การพัฒนารูปแบบการแก้ปัญหาความยากจน ของชุมชนในประเทศไทย
คำสำคัญ:
ความยากจน, การแก้ปัญหาความยากจน, ความยากจนของชุมชน, การพัฒนารูปแบบบทคัดย่อ
บทความฉบับนี้มีวัตถุประสงค์ เพื่อพัฒนารูปแบบการแก้ปัญหาความยากจนของชุมชนในประเทศไทยเพื่อนำรูปแบบการแก้ปัญหาความยากจนไปตรวจสอบกับข้อมูลเชิงประจักษ์ในชุมชนตัวอย่าง เป็นการวิจัยแบบผสมผสาน โดยทบทวนวรรณกรรมที่เกี่ยวข้อง ยกร่างเป็นรูปแบบการแก้ปัญหาความยากจนของชุมชนในประเทศไทย ก่อนนำไปตรวจสอบกับข้อมูลเชิงปริมาณด้วยการสอบถามหัวหน้าหน่วยงานที่มีหน้าที่เกี่ยวข้องกับการแก้ปัญหาความยากจน 181 แห่ง และกลุ่มตัวอย่างครัวเรือนยากจน 10 จังหวัดที่มีสัดส่วนคนยากจนสูงสุด 400 ครัวเรือน โดยใช้แบบสอบถาม วิเคราะห์ข้อมูลเชิงปริมาณด้วยค่าความถี่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และการวิเคราะห์โมเดลสมการโครงสร้าง จากนั้นตรวจสอบรูปแบบการแก้ปัญหาความยากจนของชุมชนกับข้อมูลเชิงคุณภาพด้วยวิธีการสนทนากลุ่ม 6 ชุมชนจาก 6 ภาคของประเทศไทย โดยใช้เครื่องมือแบบสนทนากลุ่ม แล้วจึงตรวจสอบกับข้อมูลเชิงประจักษ์ของชุมชนตัวอย่าง 2 ชุมชนในจังหวัดชุมพร โดยใช้แบบบันทึกข้อมูลสภาพชุมชนและแบบตรวจสอบรายการกิจกรรม ผลการวิจัย จากการวิเคราะห์เชิงปริมาณพบว่า รูปแบบการแก้ปัญหาความยากจนของชุมชนในประเทศไทยที่พัฒนาขึ้น ประกอบด้วย 4 ตัวแปร ได้แก่ 1) มาตรการของรัฐและท้องถิ่น 2) แนวทางการดำเนินการของพฤติกรรมบุคคลและครอบครัว 3) แนวทางการดำเนินการของชุมชน และ 4) ผลการแก้ปัญหาความยากจน มีความสอดคล้องกับข้อมูลเชิงปริมาณ และผลจากการสนทนากลุ่ม (Focus Group) สอดคล้องเป็นไปตามผลการวิเคราะห์เชิงปริมาณ รูปแบบดังกล่าวสามารถแก้ปัญหาความยากจนของชุมชนได้ ส่วนการตรวจสอบรูปแบบกับตัวอย่างชุมชน 2 ชุมชน ในจังหวัดชุมพร พบว่ามีความสอดคล้องกับข้อมูลเชิงประจักษ์ในชุมชนตัวอย่างทั้งสองแห่ง
เอกสารอ้างอิง
คณะกรรมการอำนวยการงานพัฒนาคุณภาพชีวิตของประชาชน (พชช.). (2562). รายงานคุณภาพชีวิตของคนไทย ปี 2562: จากข้อมูลความจำเป็นพื้นฐาน (จปฐ.) ปี 2562. (พิมพ์ครั้งที่ 1). กรุงเทพมหานคร: บริษัท บีทีเอส เพรส จำกัด.
คณะกรรมการอำนวยการงานพัฒนาคุณภาพชีวิตของประชาชน (พชช.). (2562). รายงานหมู่บ้านชนบทไทย จากข้อมูลพื้นฐานระดับหมู่บ้าน (กชช. 2ค) ปี 2562. (พิมพ์ครั้งที่ 1). กรุงเทพมหานคร: บริษัท บีทีเอส เพรส จำกัด.
ธนพล สราญจิตร์. (2558). ปัญหาความยากจนในสังคมไทย: Problem of Poverty in Thailand. วารสารวิชาการมหาวิทยาลัยอีสเทิร์นเอเชีย ฉบับสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์, 5(2), 12-21.
