การพัฒนารูปแบบการบริหารแบบมีส่วนร่วม ของโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล จังหวัดตาก
คำสำคัญ:
บริหารแบบมีส่วนร่วม, รูปแบบ, โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล (รพ.สต.)บทคัดย่อ
บทความฉบับนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาสภาพ ปัญหา และแนวทางการบริหารแบบมีส่วนร่วมของโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล (รพ.สต.) จังหวัดตาก 2) สร้างรูปแบบการบริหารแบบมีส่วนร่วมของรพ.สต.จังหวัดตาก 3) ประเมินรูปแบบการบริหารแบบมีส่วนร่วมของรพ.สต.จังหวัดตาก กลุ่มตัวอย่างได้แก่ คณะกรรมการพัฒนารพ.สต. 302 คน ผู้ทรงคุณวุฒิด้านสาธารณสุข 11 คน ผู้เชี่ยวชาญด้านบริหารสาธารณสุข และด้านการศึกษาวิจัย 11 คน ผู้ใช้รูปแบบ 41 คน รวบรวมข้อมูลจากการวิเคราะห์ผลประเมินรพ.สต. ติดดาว ใช้แบบสอบถาม ศึกษา best practice ประชุมเชิงปฏิบัติการสัมมนาอิงผู้เชี่ยวชาญ และประชุมรับฟังความคิดเห็น วิเคราะห์ข้อมูลโดยสถิติค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐานและวิเคราะห์เนื้อหา ผลการวิจัย พบว่า การมีส่วนร่วมด้านดำเนินการด้านวางแผนและตัดสินใจอยู่ในระดับมาก ส่วนด้านการประเมินผลอยู่ใน ระดับน้อย ทั้งนี้เพราะคณะกรรมการพัฒนารพ.สต. ไม่กล้าแสดงความคิดในการบริหารและไม่ภาคภูมิใจที่ได้รับแต่งตั้งเป็นคณะกรรมการ ดังนั้นแนวทางการบริหารแบบมีส่วนร่วม คือ กำหนดวิสัยทัศน์ที่ชัดเจนเป็นรูปธรรม สอดคล้องกับบริบทพื้นที่ ติดตามประเมินผลแบบพี่เลี้ยง ต้นสังกัดสนับสนุนปัจจัยทางการบริหารด้วย 6 M’s (Man, Money, Management, Material, Market, Morality) มีผู้แทนชาติพันธุ์ ผู้นำศาสนา และหน่วยงาน NGO. ร่วมเป็นคณะกรรมการ รูปแบบการบริหารแบบมีส่วนร่วมของรพ.สต.จังหวัดตาก มี 6 องค์ประกอบ คือ 1) หลักการรูปแบบ 2) วัตถุประสงค์รูปแบบ 3) ปัจจัยนำเข้า 4) กระบวนการบริหารแบบมีส่วนร่วม 5 ขั้นตอน ได้แก่ 4.1) คณะกรรมการ 4.2) วางแผนร่วมกัน 4.3) ปฏิบัติตามแผน 4.4) กำกับติดตามประเมินผล 4.5) สรุป ปรับปรุงแก้ไขและต่อยอด 5) ผลผลิตผลลัพธ์รูปแบบ 6) ปัจจัยเงื่อนไขความสำเร็จ ผลการประเมินรูปแบบด้าน ความเหมาะสม ความเป็นไปได้ ความเป็นประโยชน์อยู่ในระดับมาก
เอกสารอ้างอิง
กระทรวงสาธารณสุข. (2553). กรอบแนวคิดโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล. นนทบุรี: โรงพิมพ์องค์การสงเคราะห์ทหารผ่านศึก.
กระทรวงสาธารณสุข. (2553). รายงานการประเมินผลนโยบายการพัฒนาโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลในระยะนำร่องของปีงบประมาณ 2552. นนทบุรี: โรงพิมพ์องค์การสงเคราะห์ทหารผ่านศึก.
กองหลักนิติบัญญัติ สำนักงานคณะกรรมการกฤษฎีกา. (2560). กองหลักนิติบัญญัติ สำนักงานคณะกรรมการกฤษฎีกา. วารสารจุลนิติ, 14(6), 29-46.
คำแถลงนโยบายของคณะรัฐมนตรีแถลงต่อรัฐสภา. (2562). ราชกิจจานุเบกษา เล่ม 136 ตอนพิเศษ 186 ง หน้า 23 (25 กรกฎาคม 2562).
จีระพงษ์ หอมสุวรรณ. (2556). การพัฒนารูปแบบการบริหารแบบมีส่วนร่วมในสถานศึกษาสังกัดสำนักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา. วารสารศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยนเรศวร, 15(ฉบับพิเศษ), 31-35.
จุฑามาศ นันทะเนตร และจุฑารัตน์ สมบูรณ์ธรรม. (2557). โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลบ้านสวน จังหวัดชลบุรี. ใน วิทยานิพนธ์รัฐประศาสนศาสตรบัณฑิต สาขาวิชารัฐประศาสนศาสตร์. มหาวิทยาลัยศิลปากร วิทยาเขตสารสนเทศเพชรบุรี.
ชูชัย ศุภวงศ์. (2553). คู่มือการให้บริการของโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล กระทรวงสาธารณสุข. กรุงเทพมหานคร: บริษัท ทีคิว พีจํากัด.
