การประยุกต์ใช้พุทธจริยศาสตร์เกี่ยวกับความเชื่อศาลพระภูมิเจ้าที่ ของชาวพุทธในสังคมไทย

ผู้แต่ง

  • พระใบฎีกาสมศักดิ์ ฐิตคุโณ (อินชัย) มหาวิทยาลัยเซนต์จอห์น
  • กันยาวีร์ สัทธาพงษ์ มหาวิทยาลัยเซนต์จอห์น
  • สวัสดิ์ อโณทัย มหาวิทยาลัยเซนต์จอห์น

คำสำคัญ:

การประยุกต์, พุทธจริยศาสตร์, ความเชื่อ, ศาลพระภูมิเจ้าที่, ชาวพุทธในสังคมไทย

บทคัดย่อ

               บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาแนวคิดเกี่ยวกับความเชื่อศาลพระภูมิเจ้าที่ ของชาวพุทธในสังคมไทย 2) ศึกษาพุทธจริยศาสตร์ว่าด้วยความเชื่อและความประพฤติของชาวพุทธ 3) ประยุกต์ใช้พุทธจริยศาสตร์เกี่ยวกับความเชื่อศาลพระภูมิเจ้าที่ของชาวพุทธในสังคมไทย 4) สร้างองค์ความรู้ใหม่และรูปแบบของชาวพุทธในสังคมไทยที่พึงประพฤติปฏิบัติต่อความเชื่ออื่น ๆ เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ ด้วยวิธีการวิจัยเชิงเอกสาร ภายใต้กระบวนการศึกษาเชิงวิเคราะห์ วิจักษ์ และวิธาน เพื่อนำไปสู่การสร้างองค์ความรู้ใหม่ทางปรัชญาและศาสนา ผลการวิจัยพบว่า ชาวพุทธในสังคมไทยมีความเชื่อในการนับถือศาลพระภูมิเจ้าที่เป็น       สิ่งศักดิ์สิทธิ์ประจำบ้าน เป็นเทวารักษ์ผู้คอยรักษาคนในบ้านให้อยู่เย็นเป็นสุข มีความรุ่งเรือง แคล้วคลาดปลอดภัยจากภยันตราย พุทธจริยศาสตร์เป็นหลักการเกี่ยวกับแนวทางการกระทำความดีและความชั่วของมนุษย์แต่ละคน พุทธจริยศาสตร์นำมาประยุกต์ใช้เพื่อไม่ให้ประมาท  ให้ดูการประพฤติที่ดีงามของเทวดาจนส่งผลให้มีความสุขเกิดในสวรรค์ ชาวพุทธต้องเป็นผู้ดำรงตนด้วยการประกอบกรรมดี แล้วกรรมดีย่อมส่งผลให้เกิดในสังสารวัฏของภพภูมิที่ดี การบูชาต่อศาลพระภูมิเป็นวิถีที่จะนำไปสู่เป้าหมายเพื่อให้ชาวพุทธไทยมีความเชื่อมั่นในเรื่องกฎแห่งกรรมและนำไปสู่การหลุดพ้นจากความทุกข์ได้ องค์ความรู้ใหม่ด้วยการประยุกต์ใช้พุทธจริยศาสตร์เกี่ยวกับความเชื่อศาลพระภูมิเจ้าที่ของชาวพุทธในสังคมไทย คือ ฉัพภูมิเพื่อการพัฒนาคุณภาพชีวิต อันประกอบด้วย ภูมิรู้ ภูมิธรรม ภูมิฐาน ภูมิพัฒน์ ภูมิสังคม และภูมิศาสน์

เอกสารอ้างอิง

จารุวรรณ ธรรมวัตร. (2540). คติชาวบ้านอีสาน. กรุงเทพมหานคร: อักษรวัฒนา.