ไพศาล สรรสรวิสุทธ์. (2555). แนวทางการแก้ไขปัญหาความยากจนแบบมีส่วนร่วม: กรณีศึกษา ตำบลเขาทองอำเภอพยุหะคีรี จังหวัดนครสวรรค์. วารสารวิจัยและพัฒนา มหาวิทยาลัยราชภัฏบุรีรัมย์, 7(1), 32-39.
ภัทรา มาน้อย. (2548). ความยากจนในชุมชนบ้านแลง: สาเหตุและแนวทางแก้ไขที่เป็นไปได้. เรียกใช้เมื่อ 4 มีนาคม 2561 จาก http.//www.thaiall.com/research/jim_baanlang_poor.doc
มูฮัมหมัด ยูนุส และสฤณี อาชวานันทกุล (ผู้แปล). (2555). สร้างโลกไร้จน: Creating a World Without Poverty. (พิมพ์ครั้งที่ 1). กรุงเทพมหานคร: มติชน.
รัชนีวรรณ ศรีวิเศษ. (2543). ปัจจัยที่มีผลกระทบต่อความยากจนในชุมชนชนบทของประเทศไทย ศึกษากรณี: บ้านรางกร่าง จังหวัดสุพรรณบุรี. ใน วิทยานิพนธ์สังคมวิทยามหาบัณฑิต สาขาวิชาสังคมวิทยา. จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
วิทยาลัยมหาดไทย. (2550). การแก้ไขปัญหาความยากจนอย่างครบวงจร. ใน รายงานการศึกษาเรียนรู้เชิงปฏิบัติการ = Action learning หลักสูตรนักปกครองระดับสูง รุ่นที่ 51. วิทยาลัยมหาดไทย สถาบันดำรงราชานุภาพ กระทรวงมหาดไทย.
ศิริณา จิตต์จรัส. (2548). สาระบทเรียนการเรียนรู้ชุมชน องค์กรเพื่อแก้ปัญหาความยากจน, โครงการวิจัยการบูรณาการการบริหารจัดการงานพัฒนาองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นและชุมชน โดยวิธีการดำเนินงานที่ดีที่สุด (Best Practice) เพื่อแก้ไขปัญหาความยากจนกลุ่มอาชีพ อำเภอบางบาล จังหวัดพระนครศรีอยุธยา. ลานปัญญา, 5(2), 19-22.
สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ. (2555). จากปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงสู่การปฏิบัติกว่า 1 ทศวรรษ. เรียกใช้เมื่อ 10 มกราคม 2562 จาก https://www.pssgroup.moi.go.th/pdf/Sufficiency%20economy/1%20decade.pdf
สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ. (2559). รายงานการวิเคราะห์สถานการณ์ความยากจนและความเหลื่อมล้ำในประเทศไทย ปี 2559. เรียกใช้เมื่อ 8 มิถุนายน 2561 จาก https://www.nesdb.go.th
สีจิ้นผิง. (2559). สีจิ้นผิง ยุทธศาสตร์การบริหารประเทศ (สำนักพิมพ์มติชน ผู้แปล). (พิมพ์ครั้งที่ 1). กรุงเทพมหานคร: มติชน.
Alcock, P. (1997). Understanding Poverty. New York: Palgrave.
Chotia, V. & Rao, N. V. M. (2017). An empirical investigation of the link between infrastructure development and poverty reduction: The case of India. International Journal of Social Economics, 44(12), 1906-1918.
Davis, E P. & Martinez, M. S. (2015). Economic theories of poverty. Retrieved February 13, 2019, from https://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:Y0MMjv1gg6kJ:https://www.jrf.org.uk/report/economictheoriespoverty+&cd=1&hl=th&ct=clnk&gl=th
Dwyer, R. J. (2007). Alleviation poverty: how do we know the scope of the problem and when we have solved it. Management Decision, 45(8), 1344-1358.
Holman R. & Holman B. (1978). Poverty: Explanations of Social Deprivation. New York: Martin's Press.
Spicker P. (1993). Poverty and social security: concepts and principles. Retrieved February 2, 2019, from https://rgu-repository.worktribe.com /output/ 248362/poverty-and-social-security-concepts-and-principles