ฐิติวรดา อคัรภานุวัฒน์. (2555). ปัจจัยที่มีผลต่อการพัฒนาระบบบริการในโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล จังหวัดแม่ฮ่องสอน. ใน วิทยานิพนธ์ศึกษามหาบัณฑิต สาขาวิชาการบริหารการศึกษา. มหาวิทยาลัยเชียงใหม่.
ณัฐพล ทองน้อย. (2557). รูปแบบการพัฒนาโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลแบบมีส่วนร่วมของชุมชนตำบลเชียงเพ็ง อำเภอป่าติ้ว จังหวัดยโสธร. ใน วิทยานิพนธ์สาธารณสุขศาสตรมหาบัณฑิต สาขาบริหารการสาธารณสุข. มหาวิทยาลัยมหาสารคาม.
นารีลักษณ์ ศิริวรรณ. (2561). การพัฒนาคุณภาพการบริหารจัดการภาครัฐ กรณีศึกษาหน่วยงานที่ได้รับรางวัลคุณภาพการบริหารจัดการภาครัฐ หมวด 3 ด้านการมุ่งเน้นผู้รับบริการและผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย. กรุงเทพมหานคร: สำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร.
ประพรศรี นรินทร์รักษ์ และสุวรรณา หล่อโลหการ. (2560). ปัจจัยที่มีผลต่อความสำเร็จในการพัฒนาคุณภาพการบริหารจัดการภาครัฐ: กรณีศึกษา กรมเจ้าท่า. วารสารบัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยสวนดุสิต, 13(3), 1-11.
วิชาญ ทรายอ่อน. (2560). บทบัญญัติด้านสาธารณสุขตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560. กรุงเทพมหานคร: สำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร.
วิราสิริริ์ วสีวีรสิว์. (2560). สถานการณ์และปัญหาการบริหารงานด้านสาธารณสุขของผู้อำนวยการโรงพยาบาล ส่งเสริมสุขภาพตำบล อำเภอบ้านหมี่ จังหวัดลพบุรี. ใน วิทยานิพนธ์สาธารณสุขศาสตรมหาบัณฑิต สาขาบริหารการสาธารณสุข. มหาวิทยาลัยมหาสารคาม.
สมาน อัศวภูมิ. (2551). การบริหารการศึกษาสมัยใหม่ : แนวคิด ทฤษฎีและการปฏิบัติ. (พิมพ์ครั้งที่ 4). อุบลราชธานี: หจก.อุบลกิจออฟเซทการพิมพ์.
สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาระบบราชการ. (2555). คู่มือคำอธิบายและแนวทางการปฏิบัติตามพระราชกฤษฎีกาว่าด้วยหลักเกณฑ์และวิธีการบริหารกิจการบ้านเมืองที่ดี. กรุงเทพมหานคร: สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาระบบราชการ.
สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดตาก. (2556). รายงานสรุปผลการดำเนินงานประจำปี กลุ่มงาน ยุทธศาสตร์. ตาก: สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดตาก.
สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดตาก. (2561). รายงานสรุปผลการดำเนินงานประจำปี กลุ่มงาน ยุทธศาสตร์. ตาก: สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดตาก.
สำนักสนับสนุนระบบสุขภาพปฐมภูมิ กระทรวงสาธารณสุข. (2562). คู่มือโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลติดดาว. นนทบุรี: โรงพิมพ์องค์การสงเคราะห์ทหารผ่านศึก.
สุทิน อ้อนอุบล. (2556). การพัฒนาการมีส่วนร่วมของชุมชนในการบริหารจัดการกองทุนหลักประกันสุขภาพท้องถิ่นในจังหวัดชัยภูมิ. ใน ดุษฎีนิพนธ์ศิลปศาสตรดุษฎีบัณฑิต สาขาวิชาพัฒนาสังคม. มหาวิทยาลัยนเรศวร.
สุนันทา แก้วสุข. (2553). รูปแบบการดำเนินการประกันคุณภาพการศึกษาที่ผ่านการประเมินในระดับดี: กรณีศึกษามหาวิทยาลัยราชภัฏนครปฐม. ใน ดุษฎีนิพนธ์ปรัชญาดุษฎีบัณฑิต สาขาบริหารการศึกษา. มหาวิทยาลัยบูรพา.
อัญชิสา อยู่สบาย. (2554). ปัจจัยที่มีผลต่อการปฏิบัติงานตามบทบาทหน้าที่ของคณะกรรมการพัฒนาโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล จังหวัดอ่างทอง. ใน วิทยานิพนธ์สาธารณสุขศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาการบริหารสาธารณสุข. มหาวิทยาลัยขอนแก่น.
Brooker, T. D. (1998). A policy analysis of performance-based budgeting in Arkansas Higher Education Dissertation (Doctor of Education). Arkansas: The Univ of Arkansas.
Cohen, J. M. & Norman T. U. (1977). Rural Participation : Concepts andMeasures For Project Design. Implementation and Evaluation. New York: Cornell University.
Gold, S.E. (2000). Community Organizing at a Neighborhood High School : Promises and Dilemmas in Building Parent-Educator Partnership and Collaborations. Retrieved January 25, 2515, from http://respository, upenn.edu/dissertaions/AA19937726/
Krejcie, R. V. & Morgan, D. W. (1970). Determining Sample Size for Research Activities. Educational and Psychological Measurement, 30(3), 607-610.
Mescon, M. H. et al. (1985). Management: Individual and Organizational Effectiveness. New York: Harper & Row.
Murray, P. (2003). Organizational learning, competencies, and firm performance: empirical observation. The Learning Organization, 10(5), 305-316.