บัวกนก วัชรปรีดา. (2544). การผสมผสานทางวัฒนธรรม: กรณีศึกษาบ้านท่ามะไฟหวาน ตำบลท่ามะไฟหวาน อำเภอแก้งคร้อง จังหวัดชัยภูมิ. ใน วิทยานิพนธ์ศิลปศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาวัฒนธรรมศึกษา . มหาวิทยาลัยมหาสารคาม.

บุญมี แท่นแก้ว. (2547). ประเพณีและพิธีกรรมพระพุทธศาสนา. กรุงเทพมหานคร: โอเดียน สโตร์.

เบญจรัชต์ เมืองไทย. (2543). พิธีทรงเจ้า: พิธีกรรมกับโครงสร้างสังคมที่บ้านหนองขาว. ใน วิทยานิพนธ์ศิลปศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาสังคมวิทยา. มหาวิทยาลัยศิลปากร.

พระมหาปรีชา จนฺทธมฺโม (อุดมกัน). (2558). ศึกษาความเชื่อการบวงสรวงเทวดาของชุมชนโคกหัวภู ตำบลเหล่าต่างคำ อำเภอโพนพิสัย จังหวัดหนองคาย. ใน วิทยานิพนธ์พุทธศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาพระพุทธศาสนา. มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.

พระเสาร์คำ ธมฺมวโร (ธิหล้า). (2560). การวิเคราะห์หลักจริยธรรมของเทวดาที่มีต่อสังคมไทย . ใน วิทยานิพนธ์พุทธศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาพระพุทธศาสนา. มหาวิทยาลัย มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.

พระอาทิตย์ อินฺทภตฺติโก (อินทรภักดี). ( 2561). ศึกษาวิเคราะห์ความเชื่อเกี่ยวกับพระภูมิเจ้าที่ของชาวไทยพุทธในตำบลคลองแห อำเภอหาดใหญ่ จังหวัดสงขลา. ใน วิทยานิพนธ์พุทธศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาพระพุทธศาสนา. มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.

มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. (2539). พระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย . กรุงเทพมหานคร: มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.

สมภาร พรมทา. (2543). มนุษย์กับศาสนา. กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.

สมภาร พรมทา. (2549). ศาสนาเพื่อการพัฒนาคุณภาพชีวิต. กรุงเทพมหานคร: สำนักงานคณะกรรมการการอุดมศึกษา.

หลวงปู่สุข. (2547). พิธีตั้งศาลพระภูมิ พิธีทำบุญบ้านและทำบุญขึ้นบ้านใหม่. กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์เลี่ยงเชียง.

อมรา พงศาพิชญ์. (2541). วัฒนธรรม ศาสนา และชาติพันธุ์: วิเคราะห์สังคมไทยแนวมานุษยวิทยา. (พิมพ์ครั้งที่ 5). กรุงเทพมหานคร: สำนักพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.

อรุณรัตน์ จันทะลือ. (2549). การสืบทอดความเชื่อเรื่องผีปู่ตาของเยาวชน ชาติพันธุ์โส้ บ้านกอก ตำบลผาเสวย อำเภอสมเด็จ จังหวัดกาฬสินธุ์. ใน วิทยานิพนธ์ศิลปศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาวัฒนธรรมศึกษา. มหาวิทยาลัยมหาสารคาม.

ดาวน์โหลด

เผยแพร่แล้ว

05/20/2020

รูปแบบการอ้างอิง

ฐิตคุโณ (อินชัย) พ. . ., สัทธาพงษ์ ก. . . ., & อโณทัย ส. . . (2020). การประยุกต์ใช้พุทธจริยศาสตร์เกี่ยวกับความเชื่อศาลพระภูมิเจ้าที่ ของชาวพุทธในสังคมไทย. วารสารมานุษยวิทยาเชิงพุทธ, 5(5), 67–81. สืบค้น จาก https://so04.tci-thaijo.org/index.php/JSBA/article/view/241044

ฉบับ

ประเภทบทความ

บทความวิจัย