การจัดการป่าชุมชนท้องถิ่นในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง
คำสำคัญ:
การจัดการ, ป่าชุมชนท้องถิ่น, ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ, ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงบทคัดย่อ
บทความฉบับนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาการจัดการป่าชุมชนท้องถิ่นใน ภาคตะวันออกเฉียงเหนือตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง ในประเด็นต่อไปนี้ 1) แนวคิดและหลักการจัดการป่าชุมชนท้องถิ่น 2) รูปแบบการจัดการป่าชุมชนท้องถิ่น และ 3) ปัญหาและอุปสรรคในการจัดการป่าชุมชนท้องถิ่น เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ โดยวิธีการศึกษา เอกสารที่เกี่ยวข้อง การลงภาคสนามเพื่อสัมภาษณ์เชิงลึก และการสังเกตแบบมีส่วนร่วม กลุ่มผู้ให้ข้อมูลสำคัญที่ใช้ในการวิจัยครั้งนี้ ได้แก่ ผู้นำชุมชน พระสงฆ์ ประชาชนในพื้นที่ นักวิชาการและเจ้าหน้าที่ป่าไม้จังหวัด จำนวน 19 รูป/คน แล้วนำมาวิเคราะห์ข้อมูลด้วยการ พรรณนาตามหลักอุปนัยวิธี ผลการวิจัยพบว่า 1) แนวคิดและหลักการจัดการป่าชุมชนท้องถิ่น มีการนำเอาความเชื่อ วัฒนธรรม อาศัยปราชญ์ชาวบ้านรวมทั้งพระสงฆ์เป็นฐาน ในการขับเคลื่อนชุมชนผ่านแนวคิดปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง โดยรับเอาวัฒนธรรมประเพณีท้องถิ่นมาเป็นแนวทางในการจัดการป่าชุมชน เช่น นำเอาความเชื่อเรื่องผีดอนปู่ตา มาเป็นกุศโลบายในการรักษา ผืนป่าผ่านพิธีกรรมความเชื่อของชุมชนในแต่ละแห่ง 2) รูปแบบการจัดการป่าชุมชนท้องถิ่น ใช้หลักความสามัคคีด้วยการทำงานเป็นทีมของคนในชุมชน โดยอาศัยปัจจัยภายนอก ประกอบด้วย กฎระเบียบ ข้อบังคับต่าง ๆ ของภาครัฐ การสนับสนุนจากองค์กรภายนอกและจากภาคีเครือข่ายป่าชุมชนอื่น ๆ เพื่อสร้างกระบวนการเชื่อมโยงกิจกรรม และ 3) ปัญหาและอุปสรรคในการจัดการป่าชุมชนท้องถิ่น ในด้านการปฏิบัติตามนโยบายและกลไกของภาครัฐ มีปัญหาที่เกิดขึ้น คือ ประชาชนขาดความเข้าใจในข้อกฎหมายของกรมป่าไม้ทำให้การปฏิบัติตามนโยบายของภาครัฐไม่ถูกต้องและอุปสรรคการจัดการป่าชุมชนท้องถิ่นคือการขาดงบประมาณสนับสนุนจากภาครัฐอย่างพอเพียง
เอกสารอ้างอิง
กิติชัย รัตนะ. (2551). กลวิธีการสร้างเครือข่ายการเรียนรู้และกระบวนการมีส่วนร่วมในการพัฒนาสังคมและสิ่งแวดล้อม. กรุงเทพมหานคร: มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์.
เกษม จันทร์แก้ว. (2547). การจัดการสิ่งแวดล้อมแบบผสมผสาน. กรุงเทพมหานคร: ภาพพิมพ์.
โกมล แพรกทอง. (2535). แนวทางการจัดการป่าชุมชน. กรุงเทพมหานคร: กรมป่าไม้ กระทรวงเกษตรและสหกรณ์.
วราพร ศรีสุพรรณ. (2537). สถาบันการศึกษากับการสร้างหลักแห่งคุณธรรมใหม่เพื่อมนุษย์และสิ่งแวดล้อม. กรุงเทพมหานคร: นิเวศวิทยา.
ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน). (2548). ความรู้กับการเมืองเรื่องทรัพยากร. กรุงเทพมหานคร: โอ.เอส.พริ้นติ้งเฮ้าส์.
สมพร แสงชัย. (2545). สิ่งแวดล้อม อุดมการณ์ การเมือง และการพัฒนาที่ยั่งยืน. กรุงเทพมหานคร: สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์ โครงการบัณฑิตศึกษาการจัดการสิ่งแวดล้อม.
สมศักดิ์ สุขวงศ์. (2538). ป่าชุมชน: ทางเลือกในการฟื้นฟูอนุรักษ์ป่าไม้ และทรัพยากร ธรรมชาติ. วารสารข่าวสารป่าชุมชน, 2(3),28-35.
เสน่ห์ จามริก และคณะ. (2536). โครงการวิจัยเชิงปฏิบัติการ ป่าชุมชนในประเทศไทย: แนวทางการพัฒนา. กรุงเทพมหานคร: สถาบันชุมชนท้องถิ่นพัฒนา.
Avner, D. (2000). The environment between theory and practice. New York: Oxford University.
Padmasiri De Silva. (1998). Environmental philosophy and ethics in Buddhism. London: Antony Rowe.
