจ. เรียกใช้เมื่อ 20 มิถุนายน 2561 จาก https://www.dailynews.co.th/article/364804
เสฐียรโกเศศ - นาคะประทีป. (2540). ลัทธิของเพื่อน. กรุงเทพมหานคร: สำนักพิมพ์พิราบ.
อรพินทร์ ชูชม และคณะ. (2543). การตรวจสอบความเที่ยงตรงเชิงโครงสร้างของแรงจูงใจภายใน: ปัจจัยที่สัมพันธ์กับแรงจูงใจภายใน. ใน รายงานการวิจัย. มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ.
Koltko - Rivera, M. E. (2006). Rediscovering the Later Version of Maslow’s Hierarchy of Needs: Self-Transcendence and Opportunities for Theory, Research, and Unification. Review of General Psychology, 10 (4), 302-317.
Merriam - Webster, Inc. (2019). inspiration. Retrieved July 16, 2019, from https://www.merriam-webster.com/dictionary/inspiration
Oleynick et al. (2014). The scientific study of inspiration in the creative process: challenges and opportunities. Frontiers in Human Neuroscience, 8(436), 1-8.
Sheldon et al. (2014). Service job lawyers are happier than money job lawyers, despite their lower income. The Journal of Positive Psychology, 9 (3), 219-226.
Thrash et al. (2004). Inspiration: Core Characteristics, Component Processes, Antecedents, and Function. Journal of Personality and Social Psychology, 87(6), 957-973.
Thrash et al. (2003). Inspiration as a psychological construct. Journal of Personality and Social Psychology, 84 (4), 871-889.
